پرسش :
فلسفه توسل به امام زمان عليه السلام چيست؟
پاسخ :
توسل، وسيله و واسطه قرار دادن چيزى بين خود و مطلوب است. وسيله بر دو نوع است: گاهى از امور مادى است، مثل آب و غذا كه وسيله رفع تشنگى و گرسنگى است. و زمانى نيز از امور معنوى است، مثل گناهكارى كه خدا را به مقام و جاه يا حقيقت پيامبر صلّى الله عليه و آله قسم می‌دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسيله لازم است؛ زيرا خداوند متعال جهان آفرينش را به بهترين صورت آفريده است آنجا كه می‌فرمايد: «الذى احسن كل شىء خلقه(1)؛ آن خدايى كه همه چيز را به بهترين صورت آفريد.»جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسببات براى هدايت و رشد و تكامل انسان‌ها آفريده شده است و نيازمندى‌هاى طبيعى بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده مى‌گردد. فيوضات معنوى خداوند همچون هدايت، مغفرت و آمرزش نيز بر اساس نظامى خاص بر انسان‌ها نازل می‌شود و اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفته كه امور از طريق اسباب خاص و علل معين به انسان‌ها برسد.
بنابراين، همان گونه كه در عالم ماده نمی‌توان پرسيد: چرا خداوند متعال زمين را با خورشيد نورانى كرده و خود بى واسطه به چنين كارى دست نزده است؟ در عالم معنا نيز نمی‌توان گفت چرا خداوند مغفرت خويش را به واسطه اولياى الهى شامل حال بندگان می‌كند.
شهيد مطهرى رحمة الله عليه مى‌فرمايد: «فعل خداوند داراى نظام است. اگر كسى بخواهد به نظام آفرينش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همين جهت است كه خداى متعال گناهكاران را ارشاد فرموده است كه در خانه‌ی رسول اكرم صلّى الله عليه و آله بروند و علاوه بر اين كه خود طلب مغفرت كنند، از آن بزرگوار بخواهند كه براى ايشان طلب مغفرت كند. قرآن كريم مى‌فرمايد: «و لو انهم اذ ظلموا اءنفسهم جآووك فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجودا الله توابا رحيما(2)؛ اگر ايشان هنگامى كه [با ارتكاب گناه] به خود ستم كردند، نزد تو می‌آمدند و از خدا آمرزش مى‌خواستند و پيامبر هم براى ايشان طلب مغفرت مى‌كرد، خدا توبه پذير مهربان مى‌يافتند.»(3)
از همين رو مى‌بينيم كه در قرآن و سنت تأكيد فراوانى بر وسيله و توسل شده است. خداوند متعال مى‌فرمايد: «يا ايها الذين امنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيله(4)؛ اى مومنين! تقوا پيشه كنيد و براى رسيدن به او وسيله طلب نماييد.»
اثر و فايده ديگرى كه در توسل به اولياى الهى خصوصا ذوات مقدسه اهل‌بيت عليهم السلام اين است كه مردم به جهت دريافت فيوضات الهى به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آن‌ها از نبوت يا امامت يقين حاصل مى‌كنند، بلكه از باب اين كه «الانسان عبيد الاحسان» فرمان بردار دستورات آن‌ها كه همان دستورات خداوند است مى‌شوند.
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره سجده، آيه 7.
2- سوره نساء، آيه 64.
3- مجموعه آثار شهید مطهری (ره)، ج 1، ص 264.
4- سوره مائده، آيه 35.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
توسل، وسيله و واسطه قرار دادن چيزى بين خود و مطلوب است. وسيله بر دو نوع است: گاهى از امور مادى است، مثل آب و غذا كه وسيله رفع تشنگى و گرسنگى است. و زمانى نيز از امور معنوى است، مثل گناهكارى كه خدا را به مقام و جاه يا حقيقت پيامبر صلّى الله عليه و آله قسم می‌دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسيله لازم است؛ زيرا خداوند متعال جهان آفرينش را به بهترين صورت آفريده است آنجا كه می‌فرمايد: «الذى احسن كل شىء خلقه(1)؛ آن خدايى كه همه چيز را به بهترين صورت آفريد.»جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسببات براى هدايت و رشد و تكامل انسان‌ها آفريده شده است و نيازمندى‌هاى طبيعى بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده مى‌گردد. فيوضات معنوى خداوند همچون هدايت، مغفرت و آمرزش نيز بر اساس نظامى خاص بر انسان‌ها نازل می‌شود و اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفته كه امور از طريق اسباب خاص و علل معين به انسان‌ها برسد.
بنابراين، همان گونه كه در عالم ماده نمی‌توان پرسيد: چرا خداوند متعال زمين را با خورشيد نورانى كرده و خود بى واسطه به چنين كارى دست نزده است؟ در عالم معنا نيز نمی‌توان گفت چرا خداوند مغفرت خويش را به واسطه اولياى الهى شامل حال بندگان می‌كند.
شهيد مطهرى رحمة الله عليه مى‌فرمايد: «فعل خداوند داراى نظام است. اگر كسى بخواهد به نظام آفرينش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همين جهت است كه خداى متعال گناهكاران را ارشاد فرموده است كه در خانه‌ی رسول اكرم صلّى الله عليه و آله بروند و علاوه بر اين كه خود طلب مغفرت كنند، از آن بزرگوار بخواهند كه براى ايشان طلب مغفرت كند. قرآن كريم مى‌فرمايد: «و لو انهم اذ ظلموا اءنفسهم جآووك فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجودا الله توابا رحيما(2)؛ اگر ايشان هنگامى كه [با ارتكاب گناه] به خود ستم كردند، نزد تو می‌آمدند و از خدا آمرزش مى‌خواستند و پيامبر هم براى ايشان طلب مغفرت مى‌كرد، خدا توبه پذير مهربان مى‌يافتند.»(3)
از همين رو مى‌بينيم كه در قرآن و سنت تأكيد فراوانى بر وسيله و توسل شده است. خداوند متعال مى‌فرمايد: «يا ايها الذين امنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيله(4)؛ اى مومنين! تقوا پيشه كنيد و براى رسيدن به او وسيله طلب نماييد.»
اثر و فايده ديگرى كه در توسل به اولياى الهى خصوصا ذوات مقدسه اهل‌بيت عليهم السلام اين است كه مردم به جهت دريافت فيوضات الهى به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آن‌ها از نبوت يا امامت يقين حاصل مى‌كنند، بلكه از باب اين كه «الانسان عبيد الاحسان» فرمان بردار دستورات آن‌ها كه همان دستورات خداوند است مى‌شوند.
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره سجده، آيه 7.
2- سوره نساء، آيه 64.
3- مجموعه آثار شهید مطهری (ره)، ج 1، ص 264.
4- سوره مائده، آيه 35.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
