تاثیر بازی بر رشد کودک (بخش دوم)

اقسام بازی

برای بازی دسته بندی های گوناگونی ارائه گردیده،که به برخی اشاره می شود:
1. بازیهای انفرادی که خود کودک میتواند انها را به تنهایی انجام دهد.
2. بازیهای اجتماعی که به حالت اجتماع انجام می گیرد.
3. بازیهای فکری که هوش وفکر راتقویت می کند.
4. بازیهای ورزشی که جسم وعضلات راتقویت می کند.
5. بازیهای تهاجمی وتدافعی که بازیگران به حمله ودفاع آشنا می شوند.
6. بازیهای تعاونی که روح تعاون وهمکاری راتقویت مینماید. 

بیشتر بخوانید : انواع بازی‌ها برای کودکان

 تقسیم دیگر در مورد بازی های کودک 

درتقسیمی دیگر بازی ها چنین دسته بندی شده است:

بازیهای جسمی: بازیهای جسمی از قدیمی ترین انواع بازیها هستند. کودک برای خارج ساختن نیرو ( انرژی ) اضافی بدن خود و یا رهایی از خمودگی و خستگی، اوقاتی را به بازیهای جسمی اختصاص می دهد. از مشخصات این بازی، نیاز به محیط مخصوص بازی و توان جسمی کودک در اجرای بازی است. بازیهای جسمی می توانند هم به صورت گروهی و هم به صورت انفرادی و یا ترکیبی از هر دوی آنها انجام گیرند.

بازیهای تقلیدی: کودک در هر دوره ای دست به بازیهای تقلیدی می زند. کودک در آغاز به تقلید نقش مطمئن دوستان، والدین، خواهران، برادران و کلا نزدیکان می پردازد و از ایفای نقش آنها، بزرگترین لذت و تجربه را به دست می آورد.
بازیهای نمایشی: مهمترین بازی که در آن احساسات، نیازها و عواطف کودکان می تواند بروز و ظهور کند، بازی نمایشی است. بازی نمایشی می تواند کمک کند تا کودک از خود مرکزی بیرون آید و متوجه بیرون خود شود و همچنین به کودک فرصت می دهد تا شخصیت درونی خود را آشکار کند 
بازیهای نمادین: بازیهای نمادین نقطه اوج بازی های کودکانه است که از حدود یک و نیم یا دو سالگی آغاز می شود و در پنج و شش سالگی به کمال خود می رسد، و تا هشت و نه سالگی نیز ادامه می یابد. در واقع، بازی نمادین زمانی آغاز می شود که کودک به تدریج زبان می گشاید و توانایی کاربرد علائم و نمادهای زبان را دارد. در بسیاری از اوقات، محدودیت ها مانع دستیابی کودک به ابزار و وسایلی است که در بازی به آن نیاز دارد. در این مرحله است که کودک، برای حل مشکل خود، به بازی های نمادین روی می آورد و عناصری تازه وارد بازی کودکان می شوند. واقعیت ها تغییر شکل می یابند. اشیایی که وجود ندارند به وسیله اشیای دیگر به نمایش در می آیند.
بازی های تخیلی: بازی های تخیلی ریشه در خلاقیت کودک دارند. تخیل کودک به مرور و همگام با رشد ذهنی او از مرحله بازیها خارج شده و به صحنه داستان ها و گفتارهای کودک کشانده می شود. نظریه پردازان معتقدند رشد تخیل کودک در هنگام کودکی و از طریق بازی می تواند باعث گردد تا در زندگی بزرگسالی این کودکان تبدیل به هنرمندان، نویسندگان، نقاشان، مخترعین و کاشفانی بزرگ گردند.
بازی های آموزشی: بازیهای آموزشی، برای تقویت و رشد قوای حسی و ذهنی کودک می باشد. آنچه در بازیهای آموزشی مورد نظر است، چگونگی استفاده از بازی در رشد قوای حسی حرکتی و به فعالیت واداشتن کودک از طریق تمرین با وسایل بازی است. از جمله بازیهای آموزشی می توان از بازیهای دستی مثل پازل نام برد. نظارت مربیان و والدین در بازیهای آموزشی بسیار بااهمیت و حساس است؛ اما میزان این نظارت باید تا حدی محدود باشد. با این که هدف از انجام بازی های آموزشی، بیشتر آموزش است تا بازی، اما جنبه بازی گونه بودن آن بایدحفظ شود. باید سعی شود کنترل اصلی در اختیار کودک بوده و جهت و مسیر آن را خود کودک تعیین کند، تنها هنر مربی یا والدین، هدایت جهت و مسیر بازی به صورت غیرمستقیم و غیرتحمیلی به سوی آموزش است. 
 

