مقایسه انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب‌های جهان

پرسش :

با توجه به اینکه قبل از انقلاب اسلامی ایران، انقلاب‌های دیگری در فرانسه، روسیه، چین و ... اتفاق افتاده بود، انقلاب اسلامی چه وجوه تمایزی با آن انقلاب ها دارد؟

پاسخ :
بدون تردید یکی از مهم‌ترین دلایل ماندگاری انقلاب اسلامی و عبور از گردنه‌‌ها و توطئه‌ها، وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلاب‌های جهان است. این ویژگی‌های اساسی انقلاب اسلامی در مقایسه با سایر انقلاب‌ها در منابع مختلف و در موارد متعددی بیان شده است، ولی ما جهت رعایت اختصار به اهم این وجوه تمایز اشاره خواهیم کرد.
 

۱. میزان مشارکت سیاسی

البته انقلاب‌های دیگر نیز همراه با حضور مردم بوده است. اما نقش مردم ایران در انقلاب اسلامی بی‌نظیر است. انقلاب اسلامی مردمی و سراسری بود و همه اقشار مردم در سراسر کشور با تمام قوا و تمام وجود در آن مشارکت داشتند و این امر یکی از مهم‌ترین دلایل پیروزی انقلاب و استقرار جمهوری اسلامی است. «حامد الگار» که در زمینه انقلاب اسلامی آثاری دارد، در مورد حضور مردم می‌گوید: «یکی از ممیزات انقلاب اسلامی ایران شرکت وسیع توده های مردم بود. در انقلاب‌های فرانسه و روسیه و چین انقلاب همیشه با جنگ داخلی همراه بود...». «فرد هالیدی» از محققین انقلاب‌های جهان نیز معتقد است که از لحاظ به صحنه کشاندن اقشار وسیع مردم، انقلاب اسلامی عظیم‌ترین انقلاب تاریخ است. در حالی که در انقلاب روسیه بخشی از طبقه کارگر و حزب بلشویک در انقلاب دخالت داشتند.
 

۲. داشتن رهبری قاطع و مشخص

از لحاظ رهبری، انقلاب  اسلامی ایران منحصر به فرد است، زیرا در انقلاب فرانسه رهبری واحد و قاطعی نبود در پیشاپیش انقلاب روسیه نیز یک رهبر حزبی قرار داشت که نمی‌توانست ادعای رهبری تام و قاطع بر قاطبه مردم را بنماید. اما در پیشاپیش انقلاب و مردم انقلابی ایران، رهبری قرار داشت که از پایگاه یک مرجع تقلید مردمی و اسلامی سخن می‌گفت و با جمهور مردم رابطه دینی و سیاسی داشت.
 

۳. داشتن مکتب الهی و اسلامی

گرایش دینی و مکتب الهی و اسلامی یکی از ویژگی‌های اساسی انقلاب اسلامی است. انقلاب فرانسه به ایده جدایی دین از سیاست و دولت رسمیت بخشید و انقلاب کمونیستی روسیه ایدة مقابله دولت با دین را پیش کشید، اما انقلاب ایران مجدداً‌ ایده تلفیق دین و دولت را رسمیت بخشیده که امروز در قالب جمهوری اسلامی نمود پیدا کرده است.
 

۴. اصالت و بومی بودن

چهارمین ویژگی انقلاب ایران اصالت و بومی بودن است. انقلاب ایران از لحاظ نظری و عملی اصیل و غیر وابسته بود. مکتب اسلام از بُعد نظری اصیل بود و در طی ۱۴۰۰ سال تبدیل به جوهره فکری ایرانیان شده بود، لذا در زمان انقلاب، مکتب وارداتی نبود. و در عمل نیز انقلاب از لحاظ کمک مالی و نظامی وام‌دار خارجیان نبود و اصالت داشت. در حالی که کمونیسم از اندیشه‌های مارکسیسم که در آلمان بود نشأت گرفته شده بود.
 

۵. مشروعیت

انقلاب در ایران مشروعیت داشت، یعنی بحق بود و به موقع بود. بحق بود، زیرا حقاً اهدافش را در مکتب اسلام کسب می‌کرد. مسئله این است که مسلمان و جامعه اسلامی هر عمل و رفتاری را بخواهد انجام دهد باید ببیند شرع آن را مجاز می‌داند یا خیر؟ انقلاب که رفتار جمعی است و در آن جان ها و مال ها به مخاطره می‌افتد نیازمند پشتوانه و مشروعیت است. جواز چنین عملی انقلابی و تطابقش با شرع را رهبری انقلاب که در مقام مرجعیت بود صادر می‌کرد. اما به موقع بود چون حضور مردم و تقدیم جان و مال در آن بی‌سابقه بود.
 

۶. اهداف متعالی

ماهیت و اهداف انقلاب اسلامی یک پدیده منحصر به فرد است که آنها را می‌توان در چهار مورد خلاصه کرد:
الف: احیاء و زنده کردن احکام اسلام و اجرای آن،
ب: استقرار عدالت اجتماعی،
ج: استقرار نظام سیاسی اسلام،
د: تقویت عملی و فرهنگی جامعه.

حضرت امام خمینی (رحمه الله) در این مورد چنین می‌فرمایند:
«انقلاب ما متکی بر معنویات و خداست و آنهایی که با ما موافقند آنهایی هستند که با خطّ توحیدی موافقند.»

این در حالی است که انقلاب روسیه بیشتر اهداف اقتصادی و مادی را دنبال می‌کردند. همان طور که از شرایط قبل از انقلاب روسیه نیز بر می‌آمد. آقای «احمد هوبر» در این باره نیز می‌گوید:
«تمام انقلاب‌های دیگر می‌خواستند یک نظام انسانی را در زمین استقرار دهند، یعنی نظام سیاسی «روسو» را یا نظام «مارکس و لنین» را، در صورتی که انقلاب اسلامی می‌خواهد نظام الله را در زمین مستقر کند.»

منبع: کیهان