پرسش :
آيا اين گفته حضرت على (ع) در بيان وهن عقول زنان است كه فرمودند:«ايّاك و مشورة النّساء فانّ رأيهنّ الى اَفن و عزمهنّ الى وهن»(1) بپرهيز از مشورت با زنان، كه رأى آنان ناقص و تصميم آنان سست است. آيا چنين مسئله‌اى شامل حال تمام زنان اعم از تحصيل كرده و تحصيل نكرده است؟!
پاسخ :
چنين تعبيرهايى به لحاظ غلبه خارجى موضوع در زمان بيان آن است. يعنى در آن زمان اين صنف گرانقدر (يعنى زنان) از تعليم و تربيت صحيح محروم بوده‌اند در صورتى كه اگر شرايط درست براى فراگيرى آنها در صحنه تعليم و تربيت فراهم شود اگر غلبه بر عكس نشود لااقل غلبه با مردان نخواهد بود تا منشاء نكوهش گردد. يعنى اگر زنان در پرتو تعليم صحيح و تربيت وزين پرورش يابند و چون مردان بيانديشند و چون رجال تعقّل و تدبّر داشته باشند تمايزى از اين جهت با مردها ندارند و اگر گاهى تفاوت يافت شد، همانند تفاوتى است كه بين خود مردها نيز مشهود است.
مثلاً اگر زنان مستعد به حوزه‌ها و دانشگاه‌هاى علمى راه يابند و همانند مردان به فراگيرى علوم بپردازند و در دروس مشترك آگاهى كامل يابند ديگر نمى‌توان گفت رواياتى كه در نكوهش زنان آمده و احاديثى كه در پرهيز از مشورت با آنها وارد شده و ادلّه‌اى كه در نارسايى عقول آنان رسيده اطلاق دارد و هيچگونه استثنايى نسبت به زنان دانشمند و محقق ندارد بلكه قطعاً اين گونه زنان، مستثنى خواهند بود و در اين زمينه تمايزى با مردها ندارند(1).
(1) نهج‌البلاغه، نامه 31.
( آیةالله جوادی آملی ،زن در آينهٔ جلال و جمال، ص 37 ـ 36)
چنين تعبيرهايى به لحاظ غلبه خارجى موضوع در زمان بيان آن است. يعنى در آن زمان اين صنف گرانقدر (يعنى زنان) از تعليم و تربيت صحيح محروم بوده‌اند در صورتى كه اگر شرايط درست براى فراگيرى آنها در صحنه تعليم و تربيت فراهم شود اگر غلبه بر عكس نشود لااقل غلبه با مردان نخواهد بود تا منشاء نكوهش گردد. يعنى اگر زنان در پرتو تعليم صحيح و تربيت وزين پرورش يابند و چون مردان بيانديشند و چون رجال تعقّل و تدبّر داشته باشند تمايزى از اين جهت با مردها ندارند و اگر گاهى تفاوت يافت شد، همانند تفاوتى است كه بين خود مردها نيز مشهود است.
مثلاً اگر زنان مستعد به حوزه‌ها و دانشگاه‌هاى علمى راه يابند و همانند مردان به فراگيرى علوم بپردازند و در دروس مشترك آگاهى كامل يابند ديگر نمى‌توان گفت رواياتى كه در نكوهش زنان آمده و احاديثى كه در پرهيز از مشورت با آنها وارد شده و ادلّه‌اى كه در نارسايى عقول آنان رسيده اطلاق دارد و هيچگونه استثنايى نسبت به زنان دانشمند و محقق ندارد بلكه قطعاً اين گونه زنان، مستثنى خواهند بود و در اين زمينه تمايزى با مردها ندارند(1).
(1) نهج‌البلاغه، نامه 31.
( آیةالله جوادی آملی ،زن در آينهٔ جلال و جمال، ص 37 ـ 36)
