آثار سوء سهل انگاری و سخن چینى
امام علی علیه السلام فرمودند:
مَنْ أَطَاعَ التَّوَانِیَ ضَیَّعَ الْحُقُوقَ وَ مَنْ أَطَاعَ الْوَاشِیَ ضَیَّعَ الصَّدِیقَ.
هر که در کارها سهل انگاری کند حقوق و منافع خود را ضایع می کند و آنکه از سخن چین پیروی کند دوست خود را از دست می دهد.
نهج البلاغه: حکمت 231
شرح حدیث:
1- سهل انگاری قبل از دیگران ضرر و زیان را متوجه سهل انگار می کند وقتی کیفیت کار پایین باشد و یا دارای نواقص بی شک مشتریان و متقاضیان رو به نقصان می روند و زیان کلی به سراغ صاحب کار می رود.
رسول الله صلی الله علیه و آله می فرمودند: اِنَّ اللهَ تعالی یُحِبُّ مِنَ العامِلِ اذا عَمِلَ اَن یُحسِنَ؛ خدای تعالی دوست دارد که وقتی کسی کاری می کند آن را به خوبی انجام دهد.(1)
2- حرف های سخن چین قابل اعتماد نیست و معمولا این افراد باعث جدایی دوستان می شوند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: مردی به امام سجاد زین العابدین علیه السلام عرض کرد فلانی به شما نسبت ناروایی داد می گفت گمراه و بدعتگزار هستید. امام علیه السلام فرمودند: تو مراعات حق همنشینی با او نکردی چون گفتار او را به من نقل کردی و حق مرا نیز از بین بردی زیرا سخنی از برادرم گفتی که ان را نمی دانستم هر دو خواهیم مرد و در محشر به یکدیگر خواهیم رسید خداوند در روز قیامت بین ما حکم می کند تو را چه بود غیبت کردی از غیبت پرهیز کن زیرا که غیبت خورش سگ های جهنم است. در ضمن متوجه باش کسی که زیاد عیوب مردم را به زبان می آورد همین زیاد یادآوری دلیل است بر اینکه عیب های خودش را در مردم جستجو می نماید.(2)
امام سجاد علیه السلام به سخن چین اعتراض می کند چه چرا حق همنشینی را رعایت نکردی و حرفی را زدی که آن شخص را از چشم من انداختی، یعنی ثمره سخن چینی جدایی بین افراد است. این بلای خانمان سوزی است که بسیاری از خانواده ها به آن مبتلا هستند و این پشت سر هم صحبت کردن ها چه خانواده هایی را از هم پاشیده می کند و گاه منجر به طلاق و جدایی می گردد.
شرح ابن میثم
تسلیم در برابر کاهلى، نسبت به حقوقى که انسان در پى آنهاست، باعث مى شود که وقت مناسب براى دست آوردن آنها از دست برود، و این خود مستلزم تباه ساختن و از دست دادن آن حقوق خواهد بود، و هم چنین تسلیم شدن در برابر سخن چین که کارش، تلاش در برهم زدن میان دو دوست است، و اطاعت از گفتار وى باعث ایجاد سردى و کدورت در بین دوستان، و از دست دادن یکدیگر است.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- کنزالعمال، ح 9129
2- بحارالانوار، ج 16، ص 185
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 613 و 614
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
رسول الله صلی الله علیه و آله می فرمودند: اِنَّ اللهَ تعالی یُحِبُّ مِنَ العامِلِ اذا عَمِلَ اَن یُحسِنَ؛ خدای تعالی دوست دارد که وقتی کسی کاری می کند آن را به خوبی انجام دهد.(1)
2- حرف های سخن چین قابل اعتماد نیست و معمولا این افراد باعث جدایی دوستان می شوند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: مردی به امام سجاد زین العابدین علیه السلام عرض کرد فلانی به شما نسبت ناروایی داد می گفت گمراه و بدعتگزار هستید. امام علیه السلام فرمودند: تو مراعات حق همنشینی با او نکردی چون گفتار او را به من نقل کردی و حق مرا نیز از بین بردی زیرا سخنی از برادرم گفتی که ان را نمی دانستم هر دو خواهیم مرد و در محشر به یکدیگر خواهیم رسید خداوند در روز قیامت بین ما حکم می کند تو را چه بود غیبت کردی از غیبت پرهیز کن زیرا که غیبت خورش سگ های جهنم است. در ضمن متوجه باش کسی که زیاد عیوب مردم را به زبان می آورد همین زیاد یادآوری دلیل است بر اینکه عیب های خودش را در مردم جستجو می نماید.(2)
امام سجاد علیه السلام به سخن چین اعتراض می کند چه چرا حق همنشینی را رعایت نکردی و حرفی را زدی که آن شخص را از چشم من انداختی، یعنی ثمره سخن چینی جدایی بین افراد است. این بلای خانمان سوزی است که بسیاری از خانواده ها به آن مبتلا هستند و این پشت سر هم صحبت کردن ها چه خانواده هایی را از هم پاشیده می کند و گاه منجر به طلاق و جدایی می گردد.
شرح ابن میثم
تسلیم در برابر کاهلى، نسبت به حقوقى که انسان در پى آنهاست، باعث مى شود که وقت مناسب براى دست آوردن آنها از دست برود، و این خود مستلزم تباه ساختن و از دست دادن آن حقوق خواهد بود، و هم چنین تسلیم شدن در برابر سخن چین که کارش، تلاش در برهم زدن میان دو دوست است، و اطاعت از گفتار وى باعث ایجاد سردى و کدورت در بین دوستان، و از دست دادن یکدیگر است.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- کنزالعمال، ح 9129
2- بحارالانوار، ج 16، ص 185
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 613 و 614
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
