امام صادق علیه السّلام فرمودند:

اِذا کانَ الزّمانُ زَمانَ جَورٍ وَ اَهلُهُ اَهلَ غَدرٍ فَالطُّمَانینَهُ اِلی کُلِّ اَحَدٍ عَجزٌ؛

هرگاه زمانه، زمانه ی جور باشد و مردم آن زمان اهل نیرنگ باشند، اطمینان کردن به هر کس، ناتوانی است.

بحارالانوار، ج75، ص239

گرچه، حسن ظنّ و خوش بینی نسبت به مردم، سفارشِ دین ماست، ولی نه هر جا و نه نسبت به هر کس.
وقتی محیطی آلوده و فاسد است و مردم جامعه ای اهل نیرنگ و دغلبازی اند، به هر کس نمی توان اعتماد کرد و خوش بین بود؛ چون این سادگی و ساده لوحی است و باعث فریب خوردن انسان می شود.
منافقان و ریاکاران، از ساده لوحی دیگران سوء استفاده می کند و اهداف شوم خود را پیاده می سازند.
آن شنیدم که رادمرد بزرگ
پایه ی مردمی چنین بنهاد
که نه از کس فریب باید خورد
نه کسی را فریب باید داد(1)
امروز در سطح جهان، سیاست کشورهای سلطه جو بر پایه مکر، فریب و تزویر است. اگر از انسان دوستی و حقوق بشر حرف می زنند، همه ریاکارانه است، چون قدرتهای بزرگ، بدترین جنایتها را در حق بشریّت انجام می دهند، پس فریب شعارهای صلح دوستانه جنگ افروزان را نباید خورد.
در زمانی که مردم، خوبند و زمانه، زمانه ی مطلوب است، بدون دلیل نباید به دیگران بدگمان بود.
امّا در شرایط غلبه ی جوّ نامردمی و نیرنگ و فریب، این ساده لوحی است که همه را خوب بدانیم و از این رهگذر، صدمه های جبران ناپذیر به ما وارد شود.

پی نوشت:
1. چکیده اندیشه ها، ج2، ص111.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)