پرسش :

چرا در دين مهريه عرف است؟ آيا مهريه معيار و تضمين زندگي است؟

پاسخ :
مهريه و صداق يكي از اجزاي شكل‏گيري ازدواج در شريعت اسلامي به شمار مي‏رود. قبل از ظهور مكتب نجات بخش اسلام، مهريه بيشتر قيمت يا بهايي بود كه جهت خريداري زن از اولياي وي پرداخت مي‏گرديد، يا عوضي بود كه مرد در برابر انتقال زن از خانه پدري به خانه همسري مي‏پرداخت، به همين خاطر، از احكام تأسيسي در اسلام محسوب نمي‏شود، اما وضع خاص آن در اسلام، بر تمامي عقايد جاهلي رنگ بطلان كشيد و مهريه ،موقعيت خاصي يافت. نيز شكل جديدي به خود گرفت، و جنبه معنوي پيدا كرد.تحفه‏اي آسماني شد از جانب مرد (طالب همسر) در نهايت صداقت و صفاي باطن و هديه‏اي شد از سوي مرد براي قوم شريك و همسر آينده كه آيه شريفه "و آتوا النساء صدقاتهن نحلةً؛(1) به زنان مهريه ايشان را به عنوان هديه تقديم كنيد" نمايانگر آن است.
مهريه نتيجه تدبير ماهرانه‏اي است كه در متن آفرينش براي تعديل و حفظ حقوق در روابط زن و مرد و پيوند آنها به كار رفته است. مهريه هماهنگي با طبيعت است، از اين رو كه نشانه و زمينه آن است كه عشق از ناحيه مرد آغاز شده و زن پاسخگوي عشق او است و مرد به احترام او هديه‏اي نثارش مي‏كند، از اين رو، نبايد قانون كه يك ماده از اساسنامه زندگي است و به دست طراح طبيعت تدوين شده، به نام تساوي حقوق زن و مرد ملغي گردد، آنچه قرآن در باب مهريه گفته، رسم معمول جاهليت نبود، چنان كه قرآن در باب مهريه اسلام و قوانين جاهليت را به رغم ميل مردان آن زمان عوض كرد، در حالي كه مي‏توانست مهريه را به طور كل منسوخ گرداند."(2)
مهريه بر خلاف آنچه بعضي از غربي‏ها تصور كرده‏اند، بهاي فروش زن نيست، بلكه هديه‏اي از جانب شوهر به زن براي نشان دادن محبت به او است.
كانون خانواده براساس محبت و عشق بين زن و شوهر دوام و استمرار مي‏يابد. هرگاه عشق و علاقه از بين برود، خانواده در معرض فروپاشي قرار مي‏گيرد. مهريه نمي‏تواند حافظ خانواده‏اي سرد و بي روح باشد. اما از جهت حقوقي، گاهي مهريه كه معمولاً هنگام انحلال ازدواج مطالبه و درخواست مي‏شود، مانع گسستن پيوند زناشويي مي‏گردد و تضمين براي دوام ازدواج به شمار مي‏آيد.، يا حداقل آن كه نمي‏گذارد به واسطه يك عامل كوچك و قابل گذشت، طلاق صورت نگيرد. در صورت وقوع طلاق گاهي مالي كه زن به عنوان مهريه مي‏گيرد، در زندگي او مؤثر است و مانع پريشاني و درماندگي مي‏گردد.
اگر چه در فرهنگ جامعه ما مرسوم شده كه سخن از مهريه غالباً در هنگام طلاق و جدايي است، اما در دين اسلام به عنوان يك حق براي زن لحاظ شده كه مي‏تواند ابتدا دريافت نمايد و يا اگر خواست ببخشد، نه اين كه عامل و ابزاري براي نگه داشتن و استمرار ازدواج باشد.
پي‏نوشت‏ها
1 - سوره نساء (4) آيه 4.
2 - آيت الله مرتضي مطهري، نظام حقوق زن در اسلام، ص 194.
3 - دكتر سيد حسين صفايي، حقوق خانواده، ص 148.
eporsesh.com