پرسش :
آیا در روز عاشورا، آب وجود داشته و آیا امام ـ علیه السّلام ـ وضو گرفته است و اگر آب وجود داشته چرا امام ـ علیه السّلام ـ با آن وضو گرفته و به دیگران نداده است تا از تشنگی نمیرند و سیراب شوند؟
پاسخ :
در یک جواب کلّی می‌توان گفت: در روز عاشورا، قطره‌ای از آب هم در خیام حرم ابا عبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ یافت نمی‌شد. نه تنها برای وضو بلکه برای شرب هم آبی موجود نبود. از این رو امام و یاران باوفایش برای نماز ظهر (علی الظاهر) تیمّم کرده و نماز را اقامه نمودند وانگهی اگر هم در خیام آب موجود می‌بود بی‌شک بر طبق احکام اسلامی به دلیل ضرورت شرب و حفظ جان، امام ـ علیه السّلام ـ و یاران باوفایش از آن برای وضو استفاده نمی‌نموده و تیمّم می‌کردند. ما در این گفتار برای پاسخ به سؤال پیشین به قطعه‌ای از واقعة کربلا به اجمال اشاره می‌کنیم.
مورّخین و ارباب مقاتل می‌نویسند:[1] از روز هفتم محرّم، عمر سعد کسی را به نام عمرو بن حجّاج با پانصد سوار بر شریعة فرات مستقرّ کرد. آنان فرات را در محاصرة خود قرار داده و تا بعد از شهادت اباعبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ (عصر عاشورا) مانع آب برداشتن اصحاب و یاران امام ـ علیه السّلام ـ از فرات شدند. در این فاصلة سه روزه تا شب عاشورا، قمر بنی هاشم و علی اکبر ـ علیهما السلام ـ به دستور امام ـ علیه السّلام ـ کراراً برای اهل حرم روز و شب آب می‌آوردند. به طوری که این دو بزرگوار به همراه سی نفر سواره به شریعة فرات نزدیک شده و ضمن غافل‌گیری دشمن با تمام مهارت جنگی مشک‌هایی را که به همراه خود برده بودند پر از آب کرده و با درگیری سختی به خیام حسینی برمی‌گشتند. از این رو تا شب عاشورا مشک‌ها پر از آب بود. فداکاری این دو بزرگوار برای آب رساندن به حدّی بود که حتّی شب عاشورا تمامی یاران ضمن وضو برای عبادات خود به نظافت جسمی و غسل هم پرداختند.
در نقلی آمده است: امام به یاران خود فرمود: برخیزید و از آب بنوشید و وضو بسازید و غسل کنید و لباس‌های خود را بشویید تا کفن شما باشد. آب به قدری فراهم بود که با تمام این مصارف برای فردای خود هم ذخیره کرده بودند. از این رو اضافی آب موجود در مشک‌ها را در خیمه‌‌ای مخصوص نگهداری کردند. بنابراین تا صبح عاشورا کسی از کودکان و زنان و مردان طعم عطش را نچشید. حال پرسش اساسی آن است که پس چرا در کربلا، عطش بیداد می‌کرد و مشک‌ها خالی بود و لب‌ها خشک و جگرها سوخته؟
صبح روز عاشورا آن‌گاه که عمر بن سعد با تمام افتخار تیر به چلة کمان گذاشته و جنگ را شروع کرد. بارانی از تیرهای سهمگین به طرف خیام امام حسین روانه شد، مرحوم مجلسی در بحارالانوار می‌نویسد: نبود فردی در خیام مگرآنکه زخمی برداشت و از طرفی مشک‌ها پاره شد و همة آبها به زمین ریخته شد. طعم عطش تنها در روز عاشورا در کام زنان و کودکان و مردان چشیده می‌شد. گرمای شدید آفتاب، مشک‌های پاره و خالی از آب، خونریزی و جراحت زنان و کودکان و مردان و ... از علل و عوامل عطش در روز عاشورا است.
مگر به کرب و بلا آب قیمت جان بود که از عطش به فلک نالة یتیمان بود.
در این هنگام قمر بنی هاشم ـ علیه السّلام ـ به طرف خیمه‌ها آمد. فریاد العطش، العطش کودکان را شنید سوار بر اسب شد تا بار دیگر حرم را سقایت کند که این بار با لشکر چهار هزار نفری که اطراف فرات را قبضه کرده بودند مواجه شد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
کبریت الأحمر، محمّد باقر بیرجندی، ص 193، کتابفروشی اسلامیة تهران، 1378 ق.
بحار الانوار، محمّد باقر مجلسی، ج 45، مؤسسه الوفاء، بیروت 1403ق.
نفس المهموم، محدث قمی، ص117، مکتبه بصیرتی، قم، 1405 ق.
سوگنامة آل محمّد، محمد محمدی اشتهاردی، ص 243، نشر ناصر قم، 1379.
مقتل الحسین، عبدالرزاق مقدّم، ص 246، مکتبه بصیرتی، قم، 1394 ق.
اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج1، ص 599، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1403.
فرهنگ عاشورا، جواد محدّثی، ص 316، نشر معروف، 1374.
