دولت الکترونیک؛ ارایه خدمات در فضای مجازی

 دولت الکترونیک، امکان استفاده آسان از فناوری اطلاعات را برای ارایه خدمات دولتی به به شهروندان فراهم می‌کند.
 

 چکیده : دولت الکترونیک دولتی است که در آن ارتباط بین بخش‌های مختلف اداره، بین دستگاه‌های حاکمیتی و دولتی و نیز بین حاکمیت و شهروندان از طریق مکانیزاسیون فرایندها بر بستر فناوری اطلاعات و فضای مجازی صورت می‌پذیرد. در مقاله زیر با مزایای دولت الکترونیک آشنا می ­شوید.

تعداد کلمات 700 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

هیأت حاکمه‌ای که برای جنبه‌های گوناگون اعمال حاکمیت از فناوری اطلاعات استفاده می‌کند، «دولت الکترونیک» نام دارد. چنین دولتی امکان استفاده آسان از فناوری اطلاعات را برای ارایه خدمات دولتی به صورت شبانه‌روزی به شهروندان فراهم می‌کند. در واقع دولت الکترونیک دولتی است که در آن ارتباط بین بخش‌های مختلف اداره، بین دستگاه‌های حاکمیتی و دولتی و نیز بین حاکمیت و شهروندان از طریق مکانیزاسیون فرایندها بر بستر فناوری اطلاعات و فضای مجازی صورت می‌پذیرد. بخشی از مزایای دولت الکترونیک که در واقع اهداف آن نیز هستند، به این شرح است:
 

1. کاهش تشریفات دست و پاگیر اداری
برخورداری از دولت الکترونیکی باعث کاهش بوروکراسی و کاغذبازی دست و پاگیر مرسوم در سازمان‌های دولتی خواهد شد.

2. اطلاع‌رسانی الکترونیکی
یکی از مهم‌ترین انتظارهای شهروندان هر جامعه‌ای، دریافت به موقع اطلاعات مورد نیاز است. این انتظار در دولت الکترونیکی برآورده می‌شود. چنین دولتی با ابزارها و امکانات به کار گرفته شده می‌تواند اطلاع‌رسانی به موقع و شفاف درباره عملکرد دولت، برنامه‌ها، رویدادها و سایر امور را انجام دهد.

3. توسعه مشارکت مردم
تدارک شرایط مشارکت مستقیم همه شهروندان در فرایندهای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری از سوی دولت الکترونیک از جمله اهداف تحقق آن به شمار می‌رود. به علاوه دستیابی سریع به اطلاعات و بهره‌مندی مناسب از آن و همچنین اطلاع‌رسانی صحیح و شفاف و تقویت نقش ملت در تصمیم‌گیری باعث افزایش رضایت مردم و اقتدار ملی خواهد شد.

4. کمک به بخش خصوصی
تا بتواند بخشی از اقدامات دولتی را بر عهده گرفته و سریع‌تر و ارزان‌تر انجام دهد، زیرا بخش خصوصی نیز در فضای الکترونیک بهتر و شفاف‌تر و با رغبت بیشتر (به دلیل صرفه اقتصادی بالای کالاهای اطلاعاتی) عمل خواهد کرد.

5. افزایش بهره‌وری
با ارایه خدمات مؤثر و کارآمد، کارایی بیشتر سازمان‌های اداری و کاهش هزینه‌ها و تلفات زمانی باعث افزایش بهره‌وری ملی خواهد شد. اتوماسیون فعالیت‌ها باعث کاهش نیروی انسانی و کوچک‌سازی دولت نیز می‌شود.

6. کاهش هزینه­ ها
دولت‌ها می‌توانند با عرضه اطلاعات مورد نیاز به صورت الکترونیکی در مناقصه‌ها و مزایده‌ها، هزینه‌هایش را کاهش دهند. همچنین با تحقق دولت الکترونیکی، هزینه اطلاع‌رسانی و بایگانی کاهش خواهد یافت.

7. تصمیم‌گیری سریع مبتنی بر اطلاعات درست
آمارها و اطلاعاتی چون داده‌های جمعیتی، اشتغال و بیکاری، آموزش و باسوادان، مهاجرت و امور بهداشتی، بزهکاری و تخلفات و... از بنیه‌های اطلاعاتی اساسی دولت‌هاست که در صورت عدم درستی این اطلاعات، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی غیر قابل تصور است. روشن است که صحت این داده‌ها تنها به وسیله سیستم‌های الکترونیکی تضمین می‌شود و تحقق دولت الکترونیکی، جمع‌آوری و پردازش اطلاعات را در زمان کوتاه ممکن می‌کند.

8. آثار مثبت زیست‌محیطی
با تبدیل نسخه کاغذی پرونده‌ها، مدارک، کتب و غیره به نسخه الکترونیکی، مصرف کاغذ کاهش می‌یابد.
 

بعضی از خدماتی که دولت الکترونیک در اختیار شهروندان قرار می‌دهد، عبارتند از:
™ خدمات پرداخت برخط، نظیر پرداخت مالیات، عوارض و صورت‌حساب آب، برق و گاز
™ خدمات مشاوره از راه دور
™ کاربرگ‌های الکترونیکی
™ نظرخواهی برخط
™ خدمات کاریابی الکترونیکی
™ ارایه داده‌های آماری برخط نظیر اطلاعات ترافیک
™ خدمات بازار و اجتماع الکترونیکی
™ خدمات پلیس الکترونیکی
™ خدمات سیاست‌گذاری الکترونیکی
™ رأی‌گیری الکترونیکی
™ خدمات ثبت الکترونیکی مانند ثبت شرکت، ازدواج، طلاق، تولد و مرگ.
™ خدمات الکترونیک قضایی.


منبع: محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (1395)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی