تقویت توانایی های ادراکی کودکان با استفاده از بازیها

اگز توانایی ادراکی در کودک تقویت نشود، در خیلی از زمینه های زندگی دچار مشکل خواهد شد.

در برخی از موارد ناتوانی یادگیری به علت مشکل یک پارچه کردن اطلاعات ادراکی است که از مسیرهای مختلف می‌آیند. کودک باید یاد بگیرد که اطلاعات ادراکی‌اش را با آن چه که از طریق تعمیم حرکتی در ابتدا یاد گرفته است تطبیق دهد. با ما در این زمینه همراه باشید.

تعداد کلمات 1418 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

مهارت یکپارچه‌ سازی نظام‌های ادراکی

اگر هماهنگی ادراکی- حرکتی به طور مناسب شکل نگیرد، کودک در دو دنیای متضاد زندگی می‌کند- یک دنیای ادراکی و یک دنیای حرکتی- و نمی‌تواند به اطلاعاتی که به دست می‌آورد اعتماد کند زیرا این دو نوع داده با هم هماهنگ نمی‌شوند. برای چنین کودکانی دنیا غیرقابل اعتماد است و ن ها از حقیقت مطمئن نیستند. کودکی که رشد ادراکی از شکل‌های مثل مربع یا مستطیل ندارد، مشکلات زیاد در مدرسه خواهد داشت که توانایی‌های ادراکی‌اش را مشخص می‌کند.

فعالیت‌هایی برای یک پارچه کردن سیستم‌های ادراکی

فعالیت‌هایی که باعث یک پارچه شن دو یا بیش از دو سیستم ادراکی می‌شوند در زیر آمده‌اند:
1- بینایی با شنوایی
کودکان بعد از نگاه کردن به یک نمونه از نقاط و خطوط، آن را به شکلی موزون از طریق طبل اجرا می‌کنند.
2- شنوایی با بینایی
کودکان صدای موزونی را می‌شنوند. آن‌ها باید از میان تصاویر مختلفی از نقطه و خط، نمونه ای را که از نظر زیبایی با آن قطعه مناسبت دارد انتخاب کنند.
3- شنوایی با بینایی- حرکتی
به کودک بگویید که به یک قطعه موزون گوش دهد و سپس آن چه شنیده را با ترسیم نقطه و خط منطبق با آن روی کاغذ به شکل بصری نشان دهد.
4- شنوایی- کلامی با حرکتی
از بازی‌هایی مثل سارا میگه استفاده کنید. کودک دستوراتی را می‌شنود و آن‌ها را به حرکت اعضای مختلف بدن انتقال می‌دهد.
5- لمسی با بینایی- حرکتی
کودکان اشیا یا اشکالی را داخل جعبه یا زیر یک دستمال لمس می‌کنند و سپس اشکالی را درک لمسی کرده‌اند بر روی تکه های از کاغذ ترسیم می‌کنند.
6- شنوایی یا بینایی
صدای اشیا، حیوانات خانگی و وسایل خانگی آشنا را ضبط کنید و برای کودک پخش نمایید و از کودک بخواهید اصوات را با تصویر مناسب جور کند.
7- تقطیع نام‌ها
سیلاب‌های نام کودکان را به صورت بلند و کوتاه درآورده و با عدد مشخص کنید و بعد به صورت آهنگ به ضربه های روی طبل انتقال دهید. از کودک بخواهید نام کودکی که روی طبل زده می‌شود چیست؟
8- بینایی با شنوایی- کلامی
از کودک بخواهید که هب تصاویر نگاه کند. از او بپرسید کدام یک با حرف س شروع می‌شود؟ کدام یک با هم هم قافیه هستند و غیره.
9- شنوایی- کلامی با بینایی
تصویری را توصیف کنید سپس از کودک بخواهید از میان تصاویر، تصویری را که شما توصیف کرده‌اید، انتخاب کنید.

