پرسش :
شبهه: بيت‌المقدس ارزش و قداست خاصي ندارد جز اينكه به عنوان يك عبادتگاه مطرح است.
پاسخ :
بيت‌المقدس نخستين قبله و سومين شهر مقدس مسلمانان پس از مكه و مدينه و نيز شهري مقدس براي يهوديان و مسيحيان است اين شهر در نزديكي مركز فلسطين در حدود 24 كيلومتري غرب بحرالميت و 52 كليومتري شرق درياي مديترانه قرار گرفته است و شهري است كوهستاني و داراي آب و هوايي نيمه حاره‌اي (تابستان گرم و زمستاني سرد) مي‌باشد.[1]
قديمي‌ترين نامي كه بر اين شهر اطلاق شده «اوروشالم» نزد كنعاني‌ها به معناي خداي آرامش و صلح بوده است در آثار راجع به تاريخ نخستين سده‌هاي اسلامي نام اين شهر به صورت ايلياء مدينه بيت‌المقدس آمده است. كه ايلياء اشاره به نام هادريانوس اول امپراتور روم است كه بر شهر ويران شده اورشليم شهري رومي بنا كرد.[2] نام بيت‌المقدس در قرآن كريم نيامده است ليكن مفسران المسجد الاقصي را در آيه نخست سوره اسراء را به مسجد بيت‌المقدس تعبير كرده‌اند به نظر آنان اين آيه به سير شبانه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ از مكه به بيت‌المقدس و معراج اشاره دارد. در آيات مربوط به تغيير قبله نيز تلويحاً به بيت‌المقدس اشاره شده است آن گونه كه از روايات برمي‌آيد پيامبر در ماههاي نخست هجرت به مدينه رو به بيت‌المقدس قبله يهوديان نماز مي‌گزارد و پس از آن خداوند مسجدالحرام را قبله ويژه مسلمانان قرار داد و راه طعنه برخي يهوديان مدينه را بست.[3] عموم مفسران در تفسير اين آيات روايات مربوط به تغيير قبله از بيت‌المقدس به مسجد الحرام را معتبر دانسته‌اند.
تاريخ نخستين بيت‌المقدس به بيش از چهار هزار سال قبل باز مي‌گردد ساكنان اصلي اين شهر از نخستين قبايل عرب شبه جزيره عربستان بودند كه بعدها به كنعاني‌ها شهرت يافتند بيت‌المقدس در حدود هزار سال پيش از ميلاد مركز حكومت بني‌اسرائيل شد.[4]
اما جايگاه بيت‌المقدس در اسلام فراز و نشيب‌هاي خاصي داشته است حديث مشهور نبوي ـ صلي الله عليه و آله ـ كه بيت‌المقدس را پس از مكه و مدينه شهر مقدس اسلام معرفي مي‌كند.[5] موجب توجه و اقبال مردم به اين شهر شد و آثاري در فضيلت اين شهر به وجود آمد در قرن پنجم دو كتاب در فضائل القدس تدوين شد قداست بيت‌المقدس از سال 539 در دوره عمادالدين زنگي و در عهد صلاح‌الدين ايوبي و ارسال‌هاي قبل و بعد از 538 به اوج خود رسيد و در نيمه دوم قرن ششم كتاب‌هاي بسياري درباره فضايل القدس در نقاط مختلف به رشته تحرير درآمد كه تعداد آنها دست كم به سي كتاب مي‌رسد.[6]
در مورد بناي اين مسجدالاقصي بايد گفت كه شروع بناي آن به دست داود نبي بود و فرزند حضرت سليمان آن را تكميل كرده است تا سال 15 هجري كليسا بود و از آن سال كه خليفه دوم آنجا را فتح نمود با تغييراتي آن را به عنوان مسجد تغيير نام داد و سپس در طول تاريخ بارها تجديد بنا گرديد كه از جمله در عهد عبدالملك مروان بود.
مسجدالاقصي از نظر دين اسلام داراي منزلتي والا و قداستي عظيم است نخستين قبله مسلمين بوده و پيغمبر اسلام همه دوراني كه در مكه زندگي مي‌كرد و تا هفده ماه پس از هجرت به مدينه به سمت اين مسجد نماز مي‌گزارده است.[7]
اين مسجد معراج پيامبر به افق اعلي مي‌باشد خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد:[8] «ما پيرامون آن را مبارك گردانيديم كه اين مكان مقرّ انبياء الهي از ابراهيم تاعيسي و مهبط وحي و محل نزول كتاب‌هاي تورات و انجيل و زبور و ديگر صحف آسماني پيش از قرآن است.
