پرسش :

امام زمان (عج) درباره ارتباط اراده معصومین با اراده الهی چه فرمودند؟

پاسخ :
شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان (علیه السلام) می‌فرماید: «قُلُوبُنا أَوْعِیَةٌ لِمَشِیَّةِ اللّهِ، فَإِذا شاءَ شِئْنا، وَاللّهُ یَقُولُ: وَما تَشاؤُونَ إِلاّ أَنْ یَشاءَ اللّهُ؛ دل‌هاى ما ظروفى براى خواست خداوند است. اگر خدا چیزى را اراده کند و بخواهد، ما نیز اراده کرده، خواهیم خواست. خداوند متعال مى‌فرماید: و شما نمى‌خواهید مگر این که خداوند بخواهد.»[1] [2]

شرح حدیث:
امام زمان (علیه السلام) در این کلام، در ردّ مقصِّره[3] و مفوّضه[4]، خطاب به کامل بن ابراهیم مى‌فرماید: «آنان دروغ مى‌گویند، بلکه قلوب ما ظرف‌هایى است از براى خواست خداوند. هر چه او بخواهد، ما مى‌خواهیم، و در مقابل خواست خداوند، از خود اراده و خواست مستقلى نداریم.»

در حدیثى از امام کاظم (علیه السلام) آمده است: «همانا خداوند قلوب امامان را در مسیر اراده خود قرار داده است؛ پس هر گاه خداوند متعال چیزى را بخواهد، آنان آن چیز را مى‌خواهند؛ و این سخن خداوند متعال است که مى‌فرماید: و شما نمى‌خواهید مگر این که خداوند بخواهد.»[5]

از این کلام امام زمان (علیه السلام) نکاتى استفاده مى شود که به چند مورد از آن‌ها اشاره مى‌کنیم:

1. قلب‌ها ظروف واردات خواسته‌هاى الهى یا شیطانى است.
2. امامان معصوم اند؛ زیرا اراده اهل بیت (علیهم السلام)، همان اراده الهی است، کسى که چنین باشد، از مقام عصمت برخوردار است.
3. اراده اهل بیت (علیهم السلام) بر اراده خداوند پیشى نمى‌گیرد و نیز از آن تأخیر نمى‌افتد. ما نیز باید نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) چنین باشیم.
4. بدون تعلّق اراده خداوند به چیزى، اهل بیت (علیهم السلام) اراده آن چیز را ندارند.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره ى تکویر، آیه ى 29 .
[2]. الغیبة طوسى، ص247، ح216 ؛ الهدایة الکبرى، ص359 ؛ کشف الغمة، ج3، ص303 ؛ الخرائج و الجرائح، ج1، ص459 ؛ دلائل الامامة، ص506 ؛ بحارالأنوار، ج25، ص337، ح16.
[3]. «مقصّره» کسانى هستند که براى اهل بیت، از ولایت خدا، چیزى را قائل نیستند.
[4]. «مفوّضه» گروهى از مسلمانان اند که معتقدند، خداوند، بعد از خلقت عالم، اراده ى خود را به امامان واگذار کرده و آنان، به هر نحو که بخواهند، در این عالم تصرّف مى کنند.
[5]. تفسیر على بن ابراهیم، ج2، ص409 ؛ بصائر الدرجات، ص537، ح47 ؛ بحارالأنوار، ج5، ص114، ح44.

منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدى علیه السلام، على اصغر رضوانى، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).