مهارت تن آگاهی و نقش اندام‌ها

تصور بدنی و تن آگاهی، ادراک پیچیده ای است که باعث می‌شود فرد ضمن تشخیص قسمت‌های مختلف بدن، نسبت به نقش اندام‌ها و چگونگی کاربرد آن‌ها، در همکنشی آگاه شود. این توانایی‌ها منجر به تشکیل یک خودپنداره یا خودانگاره در کودک می‌شود. کودکان با توجه به نسبت شکست و موفقیتی که در انجام کارها تجربه می‌کنند و این که دیگران در مورد آن‌ها چگونه می‌اندیشند، به ارزش خود پی برده به خودیابی نایل می‌شوند. این بدان معنی است که حتی حرکات جنین در رحم نیز موجب تشکیل ادراکات اولیه‌ی تنی و قابلیت‌هایی برای حرکت می‌شود. در دوره‌ی نوزادی و کودکی اول، فرد شروع به تشخیص قسمت‌های مختلف بدن می‌کند و به تدریج می‌آموزد که چگونه هر قسمت با محیط در همکنشی است. بعد از این که کودک قسمت‌های درشت بدن را شناخت، به تدریج به نقش اندام‌های ظریف‌تر نیز آگاهی می‌یابد. کودک هم چنین می‌آموزد که بدو او دارای دو سمت است. با این وصف ممکن است تا قبل از سنین شش و هفت سالگی، کودک نتواند سمت راست و چپ خود را به درستی تشخیص دهد یادگیری قسمت‌های مختلف بدن و چگونگی به کارگیری مؤثر هر یک، در ارتباط با محیط در رشد خودپنداره شخص نقش بسیار مهمی دارد.

روابط با هم‌سالان در کودکی نخستین، اغلب تحت تأثیر این موضوع قرار می‌گیرد که کودک تا چه اندازه می‌تواند مهارت‌های بازی را به خوبی انجام دهد. بیش‌تر کودکان خردسال اهمیت میزان موفقیت در اجرای تکلیف را درمی یابند احساس که آن‌ها نسبت به توانایی‌های عملکردی خود دارند و انتظار دیگران از انجام این فعالیت‌ها به میزان زیادی تأثیرات مثبت یا منفی بر روی خودپنداره کودک می‌گذارد. بچه ای که در انجام اعمال از خودپنداره ی ضعیف برخوردار است باید او را در شرایطی قرار دهیم تا موفقیت برایش قابل دستیابی باشد. به همان ترتیب که خودپنداره کودک تکامل می‌یابد، شرایط چالش انگیز بیشتری رخ می‌نماید. زمانی که میزان موفقیت بیش از موارد شکست باشد، احتمالا این نگرش در کودک شکل می‌گیرد و می‌پذیرد که در انجام کارها به خود بگوید: «من سعی می‌کنم یا من می‌توانم.»
به همین دلیل معلمان و والدین باید شرایطی فراهم کنند تا بچه‌ها، انواع الگوهای حرکت را با توجه به تواناییشان با موفقیت تجربه کنند. کودک موفق قسمت‌های مختلف بدن خود را می‌شناسد و می‌داند چگونه این قسمت‌ها را به گونه ای مؤثر و کارآمد حرکت دهد. تن آگاهی و نقش اندام‌ها اساس ضروری تشکیل خودپنداره ی مثبت در کودک است.
هدف این گونه فعالیت‌ها کمک به کودکان در جهت رشد تصویر درست از محل و کارکرد بخش‌های مختلف بدن است.

فعالیت‌هایی برای رشد تن آگاهی

1. اشاره به اعضای بدن
کودکان به اعضای مختلف بدن خود اشاره می‌کنند: بینی، ابروی راست، مچ پای چپ، چشم راست، بازوی چپ و غیره. این فعالیت با چشمان بسته دشوارتر است. کودک هم چنین می‌تواند روی زمین بخوابد و از او خواسته شود که اعضای مختلف بدنش را لمس کند. این فعالیت اگر براساس الگوهای موزون مثل استفاده از مترونوم انجام شود، دشوارتر است.