نقل است كه در عهد داود ـ عليه السّلام ـ طاعوني آمد و جمع بسياري را به هلاكت رساند. داود ـ عليه السّلام ـ با گروهي از پيروان خويش در محل مسجد كه آمد و شد ملائكه در آنجا مشاهده شده بود دست به دعا برداشت و رفع طاعون را از خدا خواستار گرديد. و طاعون رفع شد پس از آن تصميم گرفت مسجدي در آنجا بسازد و اين پس از گذشت يازده سال از حكومت او بود و هنوز مسجد به اتمام نرسيده بود كه بدرود حيات گفت و امر تكميل مسجد را به فرزندش سليمان محول ساخت وي به مدد ديوان آن را با سنگ مرمر و بعضي از جواهرات ساخت و روز پايان بناي را عيدي بزرگ گرفت و قرباني كرد و بعضي گفته‌اند كه سليمان خود بناي مسجد را آغاز نمود.[9]
با توجه به قرائن موجود و سابقه تاريخي اين مكان بعيد نيست كه مدفن پيغمبران زيادي باشد اما اين تعداد مبالغه را مي‌رساند و دلالت بر تعداد زيادي مي‌كند نه مدفن 76000 پيغمبر و در منابع تاريخي و تفاسير خبري ديده نشد.
شيخ عباس قمي هم در سفينه البحار در باب فضيلت بيت‌المقدس روايتي از اميرالمؤمنين نقل كرده است كه چهار مكان بهشت در دنيا است كه يكي مسجدالحرام و مسجد پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و مسجد كوفه و بيت‌المقدس و هم‌چنين نماز در بيت‌المقدس به اندازه هزار نماز ثواب دارد[10].
[1] . بريتانيكا، فارق محمد، عزالدين، ص42ـ43.
[2] . عبدالرزاق، الموسوعه الفلسطينه، ج3، ص510، انتشارات دارالعربيه الموسوعات.
[3] . مجمع‌البيان في تفسير القرآن، طبرسي، چاپ هاشم رسولي محلاتي، ذيل آيات 150ـ142 سوره بقره، موسوعه التاريخ الاسلامي، يوسفي غروي، ج2، ص159، انتشارات مجمع فكرالاسلامي.
[4] . الموسوعه الفلسطينيه، عبدالرزاق، ج3، ص510، دار العربيه الموسوعات بيروت.
[5] . ابن حنبل مسند، ج2، ص238، دار احياء التراث العربي، بيروت.
[6] . سيدان، ص181.
[7] . وسايل، حرعاملي، ج4، ص310ـ298، دارحياء التراث العربي، بيروت.
[8] . قرآن، سوره اسراء.
[9] . الكامل،ابن اثير، ج1، ص227، دارصادر بيروت، 1385 ق.
[10] . سفينه البحار، شيخ عباس قمي (به نقل از امالي شيخ طوسي، ج1، ص379) ج3، حول مكه قدس ص49، انتشارات بنايد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي.
www.andisheqom.com
بيت‌المقدس نخستين قبله و سومين شهر مقدس مسلمانان پس از مكه و مدينه و نيز شهري مقدس براي يهوديان و مسيحيان است اين شهر در نزديكي مركز فلسطين در حدود 24 كيلومتري غرب بحرالميت و 52 كليومتري شرق درياي مديترانه قرار گرفته است و شهري است كوهستاني و داراي آب و هوايي نيمه حاره‌اي (تابستان گرم و زمستاني سرد) مي‌باشد.[1]
قديمي‌ترين نامي كه بر اين شهر اطلاق شده «اوروشالم» نزد كنعاني‌ها به معناي خداي آرامش و صلح بوده است در آثار راجع به تاريخ نخستين سده‌هاي اسلامي نام اين شهر به صورت ايلياء مدينه بيت‌المقدس آمده است. كه ايلياء اشاره به نام هادريانوس اول امپراتور روم است كه بر شهر ويران شده اورشليم شهري رومي بنا كرد.[2] نام بيت‌المقدس در قرآن كريم نيامده است ليكن مفسران المسجد الاقصي را در آيه نخست سوره اسراء را به مسجد بيت‌المقدس تعبير كرده‌اند به نظر آنان اين آيه به سير شبانه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ از مكه به بيت‌المقدس و معراج اشاره دارد. در آيات مربوط به تغيير قبله نيز تلويحاً به بيت‌المقدس اشاره شده است آن گونه كه از روايات برمي‌آيد پيامبر در ماههاي نخست هجرت به مدينه رو به بيت‌المقدس قبله يهوديان نماز مي‌گزارد و پس از آن خداوند مسجدالحرام را قبله ويژه مسلمانان قرار داد و راه طعنه برخي يهوديان مدينه را بست.[3] عموم مفسران در تفسير اين آيات روايات مربوط به تغيير قبله از بيت‌المقدس به مسجد الحرام را معتبر دانسته‌اند.
