تشنگان علم و دنیا سیری ناپذیرند

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

مَنْهُومَانِ لَا یَشْبَعَانِ طَالِبُ عِلْمٍ وَ طَالِبُ دُنْیَا.

دو خورنده اند که هیچ وقت سیر نمی شوند: یکی طالب علم و دیگری طالب دنیا.

نهج البلاغه: حکمت 449

طالبان دنیا چنان حرص و طمعی بر آنها حاکم است که تا پایان عمر از مال اندوزی خسته نمی شوند و چون معتاد به جمع کردن زخارف دنیا شده اند هیچ گاه سیری نسبت به مال دنیا در آنها مشاهده نمی شود و هر چه سنشان بالا می رود درجه حرص آنها بالا می رود و به همان نسبت رهایی از وضع موجود برایشان سخت تر می گردد.

تمثیل امام محمد باقر علیه السلام درباره این نوع افراد بسیار گویاست:
مَثَلُ الحَریصِ عَلَی الدُّنیا کَمَثَلِ دُودَهِ القَزِّ کُلَّما اَزدادَت عَلی نَفسِها کَفّاً کانَ اَبعَدُ لَها مِنَ الخُروجِ حَتّی تَمُوتَ غَمّاً(1)
مثل حریص بر دنیا همانند کرم ابریشم است که هر چه بر اطراف خود می تند راه بیرون آمدن خویش را دشوارتر می نماید تا به جایی می رسد که از اندوه گرفتار شدن در آن میان جان می دهد.

نقطه مقابل طالبان دنیا طالبان علم هستند آنها نیز در تلاش اند ز گهواره تا گور دانش بجویند و اگر در بستر احتضار هم باشند علاقمندند مطلبی بر دانشخود بیفزایند و قالب تهی کنند.

رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلم درباره ایشان می فرمایند:
کُلُّ صاحِبِ عِلمٍ غَرثاُن اِلی عِلمٍ(2)
هر دارنده علمی گرسنه علمی دیگر است.

در بیانی دیگر می فرمایند:
طالِبُ العِلمِ فَیزدادُ رَضَی الرَّحمان و اَمَّا طالِبُ الدُّنیا فَیتمادی فِی الطُّغیانِ(3)
جوینده دانش بر خشنودی خدای بخشنده می افزاید و جوینده دنیا در ورطه طغیان و سرکشی فرو می رود.

پی‌نوشت‌ها:
1- کافی، ج 2، ص 316
2- کنزالعمال، ح 28684
3- بحارالانوار، ج 1، ص 182

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.