معنای عدل و احسان

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ الْعَدْلُ الْإِنْصَافُ وَ الْإِحْسَانُ التَّفَضُّلُ.

امام علی علیه السلام درباره این کلام خدا که فرمود: «همانا خداوند به عدل و احسان امر می کند.»، فرمودند: عدل یعنی انصاف و احسان یعنی جود و بخشش.

نهج البلاغه: حکمت 223

راغب در مفردات می گوید:
العَدالَهُ و المُعادِلَهُ لَفظٌ یَقتَضِی مَعنَی المُساواه فَالعَدلُ هُوَ التَّقسیطُ عَلی سَواءٍ؛ عدالت و عدالت طرفین لفظی است که معنای مساوات را شامل می شود پس عدل یعنی تقسیم یکسان.(1)

امام علی علیه السلام فرمودند: عدل یعنی انصاف انصاف یعنی هر کسی را آنچه حقش هست دادن و بین افراد تبعیض قایل نشدن و احسان یعنی بیش از آنچه را که حق اوست به او بخشیدن مثلا وقتی خداوند سفارش می فرماید:
بِالوالِدَینِ اِحساناً؛ به پدر و مادر احسان کنید.(2)

یعنی اضافه بر آنچه که حقشان هست که باید بر اساس عدالت با آنها رفتار کنید به آنها بپردازید و رسیدگی کنید.

پی‌نوشت‌ها:
1- مفردات راغب، ص 325
2- سوره اسراء، آیه 23

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.