پرسش :
طولانی بودن عمر حضرت ولی عصر (عج) را با استناد به منابع مورد قبول ثابت کنید.
پاسخ :
شرح پرسش:
در مورد طولانی بودن عمر حضرت ولی عصر(عج) با استناد به منابع مورد قبول نزد مسلمانان و ديگر اديان توضيح دهيد.
پاسخ:
طولانی بودن عمر امام زمان(عج) در طول تاريخ مورد سؤال بوده است. اما عمری كه قرن‌ها فراتر رود از ديدگاه‌های گوناگون امری شدنی و ممكن است:
1. امكان عقلی:
مقصود اين امكان، محال نبودن عمر طولانی از نظر عقل است. به عنوان مثال بودن در آتش و نسوختن از نظر عقل محال است، درازی عمر نيز با تناقض همراه نمی‌باشد. و مانعی برای تحقق آن وجود ندارد، زيرا در مفهوم زندگی، مرگ زودرس نهفته نيست. بعضی همانند عدد 3 نمی‌باشد كه فرد است و زوج نشود. چون در اين مورد تناقض لازم می‌آيد. بر اين اساس، ممكن است كه برای انسان شرایط و محيطی پديد آيد كه سلولهای بدن پيوسته بازسازی شود. و اندام‌های پشين كه دچار پيری و فرسودگی شده‌اند به تدريج در جريان خون حل و دفع شوند. لذا، از نظر عقل سال‌ها زنده ماندن محال نمی‌باشد.[1]
2. امكان علمی:
امكان علمی بدين معناست كه از نظر علم، سفر انسان به سيارات منظومه شمسی و ديگر منظومه‌ها مردود نيست و نظريه‌های علمی امكان زيست درازمدت را برای انسان نيز محال نمی‌داند در كيهان شناسی، روان شناسی و ساير رشته‌های علمی هر روز نظريه استوار پديد می‌آيد كه با دليل‌ها و شواهد بيشتر همراه می‌باشد. از اين رو به لحاظ علمی در امكان زيست طولانی نيز ترديد نمی‌شود كه ذيلاً اشاره می‌گردد:
الف) برخی از محققان می‌گويند، ژن‌هايی را كشف كرده‌اند كه عامل جاويدانگی سلولهاست. اين ژن‌ها می‌توانند سلولهای آسيب ديده را ترميم كنند. آزمايش‌هایی بر حشراتی كه اين ژن‌ها در آن‌ها فعال شده بود نشان داد كه اين جانداران بر اثر مرگ سلولی نمی‌ميرند، بلكه تحليل فيزيكی اندام‌ها به مرگ آن‌ها می‌‌انجامد. اميد است با شناخت مكانيسم پيری، كيفيت زندگی سالمندان بهبود يافته و روند پيری كاهش پيدا كند.[2]
ب) پژوهشگران با آزمايش‌هایی به رويشی از ژن درمانی دست يافته‌اند كه از تحليل رفتن ماهيچه‌های بدن در اثر پيری پيشگيری می‌كند. و با اين رويش میتوان حجم و قدرت ماهيچه‌ها را در زمان پيری و يا در بيماريهای خاص، دوباره به‌دست آورد.[3]
ج) تاكنون تصور می‌شد كه نقص در سيستم اعصاب برگشت ناپذير است و بافت‌های عصبی را نمی‌توان ترميم كرد. ليكن محققان دريافته‌اند كه سلولهای مغز بيشتر نيز می‌توانند خود را بازسازی كنند و اين كار پيوسته در طول زندگی يک فرد انجام گيرد.[4]
د) تحقيق نشان داده است كه مرگ‌هایی در سن 90 و 100 سالگی بيشتر به خاطر كهولت نيست، بلکه به دلايل مشخص و عوارض‌هایی همانند سكته مغزی، عفونت ريه، پوكی استخوان و ... رخ میدهد.
