عزاى پیامبر صلّی الله علیه و آله و بیتابیها
امام علی علیه السلام فرمودند:
قَالَ علیه السلام عَلَى قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله علیه و آله سَاعَةَ دُفِنَ إِنَّ الصَّبْرَ لَجَمِیلٌ إِلَّا عَنْکَ وَ إِنَّ الْجَزَعَ لَقَبِیحٌ إِلَّا عَلَیْکَ وَ إِنَّ الْمُصَابَ بِکَ لَجَلِیلٌ وَ إِنَّهُ قَبْلَکَ وَ بَعْدَکَ لَجَلَلٌ.
امام علی علیه السلام پس از آنکه ساعتی از به خاک سپردن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم گذشت کنار قبر آن گرامی فرمودند:
شکیبایی خوب است اما نه در فقدان تو بی تابی قبیج است اما نه برای تو اندوهی که سبب مرگ تو به ما رسیده بس بزرگ است و مصیبت های پیش و پس از تو کوچک است.
شکیبایی خوب است اما نه در فقدان تو بی تابی قبیج است اما نه برای تو اندوهی که سبب مرگ تو به ما رسیده بس بزرگ است و مصیبت های پیش و پس از تو کوچک است.
نهج البلاغه: حکمت 284
شرح حدیث:
بزرگی و عظمت پیامبر اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله در سطحی است که فقدان او جایی برای صبر نمی گذارد و جزع و فزع هم در این مصیبت جایز است و جا دارد که ما امت آخرالزمان به خدای خویش از فقدان پیامبرمان شکوه بریم و عرض کنیم:
اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ؛
خداوندا ما به درگاهت شکوه می آوریم از فقدان پیامبرمان که درود تو بر او و آلش باد.(1)
به راستی که هیچ مصیبتی به اندازه مصیبت فقدان رسول الله صلی الله علیه و آله با اهمیت و بزرگ نیست.
در زیارت وارده روز شنبه پس از آنکه سه بار می گوییم:
اِنّا لِله و اِنّا اِلَیهِ راجِعُون
عرض می کنیم:
اُصِبْنا بِکَ یا حَبِیبَ قُلُوبِنا، فَما أعْظَمَ المُصِیبَهَ بِکَ؟! حَیْثُ انْقَطَعَ عَنَّا الوَحْیُ، وَحَیْثُ فَقَدْناکَ، فإِنَّا للهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ. یا سَیِّدَنا یا رَسُولَ اللهِ ، صَلَواتُ الله عَلَیْکَ وَعَلی آلِ بَیْتِکَ الطَّاهِرینَ؛
سوگوارت گشتیم ای محبوب دلهایمان پس بزرگ است مصیبت از دست دادن تو آنجایی که وحی از ما قطع شد و زمانی که ما تو را از دست دادیم پس باز می گوییم: اِنّا لِله و اِنّا اِلَیهِ راجِعُون، ای آقای ما ای رسول خدا که درود خدا بر تو و اهلبیت پاکیزه ات باد.(2)
تا پیامبر خدا صلی الله علیه و آله زنده بود دختر و داماد و فرزندان دخترش احترام داشتند و کسی جرات نمی کرد به ساحت مقدسشان جسارتی کند اما به محض ارتحال آن حضرت تمام سفارشات و توصیه های او را نادیده گرفتند به خانه امیرالمومنین علی علیه السلام هجوم بردند در خانه را آتش زدند و دختر گرامی آن حضرت حضرت زهرا علیها السلام را مورد ضرب و شتم قرار دادند در نهایت گستاخی علی علیه السلام را دست بسته برای گرفتن بیعت با غاصبان حق مسلم امیرمومنان علیه السلام به مسجد بردند.
با مرگ رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم جریان انحرافی در برابر خط مستقیم اسلام به وجود آمد که همچنان بعد از چهارده قرن به شکل حاد و زشت ادامه دارد و همه این مصیبت ها مربوط به داستان سقیفه بنی ساعده و جمعی که در آن حضور داشتند می باشد.
با یک بررسی کوتاه می فهمیم که چرا علی علیه السلام در بازگشت از خاکسپاری رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آن عبارت رافرمایش می کند.
شرح ابن میثم
این سخن که صبر در مصیبت آن بزرگوار ناپسند و بى تابى در مورد او، بد نیست، براى آن است که او اصل و پیشواى دیانت است، پس بى تابى در مصیبت او باعث ادامه یاد او، و یاد او باعث یادبود همیشگى اخلاق، سنّت و روش اوست، پس به این جهت، بى تابى ناروا نیست، و یا از آن رو که مصیبت وى مصیبتى بزرگ و او مهمترین چیزى است که از دست رفته است بنا بر این بى تابى براى او خوب است و امّا صبر، چون به معنى فراموشى و از خاطر بردن اوست، پس از این رو ناپسند است. و امام علیه السلام از جهتى فضیلت را ناپسند و از جهتى رذیلت را نیکو دانسته است. و بدیهى است که مصیبتى که وارد شده بود بزرگتر از مصیبتهایى بود که از شخص دیگرى مى رسید، زیرا هر مصیبتى چه از افراد قبل یا بعد از او، نسبت به آن، سهل و آسان است.
