پرسش :

طرز تلفظ انواع حروف قرآني از جمله ص ـ ث ـ س ـ ز ـ ذ را بنويسيد؟

پاسخ :
حروف قرآن همان حروف الفباي عربي هستند كه تلفظ بيشتر آن ها در زبان عربي مشابه تلفظ حروف در زبان فارسي است، توضيح نكات تجويدي و زيباخواني اين حروف نيازمند مراجعه به كتابهايي است كه در پايان معرفي خواهيم كرد. علاوه بر اين گوش‎دادن به نوارهاي ترتيل و صوت قرآن كمك شاياني به يادگيري تلفظ صحيح اين حروف خواهد كرد.
ما در اين جا شيوه تلفظ آن دسته از حروفي كه تلفظ شان در زبان عربي با زبان فارسي تفاوت دارد را بيان مي‎كنيم:
1. حرف «عين»: از وسط حلق ادا مي‎شود و در هنگام تلفظ آن، ديواره حلق جمع مي‎گردد و صداي حرف در حال سكون مقداري كشيده مي‎شود مانند: تَعْلَمُونَ.
2. حرف «حاء»: از وسط حلق ادا مي‎شود و در هنگام تلفظ آن ديواره حلق فشرده مي‎گردد و اين حرف با گرفتگي خاصي ادا مي‎شود مانند: اَحْوي.
3. حرف «غين»: در تلفظ حرف «غين» ابتداي حلق (مرز حلق و دهان) به زبان كوچك نزديك شده و اين حرف به صورت سايشي، نرم و كشيده ادا مي‎شود مانند: اَغْني.
4. حرف «ثاء»: از اتصال نوك زبان به سر دندان‎هاي ثناياي بالا و به صورت دميدگي ادا مي‎شود مانند: اِثْمَ.
5. حرف «صاد»: از حروف اطباق و استعلاء و در هنگام تلفظ، به علت انطباق سطح زبان با كام بالا و ميل ريشة زبان به سقف دهان به صورت درشت و پرحجم ادا مي‎شود. دو حرف «سين» و «صاد» داراي صفت «صغير» بوده و از اين جهت تفاوتي ندارند مانند: اَصْدَقَ.
6. حرف «طاء»: از حروف اطباق و استعلاء است و به علّت انطباق سطح زبان با كام بالا و تمايل ريشه زبان به سقف دهان به صورت درشت و پرحجم ادا مي‎شود مانند: طابَ.
7. حرف «واو»: در زبان فارسي از اتصال لب پايين به سر دندان‎هاي ثناياي بالا پديد مي‎آيد، ولي در زبان عربي، لب‎ها بدون برخورد با دندان‎ها به حالت گرد و پيوسته درمي‎آيد و اين حرف از ميان دو لب تلفظ مي‎شود مانند: يَوْم.
8. حرف «ذال»: از برخورد بخش مجاور نوك زبان به سر دندان‎هاي ثناياي بالا و به صورت نازك و كم‎حجم ادا مي‎شود مانند: اَذْهَبَ.
9. حرف «ظاء»: در زبان عربي مانند حرف «ذال» از برخورد بخش مجاور نوك زبان با سر دندان‎هاي ثناياي بالا ادا مي‎شود، با اين تفاوت كه حرف «ذال» به صورت نازك و كم‎حجم ولي حرف «ظاء» به علت انطباق سطح زبان با سقف دهان و بالاآمدن ريشه زبان، به صورت درشت و پرحجم ادا مي‎شود مانند: يُظْهِرُ.
10. حرف «ضاد»: در زبان عربي از برخورد كناره زبان با دندان‎هاي آسيايي «اضراس» فك بالا ادا مي‎شود.
در تلفظ حرف «ضاد» دو ويژگي وجود دارد:
الف: «ضاد» از حروف «اطباق» و «استعلاء» بوده و در اداي آن سطح زبان با سقف دهان منطبق شده و ريشه زبان نيز به طرف بالا متمايل مي‎گردد و در نتيجه اين حرف به صورت درشت و پرحجم گفته مي‎شود.
ب: حرف «ضاد» به علت آن كه داراي صفت «استطاله» مي‎باشد، در تلفظ آن، كناره زبان به دندان‎هاي اضراس «آسيا» كشيده شده تا به مخرج حرف لام متّصل شود. به همين سبب نبايد اين حرف را به صورت دال درشت تلفظ نمود، همان‎گونه كه بعضي از عرب‎زبان‎ها تلفظ مي‎كنند.[1]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. روان‎خواني و تجويد قرآن كريم، علي حبيبي و محمدرضا شهيدي.
2. حِليُه‏القرآن، سيد محسن موسوي بلده (سطح 1)
3. حليه‎القرآن، سيد محسن موسوي بلده (سطح 2)
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . حبيبي، علي، شهيدي، محمدرضا، روان‎خواني و تجويد قرآن كريم، انتشارات روحاني، چاپ اول، 1376.