آموزش کاربردی دوستی و دوست یابی برای کودکان

دوست خوب ارزشمند است و مانند گنجینه‌ای باید گرامی داشته شود
 

دوستی الساعه و فی البداهه اتفاق نمی‌افتد، بلکه باید برای آن تلاش کرد. با درک کیفیت پیچیده‌ی اجتماعی دوستی، کودکان بهتر می‌توانند به شبکه‌ی اجتماعی رضایت‌بخشی نایل شوند.

تعداد کلمات 1543 / تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه 

درباره‌ی سؤال‌های زیر در گروه گفت‌وگو کنید:
— دوستان چه کسانی هستند؟ (افرادی که شما آنها را دوست دارید. کسانی که در خوشی و ناراحتی با هم هستند. اغلب از سنین مشابه‌اند، اگرچه دوستی بزرگ‌ترها می‌تواند سنین گوناگون را شامل شود. دارای وجوه مشترکی با ما هستند، به نحوی که از انجام دادن کارهای مشابه لذت می‌بریم. کسانی هستند که شما می‌توانید افکار و احساسات خود را با آنها در میان بگذارید و از مشکلات زندگی‌تان با آنها صحبت کنید. می‌توانید شادی‌هایتان را با آنها جشن بگیرید. تصور نمی‌شود دوست فقط کسی باشد که ما اسباب‌بازی‌ها یا سی‌دی‌هایمان را به او می‌دهیم.)
— با دوستان خود به چه کارهایی می‌پردازید؟
— چرا شما به دوست نیاز دارید؟
— به نظر شما دوست باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ (شوخ‌طبع، مهربان، مفید، همدل، راحت بودن با او، صادق، قابل اعتماد، حمایتگر، باوفا، مؤدب، حساس.)
— برای داشتن دوست خوب، چه کارهایی می‌توان انجام داد؟ (بیشتر درک کنید و بیشتر حمایت کنید. کمتر صحبت کنید و بیشتر گوش دهید. نگرانی خود را نشان دهید. از سر به سر هم گذاشتن به صورت خصمانه اجتناب کنید.)
— به این بیندیشید که آیا به دوستان خود ارزش می‌دهید؟ چگونه می‌توانید نشان دهید برای آنها ارزش قائل هستید؟ (اگر آنها مریض باشند، به آنها تلفن بزنید تا جویای احوالشان شوید و یا به ملاقات آنها بروید. برای آنها کارت بفرستید و تاریخ تولدشان را به خاطر داشته باشید. اگر ناراحت باشند، علت را جویا شوید. به راحتی آنها را فریب ندهید، و نگرانی خود را به طور واقعی به آنان نشان دهید. احساسات خود را با این امید که دوستان شما نیز همین کار را انجام می‌دهند، با آنها در میان بگذارید. لذت و خوشحالی را از مصاحبت با آنها نشان دهید و قدردانی خود را در زمینه‌ی کارهایی که برای شما انجام داده‌اند، نشان دهید. مهربان و خونگرم باشید.)
 

کودکان ذهنیتشان را از طریق ملاقات با افراد شکل می‌دهند، خواه آن فرد را دوست داشته باشند یا نداشته باشند. گاهی آنها خیلی ساده و از دور، فردی را می‌بینند و او را از ذهن خود حذف می‌کنند و ترجیح می‌دهند که نسبت به او هیچ شناختی به دست نیاورند. حتی ممکن است یک حرکت بسیار کوچک، یک بیان خاص، ظاهر جسمانی یا لباس‌هایی که شخص پوشیده است باعث نفرت و انزجار آنان از آن فرد شود. کودکان باید بدانند چگونه می‌توان از فردی که باعث ناراحتی و ایجاد مشکل در رفتار اجتماعی‌شان می‌شود دوری کنند و به سرعت قضاوت نکنند. گاهی یک فرد به دلایلی به کودک متوسل می‌شود. ممکن است کودکان مطابق انتظارات او رفتار کنند یا خیلی دیر متوجه شوند که او فرد شایسته و مطلوبی نیست و از اینکه با او خیلی دوستانه و صمیمانه برخورد کرده‌اند، تأسف بخورند. به این ترتیب، آنها یاد می‌گیرند که در آینده بیشتر احتیاط کنند و هوشیار باشند.
کاربرد
فعالیت
از کودکان بخواهید تا مقابل کودکی بنشینند که قبلاً با او صحبت نکرده‌اند، و ضمن گفت‌وگو با یکدیگر اطلاعاتی از هم به دست آورند. آنها باید درباره‌ی خانواده، حیوانات خانگی، موسیقی، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم، ورزش مورد علاقه، استفاده از آلات موسیقی خاص، فعالیت‌های لذت‌بخش، رنگ، غذا یا تیم فوتبال مورد علاقه، و ... اطلاعاتی به دست آورند. بعد از ده دقیقه، از گروه‌های دو نفره بخواهید گروه‌های چهار نفره تشکیل دهند. هر یک از آن دو نفر باید شریک خود را به دو نفر تازه‌وارد معرفی کند و اطلاعاتی را که در مورد آن شخص یافته است انتقال دهد. این تمرین نشان می‌دهد که آنها تا چه حد به گفته‌های او گوش داده‌اند و مهارت‌های گزارش دادن را نیز تقویت خواهد کرد. همان‌گونه که برقراری ارتباط برای دوستی ضروری است، شمرده صحبت کردن هنگام ارائه‌ی اطلاعات نیز بسیار مهم است. سؤال‌های زیر را در گروه مورد بحث قرار دهید:
— آیا می‌دانید بیشتر از آنچه که انتظار داشتید، وجوه مشترک با کودکان دیگر دارید؟
— آیا فرضیات نادرستی در مورد افراد دیگر ساخته بودید؟
— آیا تا به حال با فردی که در ابتدا از او متنفر بودید دوست شده‌اید؟
— آیا دوستی خود را با فرد مورد علاقه‌تان قطع کرده‌اید؟
— آیا در مورد ارتباطات جدید چیزی یاد گرفته‌اید؟ (نباید صرفاً به خاطر اینکه دوستی ندارید فردی را ملاقات کنید و از دوستانه و مهربانانه رفتار کردن نسبت به او، غافل باشید. افراد دیگر، می‌توانند فرضیات غلطی در مورد شما بسازند. اگر فرد خاصی را دوست نداشته باشید، باز هم می‌توانید نقاط مشترکی با هم پیدا کنید (حتی بیشتر از آنچه که انتظارش را داشتید).

