ضعف و ناتوانی انسان

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

مِسْکِینٌ ابْنُ آدَمَ مَکْتُومُ الْأَجَلِ مَکْنُونُ الْعِلَلِ مَحْفُوظُ الْعَمَلِ تُؤْلِمُهُ الْبَقَّةُ وَ تَقْتُلُهُ الشَّرْقَةُ وَ تُنْتِنُهُ الْعَرْقَةُ.

بینوا فرزند آدم: مرگش مخفی بیماری اش پنهان اعمالش همه نوشته شده و پشه ای او را بیازارد جرعه ای گلوگیرش شود عرق بدن بدبویش کند.

نهج البلاغه: حکمت 411

انسان هایی که گرفتار هیاهوی زندگی شده و خدا و قیامت را فراموش کرده اند لازم است گاهی مورد چنین خطابه های کلام امام علیه السلام قرارگیرند تا بدانند هیچند و این قدر به خود ننازند به مال و ثروت خود فخر نفروشند به قدرت بازو شهرت و برتری سیاسی خویش مغرور نشوند به تعبیر امام علیه السلام بینوایی بیش نیستند مرگشان مخفی و ناگهان به سراغشان می آید بیماری اش پنهان است با یک درد مختصر از عضوی از اعضاء بدن آغاز و گاهی تا بسته شدن پرونده عمر پیش می رود و اگر همه پزشکان عالم جمع شوند نمی توانند او را معالجه کنند.

امام هادی علیه السلام فرمودند: اُذکُر مَصرَعَکَ بَینَ یَدی اَهلِکَ وَ لا طَبیبَ یَمنَعُکَ وَ لا حَبیبَ یَنفَعُکَ(1)
به یاد آور آن هنگامی را که پیش روی خانواده ات در بستر مرگ افتاده ای و نه طبیبی می تواند جلو مردنت را بگیرد و نه دوستی به کارت می آید.

امام علیه السلام در ادامه فرمودند: اعمالش نوشته شده و محفوظ است.
فَمَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا کُفْرَانَ لِسَعْیِهِ وَإِنَّا لَهُ کَاتِبُ(2)
هر که کارهی پسندیده انجام دهد و اهل ایمان باشد از سعی و تلاش او ناسپاسی نخواهد شد وکارهایش رامی نویسیم.

وَإِنَّ عَلَیْکُمْ لَحَافِظِینَ کِرَامًا کَاتِبِینَ یَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ(3)
بر هر کدام از شما نگهبانانی هست نویسندگان بزرگوار می دانند که شما چه می کنید این انسان آن قدر ضعیف و حقیر است که از پشه ای آزرده می شود و جرعه ای گلوگیرش می شود و عرق بدن بدبویش می نماید. پس چه جای کبر و غرور است گاهی بنی آدم به خود خطاب کند تو که از پشه ای آزرده می شود و جرعه ای باعث خفه شدنت می شود و در برابر گرما عرق بدنت بدبوبت می کند به مردم فخر نفروش و روح تواضع را در خود تقویت کن به بزرگترها احترام بگذار به کوچکترها محبت کن و در برابر خداوند تبارک و تعالی تذلل را پیشه خویش ساز.

در کوی عشق شوکت شاهی نمی خرند
اقرار بندگی کن و اظهار چاکری

امام علیه السلام در یکی از خطبه هایشان فرمودند:
وَ اعْتَمِدُوا وَضْعَ التَّذَلُّلِ عَلَی رُءُوسِکُمْ وَ إِلْقَاءَ التَّعَزُّزِ تَحْتَ أَقْدَامِکُمْ(4)
تصمیم بگیرید که تذلل را روی سرهایتان نهاده و بزرگی و خودپسندی را زیر پاهایتان قرار دهید

اگر ما بداینم زیر پایمان چه کسانی آرمیده اند آیا غیر از تذلل و تواضع به درگاه پروردگار را انتخاب می کنیم؟!

خاکی که به زیر پای هر حیوانی است
زلف صنمی وعارض جانانی است
هر خشت که بر کنگره ایوانی است
انگشت وزیری و سر سلطانی است

پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج 78، ص 370
2- سوره انبیاء، آیه 94
3- سوره انفطار، آیات 10 تا 12
4- نهج البلاغه، خطبه 190

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.