و هم‌چنين، نا اميدی و يا در سالمندان احتمال مرگ زودرس را در آن‌ها افزايش میدهد. و تحقيق روی 795 مرد و زن 64 تا 75 ساله نشان داد كه 29 درصد آن‌هايی كه حالت يأس داشته، نسبت به ديگران مرگ زودرس داشته‌اند.[5]
3. امكان عملی:
امكان عملی آن است كه پديده روزافزون علمی و تحقيقی همانند: سفرهای فضايی، دريايی، ژن شناسی‌‌ها، اندام‌های مصنوعی، رشد جانواران، بيرون از رحم، و... زندگی اجتماعی را سازمان میدهد، كه یک نوع از پيشرفت علمی است، در پرتوی آن می‌توانيم در باره عمر حضرت مهدی(عج) به بررسی بنشينيم... ديگر هيچ انگيزه‌ای برای شگفتی‌ها باقی نمی‌ماند، مگر اين كه در دانش امام مهدی(عج) شک كنيم و پيشی گرفتن علم او را بر كاروان دانش بشر بعيد بشماريم... اگر همه اينها را باور داريم، چگونه برای خداوند بلند مرتبه دشوار می‌شماريم كه حضرت مهدی(عج) را بر دانش زمان پيشی دهد؟ طول عمری كه خداوند به موعود منتظر(عج) بخشيد، شگفت می‌‌آورد، اما به دگرگون كردن جهان و بنای از نوساختن بر مبنای تمدن بزرگ كه به عهده آن حضرت گذاشته شده چگونه بايد نظر داشت؟[6]
4 . منابع دينی:
الف) منابع اماميه
امام سجاد(ع) می‌فرمايد: «سنت‌های از انبياء گذشته در قائم به يادگار مانده است. از آدم و نوح(ع) طول عمر، از ابراهيم(ع) تولد پنهانی، از عيسی(ع) غيبت ....» [7]
و امام صادق(ع) فرمود: «خدای تعالی عمر بنده صالح خويش، خضر، را طولانی نكرد جز براي اين كه دليلی بر طول عمر قائم(عج) باشد. و از اين رهگذر، بهانه دشمنان را خنثی و حجت ايشان را قطع كند.»[8]
ب) اهل سنت
1. ابن جوزی كه از علمای معروف اهل سنت و حنفی مذهب است، پس از بحث در حالت حضرت مهدی(عج) و نقل روايات رسول اكرم(ص) درباره آن حضرت می‌گويد: «اين اعتقاد اماميه صحيح است كه حضرت مهدی موجود زنده است و برای افرادی استدلال می‌كند كه از عمر طولاني برخوردار بوده‌اند. مانند: خضر، الياس، و هم‌چنين «ذوالقرنين» كه در تورات آمده است. 3000 سال عمر كرد. و هم‌چنين معمّرينی در شمار عمرهای 900، 800، 700 سال نيز در تاريخ آمده است.»[9]
2. عبدالوّهاب شعرانی، پس از آن كه از تولد آن حضرت در نيمه شعبان 255 ق، صحبت دارد، می‌گويد: «او باقی است تا آن كه حضرت عيسی(ع) از آسمان نزول كند، ديدار نمايد. و عمر او تا زمان ما كه 958هجری باشد، 706 سال است...»[10]
5 . كتب آسمانی:
الف) قرآن كريم:
در قرآن كريم نيز مواردی از عمرهای طولانی آمده كه به نمونه‌ای از آن اشاره می‌گردد: خداوند متعال درباره حضرت نوح(ع) می‌فرماید: «نوح را به سوی قومش فرستاديم، 950 سال در ميان آنان درنگ كرد.»[11]
ب) كتب آسمانی اهل كتاب:
در ميان خداپرستان و پيروان اديان آسمانی، از اين كه طول عمر ممكن است اختلافی نيست. و در تمام كتب آن‌ها، از عمر طولانی بسيار سخن به ميان آمده است. از جمله در ثور است كه كتاب مقدس يهوديان است از نظر مسيحيان نيز مورد اعتماد می‌باشد. و در آن شرح زندگی زياد آمده است. اما، در اديان گذشته سخن از طول عمر حضرت مهدی(عج) نيست. بلكه سخن در مطلق و درازی عمر و كسانی است كه عمر فوق طبيعی و معمولی داشته‌اند. می‌گويد: «آدم» 900 سال، «نوش» 905 سال، «قينان» 910، «منشوشالح» 969، «المك» 777 سال داشته و بعد از آن مرده‌اند.[12]
