احکام وقف | فضولی در وقف: سوال دو

پرسش :

سؤال کننده: واعظ طبسی، عباس (تولیت آستان قدس رضوی)‏ ‏‏[بسم الله‌ الرحمن الرحیم. بخش عمده و قابل توجهی از اراضی شهری و مزروعی‏‎ ‎‏شهر سرخس متعلق به آستان قدس رضوی است، بدین ترتیب که قسمتی از آن‏‎ ‎‏اراضی املاکی هستند که از محل عواید آستان قدس، محمدرضا پهلوی و پدرش‏‎ ‎‏رضاخان خریداری نموده و با امضای محمدرضا پهلوی به آستان قدس وقف گردیده‏‎ ‎‏و موارد مصرف آن را نیز مشخص کرده است. قسمتی دیگر، از آن املاکی است که از‏‎ ‎‏محل عواید و درآمدهای آستان قدس خریداری شده، ولی مدرکی دال بر وقفیت آن‏‎ ‎‏نیست. قسمت سوم املاک خالص‏‏ۀ‏‏ دولتی است که در ازای پرداخت وجه نقد از‏‎ ‎‏درآمدهای آستان قدس و بعضاً در برابر انتقال بخشی از رقبات موقوف‏‏ۀ‏‏ حضرت‏‎ ‎‏رضا علیه السلام در تصرف و تملک آستان قدس قرار گرفته است. با عنایت به مراتب‏‎ ‎‏مشروحه مستدعی است نظر مبارک را نسبت به املاک و اراضی یاد شده از حیث‏‎ ‎‏ترتب و یا عدم ترتب آثار و احکام وقف بر آن ها امر به ابلاغ فرمایید.‏ 8 شوال 1406 / 26 خرداد 1365 ـ عباس واعظ طبسی]‏

پاسخ :
کلیۀ تصرفاتی که در زمان رژیم پهلوی در آستان قدس رضوی به عمل‏‎ ‎‏آمده، محکوم به بطلان است، و اگر مواردی را وقف کرده و مصارفی برای‏‎ ‎‏آن معیّن کرده اند، چنانچه مصارف مزبور مخالف با مصالح آستان قدس و‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی نیست عمل به آن ها را اجازه می دهم، و اگر مخالف با‏‎ ‎‏آن هاست نایب التولیۀ آستان قدس مجازند به هر نحو صلاح می دانند‏‎ ‎‏دربارۀ آن ها عمل کنند.‏

‏‏و در مورد دوم نیز حکم سایر املاک آستان قدس را دارد و امر آن با تولیت‏‎ ‎‏آستانۀ مقدسه است. و در مورد سوم نیز چنانچه موقوفاتی فروخته شده یا‏ تغییراتی در آن ها داده شده، باید در صورت امکان به حال اول بازگردد، و‏‎ ‎‏اگر امکان ندارد با مراعات جهت وقف در آن ها تصرف شود، و اگر وقف‏‎ ‎‏بودن آن ها ثابت نیست حکم مورد دوم را دارد.‏

منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، جلد 7، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمیی(ره)، تهران، 1392 ش.