احکام وقف | فروش و تبدیل وقف: سوال بیست و سه

پرسش :

‏قبرستان متروکه ای است شهرداری در زمان طاغوت به یک نفر فروخته است. و‏‎ ‎‏آن شخص در آن قبرستان احداث بنا نموده است و بعد به وسیلۀ ادارۀ ثبت و دفاتر‏‎ ‎‏اسناد، چند دست گشته است و به چند نفر فروخته شده، ولی به غیر از نفر اول و کسی‏‎ ‎‏که در طبقۀ فوقانی دکان ها ساکن است، هیچ کدام از این خریدارها (خریدارهای‏‎ ‎‏بعدی) در زمین مذکور خرج نکرده اند و فقط معامله نموده اند. قبرستان مذکور برِ‏‎ ‎‏خیابان بوده و در قسمت جلوی زمین چند باب مغازه درست کرده اند. و بالای مغازه ها‏‎ ‎‏طبقۀ فوقانی بنا شده است. مقداری نیز از زمین قبرستان در پشت مغازه ها بایر و بلا‏‎ ‎‏استفاده مانده است. ضمناً وقف بودن آن یا متولی داشتن زمین قبرستان هم معلوم‏‎ ‎‏نیست. آیا شرعاً معاملۀ آن محل به طور جزئی یا کلی صحیح است یا نه؟ و شخصی که‏‎ ‎‏آن فوقانی را بنا و تعمیر نموده و برای خودش محل کسب قرار داده است، شرعاً حقی‏‎ ‎‏برای او هست و می تواند طبقۀ فوقانی را از نظر اولویت و یا خرجی که کرده است به‏‎ ‎‏شخصی بفروشد؟ و مسأله «الزرع للزارع» این جا هم مصداق پیدا می کند یا نه؟ چون به‏‎ ‎‏آن فوقانی حدود دوازده سال قبل سرقفلی داده شده است و با اجازه مالک اولی مبلغی‏ ‎‏هم خرج شده است. استدعا دارم جواب مرقوم و مزین فرمایید.‏

پاسخ :
‏‏بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان ثابت نیست و مالک نداشته است،‏‎ ‎‏کسی که در آن بنا کرده مالک شده است و فروش او صحیح است. و کسی‏‎ ‎‏که طبقۀ فوقانی را ساخته، اگر از طرف مالک مجاز در ساختمان بوده، حق‏‎ ‎‏فروش ساختمان خود را دارد.‏

منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، جلد 7، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمیی(ره)، تهران، 1392 ش.