و هم‌چنين در انجيل كه بعد از تورات بوده و از آن به عهده جديد ياد می‌كند می‌گويد: ... انسان‌های مادی بوده‌اند كه 2000 سال داشته حداقل آن 900 سال است كه موارد متعددی را نشان میدهد.[13]
6. تاريخ:
از كهن‌سال‌ترين انسان‌ها آنچه در تاريخ آمده زياد بوده‌اند كه بالای 500 سال داشته‌اند.[14] و نمونه‌های ديگر اين كه فيروازای يكی از پادشاهان 537، ابوهبل، قس، اسقم، هر كدام 670 سال، مصرايم نوه نوح، ملک نوه ادريس هر كدام 700 سال و .... داشته‌اند.[15] هم چنين ضحاک1200، مهركان 2500، عاد و لقمان هر كدام 3500 سال عمر كرده‌اند و ... [16]
نتيجه:
آنچه كه به عنوان نمونه و اختصار اشاره گرديد، عمر طولانی نه از نظر عقل محال بود، و نه از انظر علمی آن را نفی می‌كند، تاريخ، سنت و اديان آسمانی نيز بر آن است كه انسان‌هايی بوده‌اند كه فوق عادت و عمر طبيعی همگان، عمر داشته و زندگی كرده‌اند، فلذا طولانی بودن عمر امام زمان(عج) از ديدگاه مسلمين از جهات مختلف ممكن بوده و محال نمی‌باشد.
معرفی منابع جهت اطلاع بیشتر:
1. مهدی موعود، محمد باقر مجلسی، ترجمه علی دوانی، باب «معمّرين» ج 2، چاپ مسجد مقدس جمكران.
2. نجم الثاقب، طبری نوری، ج 2، باب «معمّرين» همان.
3. زنده روزگاران، دكتر حسين فريدونی، نشر آفاق، 1381.
4. راز طول عمر، علی اكبر مهدی‌پور، انتشارات طاووس، 1378.
امام رضا (ع) می‌فرماید: «هنگامي كه حضرت مهدی(عج) خروج كند و ظاهر شود، در سن سالخوردگان و منظر و سيمای جوانان است.»[17]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. صدر، سيد محمد باقر. جستجو پيرامون مهدی(عج)، ص 17 و 18، ترجمه كتابخانه اسلامی، مؤسسه بناء، 1379.
[2]. ماهنامه پيام زن، شماره 92، ص 94.
[3]. ماهنامه دانشمند، شماره 432، ص 21.
[4]. ماهنامه دانشمند، شماره 4444، ص 25، مهر 1379.
[5]. همان، شماره، 459، ص 24.
[6]. صدر، سید محمد باقر، جستجو پيرامون امام مهدی(عج)، ص 19 ـ 25، ترجمه كتابخانه اسلامی، 1379.
[7]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 51، ص 217، مؤسسه الوفاء، بيروت.
[8]. همان.
[9]. ابن جوزی، سبط حنقی، تذكرة الخواص الامه، صص 365 ـ 365، اعلمی، بيروت.
[10]. شعرانی، عبدالوهاب، اليواقيت و الجواهر، ص 65، دارالكتب اسلامي، تهران.
[11]. عنكبوت: 14.
[12]. تورات، ترجمه فاضل خالقی، سير پيدايش، باب 5، آيات 5 ـ 32.
[13]. انجيل، كتاب اعمال سولان، باب اول، آيات 1 ـ 12.
[14]. دخيل، علی محمد، الامام المهدی، ص 146 و ص 186، دارالمرتضی، بيروت، 1403.
[15]. دايانا، اس، ودرف، چگونه میتوان 100 سال زندگی كرد، ترجمه ليلا مهرادبی، ص 48، انتشارات حسام، 1371.