بعضى گفته اند: مقصود امام علیه السلام آن است که مصیبت وارده قبلا بر مسلمانان به دلیل ترسشان بزرگ بوده است و پس از او نیز به دلیل بر هم خوردن امر مردم و امر دین با فقدان آن بزرگوار عظیم است. امّا معناى اوّلى روشنتر و بهتر است.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- دعای افتتاح، مفاتیح الجنان
2- مفاتیح الجنان
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 665 و 666
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ؛
خداوندا ما به درگاهت شکوه می آوریم از فقدان پیامبرمان که درود تو بر او و آلش باد.(1)
به راستی که هیچ مصیبتی به اندازه مصیبت فقدان رسول الله صلی الله علیه و آله با اهمیت و بزرگ نیست.
در زیارت وارده روز شنبه پس از آنکه سه بار می گوییم:
اِنّا لِله و اِنّا اِلَیهِ راجِعُون
عرض می کنیم:
اُصِبْنا بِکَ یا حَبِیبَ قُلُوبِنا، فَما أعْظَمَ المُصِیبَهَ بِکَ؟! حَیْثُ انْقَطَعَ عَنَّا الوَحْیُ، وَحَیْثُ فَقَدْناکَ، فإِنَّا للهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ. یا سَیِّدَنا یا رَسُولَ اللهِ ، صَلَواتُ الله عَلَیْکَ وَعَلی آلِ بَیْتِکَ الطَّاهِرینَ؛
سوگوارت گشتیم ای محبوب دلهایمان پس بزرگ است مصیبت از دست دادن تو آنجایی که وحی از ما قطع شد و زمانی که ما تو را از دست دادیم پس باز می گوییم: اِنّا لِله و اِنّا اِلَیهِ راجِعُون، ای آقای ما ای رسول خدا که درود خدا بر تو و اهلبیت پاکیزه ات باد.(2)
تا پیامبر خدا صلی الله علیه و آله زنده بود دختر و داماد و فرزندان دخترش احترام داشتند و کسی جرات نمی کرد به ساحت مقدسشان جسارتی کند اما به محض ارتحال آن حضرت تمام سفارشات و توصیه های او را نادیده گرفتند به خانه امیرالمومنین علی علیه السلام هجوم بردند در خانه را آتش زدند و دختر گرامی آن حضرت حضرت زهرا علیها السلام را مورد ضرب و شتم قرار دادند در نهایت گستاخی علی علیه السلام را دست بسته برای گرفتن بیعت با غاصبان حق مسلم امیرمومنان علیه السلام به مسجد بردند.
با مرگ رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم جریان انحرافی در برابر خط مستقیم اسلام به وجود آمد که همچنان بعد از چهارده قرن به شکل حاد و زشت ادامه دارد و همه این مصیبت ها مربوط به داستان سقیفه بنی ساعده و جمعی که در آن حضور داشتند می باشد.
با یک بررسی کوتاه می فهمیم که چرا علی علیه السلام در بازگشت از خاکسپاری رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم آن عبارت رافرمایش می کند.
شرح ابن میثم
این سخن که صبر در مصیبت آن بزرگوار ناپسند و بى تابى در مورد او، بد نیست، براى آن است که او اصل و پیشواى دیانت است، پس بى تابى در مصیبت او باعث ادامه یاد او، و یاد او باعث یادبود همیشگى اخلاق، سنّت و روش اوست، پس به این جهت، بى تابى ناروا نیست، و یا از آن رو که مصیبت وى مصیبتى بزرگ و او مهمترین چیزى است که از دست رفته است بنا بر این بى تابى براى او خوب است و امّا صبر، چون به معنى فراموشى و از خاطر بردن اوست، پس از این رو ناپسند است. و امام علیه السلام از جهتى فضیلت را ناپسند و از جهتى رذیلت را نیکو دانسته است. و بدیهى است که مصیبتى که وارد شده بود بزرگتر از مصیبتهایى بود که از شخص دیگرى مى رسید، زیرا هر مصیبتى چه از افراد قبل یا بعد از او، نسبت به آن، سهل و آسان است.
بعضى گفته اند: مقصود امام علیه السلام آن است که مصیبت وارده قبلا بر مسلمانان به دلیل ترسشان بزرگ بوده است و پس از او نیز به دلیل بر هم خوردن امر مردم و امر دین با فقدان آن بزرگوار عظیم است. امّا معناى اوّلى روشنتر و بهتر است.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- دعای افتتاح، مفاتیح الجنان
2- مفاتیح الجنان
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 665 و 666
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