2.آدم عروسکی
از مقوا آدم عروسکی بسازید، به گونه های که اعضای آن قابل حرکت باشند. اعضای این آدمک را می‌توانید با تکمه های قابلمه ای به هم وصل کنید. کودک می‌تواند اعضای این عروسک مقوایی را مطابق دستورات حرکت دهد و آن‌ها را با حرکات بدن خودش هماهنگ کند.

3. بازی «سارا میگه»
این بازی با چشمان باز یا بسته قابل اجرا است. در این بازی مربی از کودک می‌خواهد که مطابق دستورالعمل رفتار کند. مثلا سارا میگه پای چپ بالا، دست راست روی شانه‌ی چپ، دست چپ روی چشم راست و غیره.

4. پازل
پازل‌هایی از انسان، حیوان‌ها، اشیا و غیره برای نشان دادن کارکرد قسمت‌های مختلف بدن ببرید و در مورد آن‌ها با کودکان صحبت کنید.

5. چه قسمتی حذف شده است؟
از تصاویری استفاده کنید که بخش‌هایی از بدن در آن‌ها حذف شده است. کودکان باید بگویند کدام قسمت حذف شده یا این که قسمت حذف شده را ترسیم کنند.

6. ترسیم کردن در اندازه‌ی طبیعی
کودکان روی یک ورقه‌ی بزرگ کاغذ می‌خوابند و معلم طرح کلی پیرامون آن‌ها را ترسیم می‌کند. بعد کودکان لباس‌ها را رنگ آمیزی می‌کنند و جزئیات صورت و بدن را تکمیل می‌کنند.

7. آگاهی از اعضای مختلف بدن از طریق لمس آن‌ها
اعضای مختلف بدن کودکان لمس می‌شود در حالی که چشمان کودک بسته است و بعد از او خواسته می‌شود که عضو لمس شده را نشان بدهد.

8. دنبال کردن دستورالعمل‌ها
از کودکان بخواهید که دست چپ را روی گوش راست و دست راست را بر روی شانه چپ خود قرار دهد. دستورات دیگر عبارتند از: قرار دادن دست راست بر روی دست چپ یا برگشتن به راست، دوقدم راه رفتن و برگشتن به چپ.

9. پانتومیم
از کودکان بخواهید که از طریق پانتومیم اعمالی را که مشخصه‌ی مشاغل خاص هستند را نشان دهند، مثل نحوه‌ی رانندگی اتوبوس، حرکات پلیس برای ترافیک شهر و غیره.

10. پیچ و تاب در هنگام حرکت کردن
ردیفی ازدایره های رنگی را بر روی زمین قرار دهید، یا از ورقه های پلاستیکی یا پارچه یا از بازی‌های ساخته شده موجود در بازار استفاده کنید. از این طریق می‌توانید بازی برای کودکان تدارک ببینید، از آن‌ها بخواهید که پای چپ خود را روی دایره سبز بگذارد، پای راست خود را روی دایره قرمز و غیره.

11. تخمین زدن
دراین فعالیت کودکان تعداد قدم‌هایی را که باید تا رسیدن به هدف موردنظر بردارند، برآورد می‌کنند.

12. فعالیت کردن در آب
فعالیت‌های حرکتی درشت در استخر یا دریاچه امکان رهایی فرد را از نیروی جاذبه فراهم می‌کند. یادگیری برخی از فعالیت‌ها در آب آسان‌تر است، به خاطر این که فعالیت‌ها آرام‌تر و کندتر انجام می‌شوند و کودک بر آن‌ها کنترل بیش‌تری دارد. شنا کردن هم چنین فعالیت ارزشمندی است که باعث نیرومند شدن کارکرد حرکتی کلی می‌شود.

منبع : برگرفته از نرم افزار تربیت کودک؛ کاری از حوزه علمیه اصفهان