بسیاری از کودکان می‌توانند به سادگی و با گفتن جمله‌ی «آیا دوست داری با من بازی کنی؟» با یکدیگر دوست شوند و اگر او موافقت کرد، دوست جدیدی پیدا کرده‌اند. اما کودکان بزرگ‌تر از طریق گفت‌وگو و تعیین نقاط مشترک خود و اینکه آیا از مصاحبت با یکدیگر لذت می‌برند، به دوست‌یابی اقدام می‌کنند. آنها باید احساس و درک خوبی از یکدیگر داشته باشند و از رفتنارهای ناخوشایند نظیر دزدی، پرخاشگری، خودستایی، ناسزاگویی، اهانت، دستور دادن‌های نامهربانانه، خودنمایی و... اجتناب کنند. هر یک از آنها باید چیزهای جدیدی از تعامل با یکدیگر کسب کنند، در غیر این صورت، بعید است که یکی از آنها بخواهد ملاقات دوباره‌ای با دیگری داشته باشد. اگر ملاقات اولیه خوب انجام شود، کودکان ترتیب ملاقات‌های بعدی را نیز خواهند داد. به هر حال، لازم است به تدریج از یکدیگر شناخت پیدا کنند. کسب شناخت و اینکه آیا می‌توان به افراد دیگر در زمینه‌ی اطلاعات خیلی شخصی و رازهای خانوادگی اعتماد کرد، به زمان نیاز دارد. بنابراین، در مکالمات اولیه، کودکان باید روی ارائه‌ی اطلاعات سطحی در مورد خود نظیر کجا به مدرسه می‌روند، چه چیزهایی دوست دارند و چه چیزهایی دوست ندارند، و از چه ورزش‌هایی لذت می‌برند تمرکز کنند. کودکان ملاقات‌های بعدی را مشروط به ارتباط اولیه می‌کنند و اگر در این هنگام مشکلی به وجود نیامد، ارتباط برقرار می‌شود و فاش کردن مسائل خصوصی و شخصی امنیت کودکان را از بین نخواهد برد. فقط زمانی می‌توان به صمیمیت در ارتباط دست یافت که هر دو کودک به سمتی بروند که مسائل زندگی خود را در طول زمان برای یکدیگر فاش کنند. اگر مسائل شخصی هرگز مورد بحث قرار نگیرد و صحبتی به میان نیاید، دایره‌ی صمیمیت کم و محدود می‌شود.

کاربرد
در زمینه‌ی این موضوع که کودکان از کجا تشخیص دهند که تمایل دارند با فرد جدیدی دوست شوند و اینکه چگونه دوستی شروع می‌شود، بحث کنید.

ایفای نقش
دو نفر داوطلب مورد نیاز است؛ «آ» و «ب». «آ» دانش‌آموز جدید مدرسه است و «ب» هم دانش‌آموز همان مدرسه. آنها در حالی که بقیه‌ی افراد کلاس مشاهده‌شان می‌کنند، رو به روی هم می‌نشینند و با یکدیگر صحبت می‌کنند. «ب» می‌تواند از «آ» بپرسد که از کجا آمده، چرا مدرسه‌اش را تغییر داده و آیا مدرسه‌ی قبلی او اندازه‌ی همین مدرسه بوده است؟ یا از سن، بازی‌های مورد علاقه، موسیقی مورد علاقه، حیوانات خانگی، سرگرمی مخصوص و فعالیت‌های لذت‌بخش او سؤال‌هایی بپرسد. در زیر تاریخچه‌ای از زندگی خانوادگی «آ» مطرح شده است.
آ (دختر): والدین وندا از یکدیگر طلاق گرفته‌اند و خانه‌ی خود را فروخته‌اند. آنها به طبقه‌ی بالای مغازه‌ای نزدیک منزل مادربزرگشان رفته‌اند. وندا همه‌ی ورزش‌ها را دوست دارد. برادر وندا پرستار است.
آ (پسر): پدر آرا وینداز شغلش را تغییر داد. او فوتبال و بازی‌هایی که با توپ انجام می‌شود را دوست ندارد، اما از شطرنج لذت می‌برد. در مدرسه قبلی‌اش در کلاس‌های سرود و بازیگری شرکت داشت.
گفت‌وگویتان در این زمینه باشد که آیا این مکالمه متعادل بود یا اینکه فقط یک کودک سؤال می‌کرد؟ آیا شبیه بازجویی بود یا گفت‌وگویی آرام و طبیعی؟ آیا زمانی که «آ» سؤال شخصی را از «ب» می‌پرسید، «آ» داوطلبانه اطلاعات مشابه را بدون اینکه منتظر سؤال کردن بماند، مطرح می‌کرد؟ گاهی انجام دادن این کار به سلامت و سلیس بودن یک مکالمه کمک می‌کند.