[16]. همان، ص 49.
[17]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 332.
منبع: اندیشه قم
شرح پرسش:
در مورد طولانی بودن عمر حضرت ولی عصر(عج) با استناد به منابع مورد قبول نزد مسلمانان و ديگر اديان توضيح دهيد.
پاسخ:
طولانی بودن عمر امام زمان(عج) در طول تاريخ مورد سؤال بوده است. اما عمری كه قرن‌ها فراتر رود از ديدگاه‌های گوناگون امری شدنی و ممكن است:
1. امكان عقلی:
مقصود اين امكان، محال نبودن عمر طولانی از نظر عقل است. به عنوان مثال بودن در آتش و نسوختن از نظر عقل محال است، درازی عمر نيز با تناقض همراه نمی‌باشد. و مانعی برای تحقق آن وجود ندارد، زيرا در مفهوم زندگی، مرگ زودرس نهفته نيست. بعضی همانند عدد 3 نمی‌باشد كه فرد است و زوج نشود. چون در اين مورد تناقض لازم می‌آيد. بر اين اساس، ممكن است كه برای انسان شرایط و محيطی پديد آيد كه سلولهای بدن پيوسته بازسازی شود. و اندام‌های پشين كه دچار پيری و فرسودگی شده‌اند به تدريج در جريان خون حل و دفع شوند. لذا، از نظر عقل سال‌ها زنده ماندن محال نمی‌باشد.[1]
2. امكان علمی:
امكان علمی بدين معناست كه از نظر علم، سفر انسان به سيارات منظومه شمسی و ديگر منظومه‌ها مردود نيست و نظريه‌های علمی امكان زيست درازمدت را برای انسان نيز محال نمی‌داند در كيهان شناسی، روان شناسی و ساير رشته‌های علمی هر روز نظريه استوار پديد می‌آيد كه با دليل‌ها و شواهد بيشتر همراه می‌باشد. از اين رو به لحاظ علمی در امكان زيست طولانی نيز ترديد نمی‌شود كه ذيلاً اشاره می‌گردد:
الف) برخی از محققان می‌گويند، ژن‌هايی را كشف كرده‌اند كه عامل جاويدانگی سلولهاست. اين ژن‌ها می‌توانند سلولهای آسيب ديده را ترميم كنند. آزمايش‌هایی بر حشراتی كه اين ژن‌ها در آن‌ها فعال شده بود نشان داد كه اين جانداران بر اثر مرگ سلولی نمی‌ميرند، بلكه تحليل فيزيكی اندام‌ها به مرگ آن‌ها می‌‌انجامد. اميد است با شناخت مكانيسم پيری، كيفيت زندگی سالمندان بهبود يافته و روند پيری كاهش پيدا كند.[2]
ب) پژوهشگران با آزمايش‌هایی به رويشی از ژن درمانی دست يافته‌اند كه از تحليل رفتن ماهيچه‌های بدن در اثر پيری پيشگيری می‌كند. و با اين رويش میتوان حجم و قدرت ماهيچه‌ها را در زمان پيری و يا در بيماريهای خاص، دوباره به‌دست آورد.[3]
ج) تاكنون تصور می‌شد كه نقص در سيستم اعصاب برگشت ناپذير است و بافت‌های عصبی را نمی‌توان ترميم كرد. ليكن محققان دريافته‌اند كه سلولهای مغز بيشتر نيز می‌توانند خود را بازسازی كنند و اين كار پيوسته در طول زندگی يک فرد انجام گيرد.[4]
د) تحقيق نشان داده است كه مرگ‌هایی در سن 90 و 100 سالگی بيشتر به خاطر كهولت نيست، بلکه به دلايل مشخص و عوارض‌هایی همانند سكته مغزی، عفونت ريه، پوكی استخوان و ... رخ میدهد.