ویژگی های یک بازی خوب برای کودک

پیاژه معتقداست، برای آنکه بتوان فعالیتی را بازی نامید، بایستی دارای شرایط زیرباشد:
1)دارای هدف خارجی نباشد.
2)اختیاری باشد.
3) لذت بخش باشد.
4) سازماندهی نداشته باشد.
5) ازهرگونه کشاکش وپرخاش گری آزاد باشد. 
بنابر این  بازی یعنی: «فعالیتی که بدون وجودنیروی خارجی(زورواجبار) وکاملا اختیاری وبدون هد ف ومنظورخاصی انجام میگیرد،به طوری که انجام ان سبب  آرامش ولذٌت  گردد و ازهرگونه کشاکش وپرخاش گری آزاد باشد»

بازی تمرینی، اولین بازی کودک

«این بازی ها اکثرا جسمی است وتخیل کمتردرآن به کارمی رود.»  بیشتر فعالیتهای حسی وحرکتی کودک شبیه بازیهای تمرینی است».  این نوع بازی شامل چندمرحله است:
الف)کودک بااعضای بدن خودبازی می کند،مثل مکیدن انگشتان.کودک درحدودچهارماهگی به بعد با دو دست خودو بهم زدن آنها به بازی می پردازد.
ب)کودک روی اعضاء واشیاء محیط کار می کند و با آنهابازی می کند، مثل پابرزمین کوبیدن که کودک این کارراآنقدرادامه می دهدکه درآن مهارت یابد و از احساس لذت ناشی از آن ارضاء شود؛ همچنین کودک وسایل رابه دهان می برد یا تکان داده یا لمس می کند. لمس کردن اشیاء برای کودک اهمیت شناختی دارد.
وقتی کودک شی ء راتکان می دهد، صدای آن محرک خوبی برای بازی است.کودک از به دهان بردن اشیاء لذت می برد ولی به تدریج علاوه  بر لذت، برای شناخت وسایل، آنها را به دهان می برد و این عمل تا18ماهگی ادامه دارد. ولی اگر کودکی بعدازاین زمان بازشیئ رابه دهان برد باید به رشدطبیعی کودک مشکوک شد. ازحدود12ماهگی به بعد هر چه درمحدوده دست کودک قرارگیرد آن رابه اطراف می کوبدکه تا15ماهگی این عمل به حداکثرمی رسدودرحدود18 ماهگی تقریبا ازبین می رود. علت این موضوع آن است که کودک تاقبل ازاین سن فکر می کندکه اشیاء خودبه خود حرکت می کند ولی دراین سن است که می فهمد اشیاء تنها با واردکردن نیرو به حرکت درمی آیند. اگر این عمل ازسن 18ماهگی به بعد انجام شود، رشد کودک زیر سئوال می رود.
ج) مرحله بعدی بازی کودک، بازی با محتویات اشیاء استکه درحدود19 ماهگی الی 20 ماهگی از بین می رود. یکی دیگر از بازیهای تمرینی، بازی کوپه ای است که کودک اشیاء راروی هم می چیند(15ماهگی) سپس کودک بازی ارتباطی انجام می دهد و اشیائی راکه به نوعی باهم ارتباط دارند و یا ندارندکنارهم می گذارد. 
مرحله بعدی، رسیدن به طبقه بندی وگروه بندی است واشیائی راکه کاربرد وخاصیت یکسان دارند درکنارهم قرارمی دهد.(12تا18ماهگی) چهاربازی اخیر یعنی بازی بامحتویات، بازی کوپه ای، بازی ارتباطی وطبقه بندی را«بازی فضایی»می نامند.  
 

نویسنده : حمید امن زاده شبلی

بیشتر بخوانید : 
نقش بازی در رشد ذهنی کودک(1)
بازی و شخصیت کودک
کودکان و بازی
نقش ساختار بازی بر رشد کودکان
17 بازی مادر و کودک