شرایط فروشنده و خریدار / خرید و فروش موارد خاص: سوال پنج

پرسش :

شخصی کالایی را از فردی خریده است، به این شرط که در طی دوماه همه پول آن را بپردازد و مشتری تا آن زمان، خیار فسخ داشته باشد، ولی مشتری کالا را بعد از هفت ماه از تاریخ معامله به فروشنده بازگردانده است و فروشنده هم آن را پذیرفته، به این شرط که درصدی از پول کالا به سبب تأخیر در فسخ از مدّت مقرّر که باعث ورود خسارت تخمینی شده است، کم شود؛ زیرا اگر معامله در مدّت مقرّر خود فسخ می شد، فروشنده کالا را در همان زمان می فروخت و از پول آن در تجارتهای دیگر بهره می برد؛ سؤال این است که آیا مشتری حق فسخ معامله را بعد از گذشت مدت خیار دارد و بر فروشنده قبول آن واجب است؟ و آیا فروشنده حق دارد شرط قبول فسخ را کسر درصدی از پول کالا قرار دهد؟

پاسخ :
ذوالخیار بعد از گذشت مدّت خیار، حقّ فسخ و پس دادن کالا را ندارد و همچنین نمی تواند فروشنده را ملزم به قبول فسخ کند. بله، جایز است بر اقاله[۱] توافق کنند، ولی فروشنده نمی تواند قبول اقاله را مشروط به کسر درصدی از پول کند و در صورتی که با کم کردن از پول مشتری اقاله کند، باطل است.

پی نوشت:
[۱]. إقاله به معنی فسخ معامله به درخواست فروشنده و مشتری، بعد از پشیمانی یکی از دو طرف معامله و درخواست فسخ یکی و قبول طرف دیگر است؛ به این کار، تقایل نیز گفته می‌شود.

​​​​​​​منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری (دام ظله)