و هم‌چنين، نا اميدی و يا در سالمندان احتمال مرگ زودرس را در آن‌ها افزايش میدهد. و تحقيق روی 795 مرد و زن 64 تا 75 ساله نشان داد كه 29 درصد آن‌هايی كه حالت يأس داشته، نسبت به ديگران مرگ زودرس داشته‌اند.[5]
3. امكان عملی:
امكان عملی آن است كه پديده روزافزون علمی و تحقيقی همانند: سفرهای فضايی، دريايی، ژن شناسی‌‌ها، اندام‌های مصنوعی، رشد جانواران، بيرون از رحم، و... زندگی اجتماعی را سازمان میدهد، كه یک نوع از پيشرفت علمی است، در پرتوی آن می‌توانيم در باره عمر حضرت مهدی(عج) به بررسی بنشينيم... ديگر هيچ انگيزه‌ای برای شگفتی‌ها باقی نمی‌ماند، مگر اين كه در دانش امام مهدی(عج) شک كنيم و پيشی گرفتن علم او را بر كاروان دانش بشر بعيد بشماريم... اگر همه اينها را باور داريم، چگونه برای خداوند بلند مرتبه دشوار می‌شماريم كه حضرت مهدی(عج) را بر دانش زمان پيشی دهد؟ طول عمری كه خداوند به موعود منتظر(عج) بخشيد، شگفت می‌‌آورد، اما به دگرگون كردن جهان و بنای از نوساختن بر مبنای تمدن بزرگ كه به عهده آن حضرت گذاشته شده چگونه بايد نظر داشت؟[6]
4 . منابع دينی:
الف) منابع اماميه
امام سجاد(ع) می‌فرمايد: «سنت‌های از انبياء گذشته در قائم به يادگار مانده است. از آدم و نوح(ع) طول عمر، از ابراهيم(ع) تولد پنهانی، از عيسی(ع) غيبت ....» [7]
و امام صادق(ع) فرمود: «خدای تعالی عمر بنده صالح خويش، خضر، را طولانی نكرد جز براي اين كه دليلی بر طول عمر قائم(عج) باشد. و از اين رهگذر، بهانه دشمنان را خنثی و حجت ايشان را قطع كند.»[8]
ب) اهل سنت
1. ابن جوزی كه از علمای معروف اهل سنت و حنفی مذهب است، پس از بحث در حالت حضرت مهدی(عج) و نقل روايات رسول اكرم(ص) درباره آن حضرت می‌گويد: «اين اعتقاد اماميه صحيح است كه حضرت مهدی موجود زنده است و برای افرادی استدلال می‌كند كه از عمر طولاني برخوردار بوده‌اند. مانند: خضر، الياس، و هم‌چنين «ذوالقرنين» كه در تورات آمده است. 3000 سال عمر كرد. و هم‌چنين معمّرينی در شمار عمرهای 900، 800، 700 سال نيز در تاريخ آمده است.»[9]
2. عبدالوّهاب شعرانی، پس از آن كه از تولد آن حضرت در نيمه شعبان 255 ق، صحبت دارد، می‌گويد: «او باقی است تا آن كه حضرت عيسی(ع) از آسمان نزول كند، ديدار نمايد. و عمر او تا زمان ما كه 958هجری باشد، 706 سال است...»[10]
5 . كتب آسمانی:
الف) قرآن كريم:
در قرآن كريم نيز مواردی از عمرهای طولانی آمده كه به نمونه‌ای از آن اشاره می‌گردد: خداوند متعال درباره حضرت نوح(ع) می‌فرماید: «نوح را به سوی قومش فرستاديم، 950 سال در ميان آنان درنگ كرد.»[11]
ب) كتب آسمانی اهل كتاب:
در ميان خداپرستان و پيروان اديان آسمانی، از اين كه طول عمر ممكن است اختلافی نيست. و در تمام كتب آن‌ها، از عمر طولانی بسيار سخن به ميان آمده است. از جمله در ثور است كه كتاب مقدس يهوديان است از نظر مسيحيان نيز مورد اعتماد می‌باشد. و در آن شرح زندگی زياد آمده است. اما، در اديان گذشته سخن از طول عمر حضرت مهدی(عج) نيست. بلكه سخن در مطلق و درازی عمر و كسانی است كه عمر فوق طبيعی و معمولی داشته‌اند. می‌گويد: «آدم» 900 سال، «نوش» 905 سال، «قينان» 910، «منشوشالح» 969، «المك» 777 سال داشته و بعد از آن مرده‌اند.[12]
