پرسش :
ضمان عهده و ضمان دَرَک چیست؟
پاسخ :
در فقه در باب ضمان مسئله اى به نام «ضمان عهده» و مسئله دیگرى به نام «ضمان دَرَک» داریم. ضمان عهده این است که دو نفر با همدیگر معامله مى کنند. چون مشترى، بایع را نمى شناسد، گاهى یک وضعى پیش مى آید که مشترى حق دارد جنس را پس بدهد، مثل: خیار فسخ. اگر جنس، معیوب از آب درآید، یک نفر ضامن مى شود که اگر این معامله فاسد از آب درآمد، من ضامن هستم؛ مثلاً شخصى ناشناس مى خواهد فرشى را به شما بفروشد. شما دغدغه دارید [و] مى گویید من این شخص را نمى شناسم. این فرش به این قیمت خوب مى ارزد، ولى اگر این فرش فردا دزدى از آب در آمد، تکلیف من چیست؟! اگر صاحبش آمد و شناخت و شاهد هم آورد و معلوم شد این فرش، دزدى است، در این صورت، صاحب مال حق دارد مالش را ببرد. آن وقت تکلیف پول من که فروشنده گرفته و رفته و به او دسترسى ندارم، چه مى شود؟ در اینجا یک نفر ضامن عهده مى شود؛ یعنى مى گوید اگر خللى در این معامله پیدا شد و معلوم گردید که این جنس مثلاً دزدى بوده و خلاصه این خطر وجود داشت که پول تو از بین برود، من ضامن هستم. این هم خودش یک نوع بیمه است. در واقع، آن شخص، معامله شما را بیمه مى کند. ضمان دَرَک آنجایى است که عیب در کار باشد. دَرَک به معنى عیب است؛ ضمان درک؛ یعنى ضمان عیب. شما معامله اى با یک فروشنده ناشناس مى کنید. با خود مى گویید، نکند این جنس معیوب از آب در بیاید و آن وقت دسترسى به فروشنده نداشته باشم. کسى مى آید ضامن درک مى شود؛ یعنى ضامن عیب مى شود و مى گوید اگر این جنس معیوب بود، من خسارتش را به شما مى پردازم.
منبع : ربا، بانک، بیمه، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 300 و 301.
در فقه در باب ضمان مسئله اى به نام «ضمان عهده» و مسئله دیگرى به نام «ضمان دَرَک» داریم. ضمان عهده این است که دو نفر با همدیگر معامله مى کنند. چون مشترى، بایع را نمى شناسد، گاهى یک وضعى پیش مى آید که مشترى حق دارد جنس را پس بدهد، مثل: خیار فسخ. اگر جنس، معیوب از آب درآید، یک نفر ضامن مى شود که اگر این معامله فاسد از آب درآمد، من ضامن هستم؛ مثلاً شخصى ناشناس مى خواهد فرشى را به شما بفروشد. شما دغدغه دارید [و] مى گویید من این شخص را نمى شناسم. این فرش به این قیمت خوب مى ارزد، ولى اگر این فرش فردا دزدى از آب در آمد، تکلیف من چیست؟! اگر صاحبش آمد و شناخت و شاهد هم آورد و معلوم شد این فرش، دزدى است، در این صورت، صاحب مال حق دارد مالش را ببرد. آن وقت تکلیف پول من که فروشنده گرفته و رفته و به او دسترسى ندارم، چه مى شود؟ در اینجا یک نفر ضامن عهده مى شود؛ یعنى مى گوید اگر خللى در این معامله پیدا شد و معلوم گردید که این جنس مثلاً دزدى بوده و خلاصه این خطر وجود داشت که پول تو از بین برود، من ضامن هستم. این هم خودش یک نوع بیمه است. در واقع، آن شخص، معامله شما را بیمه مى کند. ضمان دَرَک آنجایى است که عیب در کار باشد. دَرَک به معنى عیب است؛ ضمان درک؛ یعنى ضمان عیب. شما معامله اى با یک فروشنده ناشناس مى کنید. با خود مى گویید، نکند این جنس معیوب از آب در بیاید و آن وقت دسترسى به فروشنده نداشته باشم. کسى مى آید ضامن درک مى شود؛ یعنى ضامن عیب مى شود و مى گوید اگر این جنس معیوب بود، من خسارتش را به شما مى پردازم.
منبع : ربا، بانک، بیمه، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 300 و 301.