تاريخ نخستين بيت‌المقدس به بيش از چهار هزار سال قبل باز مي‌گردد ساكنان اصلي اين شهر از نخستين قبايل عرب شبه جزيره عربستان بودند كه بعدها به كنعاني‌ها شهرت يافتند بيت‌المقدس در حدود هزار سال پيش از ميلاد مركز حكومت بني‌اسرائيل شد.[4]
اما جايگاه بيت‌المقدس در اسلام فراز و نشيب‌هاي خاصي داشته است حديث مشهور نبوي ـ صلي الله عليه و آله ـ كه بيت‌المقدس را پس از مكه و مدينه شهر مقدس اسلام معرفي مي‌كند.[5] موجب توجه و اقبال مردم به اين شهر شد و آثاري در فضيلت اين شهر به وجود آمد در قرن پنجم دو كتاب در فضائل القدس تدوين شد قداست بيت‌المقدس از سال 539 در دوره عمادالدين زنگي و در عهد صلاح‌الدين ايوبي و ارسال‌هاي قبل و بعد از 538 به اوج خود رسيد و در نيمه دوم قرن ششم كتاب‌هاي بسياري درباره فضايل القدس در نقاط مختلف به رشته تحرير درآمد كه تعداد آنها دست كم به سي كتاب مي‌رسد.[6]
در مورد بناي اين مسجدالاقصي بايد گفت كه شروع بناي آن به دست داود نبي بود و فرزند حضرت سليمان آن را تكميل كرده است تا سال 15 هجري كليسا بود و از آن سال كه خليفه دوم آنجا را فتح نمود با تغييراتي آن را به عنوان مسجد تغيير نام داد و سپس در طول تاريخ بارها تجديد بنا گرديد كه از جمله در عهد عبدالملك مروان بود.
مسجدالاقصي از نظر دين اسلام داراي منزلتي والا و قداستي عظيم است نخستين قبله مسلمين بوده و پيغمبر اسلام همه دوراني كه در مكه زندگي مي‌كرد و تا هفده ماه پس از هجرت به مدينه به سمت اين مسجد نماز مي‌گزارده است.[7]
اين مسجد معراج پيامبر به افق اعلي مي‌باشد خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد:[8] «ما پيرامون آن را مبارك گردانيديم كه اين مكان مقرّ انبياء الهي از ابراهيم تاعيسي و مهبط وحي و محل نزول كتاب‌هاي تورات و انجيل و زبور و ديگر صحف آسماني پيش از قرآن است.
نقل است كه در عهد داود ـ عليه السّلام ـ طاعوني آمد و جمع بسياري را به هلاكت رساند. داود ـ عليه السّلام ـ با گروهي از پيروان خويش در محل مسجد كه آمد و شد ملائكه در آنجا مشاهده شده بود دست به دعا برداشت و رفع طاعون را از خدا خواستار گرديد. و طاعون رفع شد پس از آن تصميم گرفت مسجدي در آنجا بسازد و اين پس از گذشت يازده سال از حكومت او بود و هنوز مسجد به اتمام نرسيده بود كه بدرود حيات گفت و امر تكميل مسجد را به فرزندش سليمان محول ساخت وي به مدد ديوان آن را با سنگ مرمر و بعضي از جواهرات ساخت و روز پايان بناي را عيدي بزرگ گرفت و قرباني كرد و بعضي گفته‌اند كه سليمان خود بناي مسجد را آغاز نمود.[9]
با توجه به قرائن موجود و سابقه تاريخي اين مكان بعيد نيست كه مدفن پيغمبران زيادي باشد اما اين تعداد مبالغه را مي‌رساند و دلالت بر تعداد زيادي مي‌كند نه مدفن 76000 پيغمبر و در منابع تاريخي و تفاسير خبري ديده نشد.
شيخ عباس قمي هم در سفينه البحار در باب فضيلت بيت‌المقدس روايتي از اميرالمؤمنين نقل كرده است كه چهار مكان بهشت در دنيا است كه يكي مسجدالحرام و مسجد پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و مسجد كوفه و بيت‌المقدس و هم‌چنين نماز در بيت‌المقدس به اندازه هزار نماز ثواب دارد[10].
[1] . بريتانيكا، فارق محمد، عزالدين، ص42ـ43.
[2] . عبدالرزاق، الموسوعه الفلسطينه، ج3، ص510، انتشارات دارالعربيه الموسوعات.
[3] . مجمع‌البيان في تفسير القرآن، طبرسي، چاپ هاشم رسولي محلاتي، ذيل آيات 150ـ142 سوره بقره، موسوعه التاريخ الاسلامي، يوسفي غروي، ج2، ص159، انتشارات مجمع فكرالاسلامي.
[4] . الموسوعه الفلسطينيه، عبدالرزاق، ج3، ص510، دار العربيه الموسوعات بيروت.
[5] . ابن حنبل مسند، ج2، ص238، دار احياء التراث العربي، بيروت.
[6] . سيدان، ص181.
[7] . وسايل، حرعاملي، ج4، ص310ـ298، دارحياء التراث العربي، بيروت.
[8] . قرآن، سوره اسراء.
[9] . الكامل،ابن اثير، ج1، ص227، دارصادر بيروت، 1385 ق.
[10] . سفينه البحار، شيخ عباس قمي (به نقل از امالي شيخ طوسي، ج1، ص379) ج3، حول مكه قدس ص49، انتشارات بنايد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي.
www.andisheqom.com