شرح شمع، علی ثمری، ص 163، نشر دهکدة جهانی آل محمّد ـ صلی الله علیه و آله ـ 1381 ش.
پاورقی ها:
[1] . به پاورقی در پایان مقاله مراجعه شود.
در یک جواب کلّی می‌توان گفت: در روز عاشورا، قطره‌ای از آب هم در خیام حرم ابا عبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ یافت نمی‌شد. نه تنها برای وضو بلکه برای شرب هم آبی موجود نبود. از این رو امام و یاران باوفایش برای نماز ظهر (علی الظاهر) تیمّم کرده و نماز را اقامه نمودند وانگهی اگر هم در خیام آب موجود می‌بود بی‌شک بر طبق احکام اسلامی به دلیل ضرورت شرب و حفظ جان، امام ـ علیه السّلام ـ و یاران باوفایش از آن برای وضو استفاده نمی‌نموده و تیمّم می‌کردند. ما در این گفتار برای پاسخ به سؤال پیشین به قطعه‌ای از واقعة کربلا به اجمال اشاره می‌کنیم.
مورّخین و ارباب مقاتل می‌نویسند:[1] از روز هفتم محرّم، عمر سعد کسی را به نام عمرو بن حجّاج با پانصد سوار بر شریعة فرات مستقرّ کرد. آنان فرات را در محاصرة خود قرار داده و تا بعد از شهادت اباعبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ (عصر عاشورا) مانع آب برداشتن اصحاب و یاران امام ـ علیه السّلام ـ از فرات شدند. در این فاصلة سه روزه تا شب عاشورا، قمر بنی هاشم و علی اکبر ـ علیهما السلام ـ به دستور امام ـ علیه السّلام ـ کراراً برای اهل حرم روز و شب آب می‌آوردند. به طوری که این دو بزرگوار به همراه سی نفر سواره به شریعة فرات نزدیک شده و ضمن غافل‌گیری دشمن با تمام مهارت جنگی مشک‌هایی را که به همراه خود برده بودند پر از آب کرده و با درگیری سختی به خیام حسینی برمی‌گشتند. از این رو تا شب عاشورا مشک‌ها پر از آب بود. فداکاری این دو بزرگوار برای آب رساندن به حدّی بود که حتّی شب عاشورا تمامی یاران ضمن وضو برای عبادات خود به نظافت جسمی و غسل هم پرداختند.
در نقلی آمده است: امام به یاران خود فرمود: برخیزید و از آب بنوشید و وضو بسازید و غسل کنید و لباس‌های خود را بشویید تا کفن شما باشد. آب به قدری فراهم بود که با تمام این مصارف برای فردای خود هم ذخیره کرده بودند. از این رو اضافی آب موجود در مشک‌ها را در خیمه‌‌ای مخصوص نگهداری کردند. بنابراین تا صبح عاشورا کسی از کودکان و زنان و مردان طعم عطش را نچشید. حال پرسش اساسی آن است که پس چرا در کربلا، عطش بیداد می‌کرد و مشک‌ها خالی بود و لب‌ها خشک و جگرها سوخته؟
صبح روز عاشورا آن‌گاه که عمر بن سعد با تمام افتخار تیر به چلة کمان گذاشته و جنگ را شروع کرد. بارانی از تیرهای سهمگین به طرف خیام امام حسین روانه شد، مرحوم مجلسی در بحارالانوار می‌نویسد: نبود فردی در خیام مگرآنکه زخمی برداشت و از طرفی مشک‌ها پاره شد و همة آبها به زمین ریخته شد. طعم عطش تنها در روز عاشورا در کام زنان و کودکان و مردان چشیده می‌شد. گرمای شدید آفتاب، مشک‌های پاره و خالی از آب، خونریزی و جراحت زنان و کودکان و مردان و ... از علل و عوامل عطش در روز عاشورا است.
مگر به کرب و بلا آب قیمت جان بود که از عطش به فلک نالة یتیمان بود.
در این هنگام قمر بنی هاشم ـ علیه السّلام ـ به طرف خیمه‌ها آمد. فریاد العطش، العطش کودکان را شنید سوار بر اسب شد تا بار دیگر حرم را سقایت کند که این بار با لشکر چهار هزار نفری که اطراف فرات را قبضه کرده بودند مواجه شد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
کبریت الأحمر، محمّد باقر بیرجندی، ص 193، کتابفروشی اسلامیة تهران، 1378 ق.
بحار الانوار، محمّد باقر مجلسی، ج 45، مؤسسه الوفاء، بیروت 1403ق.
نفس المهموم، محدث قمی، ص117، مکتبه بصیرتی، قم، 1405 ق.
سوگنامة آل محمّد، محمد محمدی اشتهاردی، ص 243، نشر ناصر قم، 1379.
مقتل الحسین، عبدالرزاق مقدّم، ص 246، مکتبه بصیرتی، قم، 1394 ق.
اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج1، ص 599، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1403.
فرهنگ عاشورا، جواد محدّثی، ص 316، نشر معروف، 1374.
شرح شمع، علی ثمری، ص 163، نشر دهکدة جهانی آل محمّد ـ صلی الله علیه و آله ـ 1381 ش.
پاورقی ها:
[1] . به پاورقی در پایان مقاله مراجعه شود.
