معنا و مفهوم حج
فردی از امام باقر علیه السلام سوال نمود: برای چه حجّ خانه حق را حج نامیده‌اند؟ امام علیه السلام فرمودند:
لِمَ سُمِّیَ الحَجُّ حَجّاً؟ قال: حج فلان؛ أی أفلح فلان.
فلانی موفق به انجام حج شد، معنا و مفهومش این است که به فلاح و رستگاری دست یافت.
بحار الانوار، ج 96، ص 2
شرح حدیث:
بیان حقیقت و واقعیّت حج، معنا و مفهوم این مسأله بزرگ، تنها در شأن حضرت حق و انبیا و امامان بزرگوار است.
برای حج، گذشته از معنای لغوی، معنا و مفهوم دیگری است که باید آن معنا را از حریم دانش و بینش و بصیرت برگزیدگان حضرت محبوب جستجو کرد.
بخاطر گستردگی مفهوم حج، عاشقی از عشاق اسرار، به حضرت امام باقر علیه السلام عرضه می‌دارد: «لِمَ سُمِّیَ الحَجُّ حَجّاً؟؛ برای چه حجّ خانه حق را حج نامیده‌اند؟
امام علیه السلام فرمودند: قال: حج فلان؛ أی أفلح فلان؛ فلانی موفق به انجام حج شد، معنا و مفهومش این است که به فلاح و رستگاری دست یافت.» (بحار الانوار، ج 96، ص 2)
راغب اصفهانی، دانشمند بزرگ قرآن شناس، در توضیح لغت فلاح و مشتقات آن، که در قرآن مجید زیاد آمده و در روایات و اخبار همچون روایت بالا به آن اشاره شده، می‌فرماید:
برای فلاح دو مرتبه و دو درجه قابل تصور است: 1- مرتبه دنیوی و 2- مرتبه اخروی
مرحله دنیویِ فلاح، دست‌یابی به رشته‌های مختلف خوشبختی است؛ بصورتی که زندگی و حیات دنیای انسان پاک و پاکیزه و غرق لذت و نشاط شود و رشته‌های سعادت و خوشبختی در دنیا عبارت است از:
طول عمر با غنا و ثروت حلال، و داشتن شخصیت و عزت و احترام.
و فلاح اخروی عبارت است از: حیات بی مرگ، ثروت و غنای بی فقر، عزّت بی ذلّت، و دانش و بینش بی‌جهل، به همین خاطر گفته‌اند: عیشی نیست مگر عیش آخرت!
بر این اساس، حج خانه حق، چنانچه از جانب زائر، همراه با رعایت مسائل فقهی و خلوص نیت انجام گیرد، سه بهره دنیوی و چهار منفعت اخروی نصیب حاجی می‌نماید که حضرت باقر علیه السلام از مجموع این واقعیات به عنوان «فلاح» یاد فرموده اند: «حَجّ فلان؛ أی أفلح فلان.» (مفردات راغب، ص 385)
منبع: چهل حدیث حج، حسین انصاریان، نشر مشعر، تهران، 1374 ه.ش.
برای حج، گذشته از معنای لغوی، معنا و مفهوم دیگری است که باید آن معنا را از حریم دانش و بینش و بصیرت برگزیدگان حضرت محبوب جستجو کرد.
بخاطر گستردگی مفهوم حج، عاشقی از عشاق اسرار، به حضرت امام باقر علیه السلام عرضه می‌دارد: «لِمَ سُمِّیَ الحَجُّ حَجّاً؟؛ برای چه حجّ خانه حق را حج نامیده‌اند؟
امام علیه السلام فرمودند: قال: حج فلان؛ أی أفلح فلان؛ فلانی موفق به انجام حج شد، معنا و مفهومش این است که به فلاح و رستگاری دست یافت.» (بحار الانوار، ج 96، ص 2)
راغب اصفهانی، دانشمند بزرگ قرآن شناس، در توضیح لغت فلاح و مشتقات آن، که در قرآن مجید زیاد آمده و در روایات و اخبار همچون روایت بالا به آن اشاره شده، می‌فرماید:
برای فلاح دو مرتبه و دو درجه قابل تصور است: 1- مرتبه دنیوی و 2- مرتبه اخروی
مرحله دنیویِ فلاح، دست‌یابی به رشته‌های مختلف خوشبختی است؛ بصورتی که زندگی و حیات دنیای انسان پاک و پاکیزه و غرق لذت و نشاط شود و رشته‌های سعادت و خوشبختی در دنیا عبارت است از:
طول عمر با غنا و ثروت حلال، و داشتن شخصیت و عزت و احترام.
و فلاح اخروی عبارت است از: حیات بی مرگ، ثروت و غنای بی فقر، عزّت بی ذلّت، و دانش و بینش بی‌جهل، به همین خاطر گفته‌اند: عیشی نیست مگر عیش آخرت!
بر این اساس، حج خانه حق، چنانچه از جانب زائر، همراه با رعایت مسائل فقهی و خلوص نیت انجام گیرد، سه بهره دنیوی و چهار منفعت اخروی نصیب حاجی می‌نماید که حضرت باقر علیه السلام از مجموع این واقعیات به عنوان «فلاح» یاد فرموده اند: «حَجّ فلان؛ أی أفلح فلان.» (مفردات راغب، ص 385)
منبع: چهل حدیث حج، حسین انصاریان، نشر مشعر، تهران، 1374 ه.ش.
