حدیث عذرپذیری و بخشش

امام سجاد علیه السلام فرمودند:

إن شَتَمکَ رَجُلٌ عَن یَمینِکَ ثُمَّ تَحَوَّلَ إلی یَسارِکَ وَ اعتَذَرَ إلَیکَ فَاقبَل عُذرَهُ؛

اگر کسی از سمت راست تو، به تو دشنام داد، سپس به سمت چپ تو رفت و از تو عذر خواهی کرد، عذر خواهی‌اش را بپذیر.

تحف العقول، ص ۲۸۲

عذرپذیری و آمرزش گناهان از صفات خداوند نسبت به خطاهای بندگان است. چه زیباست که بندگان خدا هم این صفت را داشته باشند و اگر کسی در حق آنان بدی کرد، سپس معذرت خواهی نمود، عذر او را بپذیرند و از خطایش بگذرند و عفو کنند. عقده‌ای بودن و کینه توزی، در شأن افراد کریم و بزرگ نیست. بخشایش و گذشت، نشانه‌ی روح بلند و مناعت طبع است.
بعضی دشنام را با دشنام و بدی را با بدی پاسخ می‌دهند. بعضی هم پوزش بدکاران را می‌‎پذیرند. توصیه‌ی امام در این حدیث، محیطی از صفا و صمیمیت و همزیستی بدون کینه را به وجود می‌آورد و ریشه ی عداوت‌ها را می‌خشکاند.
«قبول عذر»، یک فضیلت اخلاقی است. همچنان که شما دوست دارید اگر درباره‌ی کسی خطا و بدی کردید، سپس عذر خواستید، بزرگواری کند و عذر شما را بپذیرد، خودتان نیز شایسته است از قبول عذر دیگری کوتاهی نکنید. از سخنان امام علی علیه السلام است که: «عذر خواهی مردم را بپذیر، تا از برادری آنان بهره‌مند شوی. و با آنان با چهره‌ی باز برخورد کن، تا کینه‌های آنان را از بین ببری.» (غررالحکم، ح ۲۴۲۰: «أقبل اَعذار الناس، تستمتع بِاِخائهم، وَ اَلقِهِم بالبُشر تُمِت اَضغانهم»)
سلوک امامان معصوم علیه السلام با مردم چنین بود. شایسته است پیروان آنان نیز چنین باشند.

منبع: حکمت‌های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه‌السلام)، پديدآورنده: جواد محدثی، ناشر: آستان قدس رضوی (به نشر)، 1390.