و هم‌چنين در انجيل كه بعد از تورات بوده و از آن به عهده جديد ياد می‌كند می‌گويد: ... انسان‌های مادی بوده‌اند كه 2000 سال داشته حداقل آن 900 سال است كه موارد متعددی را نشان میدهد.[13]
6. تاريخ:
از كهن‌سال‌ترين انسان‌ها آنچه در تاريخ آمده زياد بوده‌اند كه بالای 500 سال داشته‌اند.[14] و نمونه‌های ديگر اين كه فيروازای يكی از پادشاهان 537، ابوهبل، قس، اسقم، هر كدام 670 سال، مصرايم نوه نوح، ملک نوه ادريس هر كدام 700 سال و .... داشته‌اند.[15] هم چنين ضحاک1200، مهركان 2500، عاد و لقمان هر كدام 3500 سال عمر كرده‌اند و ... [16]
نتيجه:
آنچه كه به عنوان نمونه و اختصار اشاره گرديد، عمر طولانی نه از نظر عقل محال بود، و نه از انظر علمی آن را نفی می‌كند، تاريخ، سنت و اديان آسمانی نيز بر آن است كه انسان‌هايی بوده‌اند كه فوق عادت و عمر طبيعی همگان، عمر داشته و زندگی كرده‌اند، فلذا طولانی بودن عمر امام زمان(عج) از ديدگاه مسلمين از جهات مختلف ممكن بوده و محال نمی‌باشد.
معرفی منابع جهت اطلاع بیشتر:
1. مهدی موعود، محمد باقر مجلسی، ترجمه علی دوانی، باب «معمّرين» ج 2، چاپ مسجد مقدس جمكران.
2. نجم الثاقب، طبری نوری، ج 2، باب «معمّرين» همان.
3. زنده روزگاران، دكتر حسين فريدونی، نشر آفاق، 1381.
4. راز طول عمر، علی اكبر مهدی‌پور، انتشارات طاووس، 1378.
امام رضا (ع) می‌فرماید: «هنگامي كه حضرت مهدی(عج) خروج كند و ظاهر شود، در سن سالخوردگان و منظر و سيمای جوانان است.»[17]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. صدر، سيد محمد باقر. جستجو پيرامون مهدی(عج)، ص 17 و 18، ترجمه كتابخانه اسلامی، مؤسسه بناء، 1379.
[2]. ماهنامه پيام زن، شماره 92، ص 94.
[3]. ماهنامه دانشمند، شماره 432، ص 21.
[4]. ماهنامه دانشمند، شماره 4444، ص 25، مهر 1379.
[5]. همان، شماره، 459، ص 24.
[6]. صدر، سید محمد باقر، جستجو پيرامون امام مهدی(عج)، ص 19 ـ 25، ترجمه كتابخانه اسلامی، 1379.
[7]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 51، ص 217، مؤسسه الوفاء، بيروت.
[8]. همان.
[9]. ابن جوزی، سبط حنقی، تذكرة الخواص الامه، صص 365 ـ 365، اعلمی، بيروت.
[10]. شعرانی، عبدالوهاب، اليواقيت و الجواهر، ص 65، دارالكتب اسلامي، تهران.
[11]. عنكبوت: 14.
[12]. تورات، ترجمه فاضل خالقی، سير پيدايش، باب 5، آيات 5 ـ 32.
[13]. انجيل، كتاب اعمال سولان، باب اول، آيات 1 ـ 12.
[14]. دخيل، علی محمد، الامام المهدی، ص 146 و ص 186، دارالمرتضی، بيروت، 1403.
[15]. دايانا، اس، ودرف، چگونه میتوان 100 سال زندگی كرد، ترجمه ليلا مهرادبی، ص 48، انتشارات حسام، 1371.
[16]. همان، ص 49.
[17]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 332.
منبع: اندیشه قم
