نوجوانی، شروع یک شکفتن است برای ادامه زندگی.
چکیده: بلوغ می تواند در هر زمانی بین 10 تا 19 سالگی اتفاق افتد، ولی متوسط سن بلوغ در دختران 11 سالگی است و پسران یک یا دو سال بعد از آن به سن بلوغ می رسند .در این نوشتار به انواع بلوغ های دوران نوجوانی پرداخته می شود.
تعداد کلمات 1360 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه
تعداد کلمات 1360 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه
صفات و خصوصیات جنسی ثانویه (بلوغ جنسی)
منظور از صفات جنسی ثانویه، مجموع تغییرات و خصوصیات ظاهری و درونی وابسته به جنس است که در زنان شامل این موارد می شود: ۱. رشد پستان ها؛ ۲. ظاهر شدن موهای شرمگاهی و زیر بغل؛ ۳. افزایش پهنا و عمق لگن خاصره؛ 4. تغییر صدا 5. تغییرات پوستی.
در اکثر موارد، اولین نشانه بلوغ، رشدپستان هاست که در ده سالگی به صورت برآمده شدن مختصر نوک و هاله اطراف آن قابل مشاهده است؛ به تدریج ظرف چهار سال ساختمان و ظاهر سینه ها کامل می شود و به شکل زنان بالغ در می آید.
موهای شرمگاهی از هشت تا چهارده سالگی شروع به رویش میکند و موهای صاف، حالت مجعد می یابد. ..
در سن ده تا شانزده سالگی، موهای زیر بغل رشد می کند و در سن ده تا شانزده سالگی، نخستین عادت ماهانه شروع می شود.[1]
در اکثر موارد، اولین نشانه بلوغ، رشدپستان هاست که در ده سالگی به صورت برآمده شدن مختصر نوک و هاله اطراف آن قابل مشاهده است؛ به تدریج ظرف چهار سال ساختمان و ظاهر سینه ها کامل می شود و به شکل زنان بالغ در می آید.
موهای شرمگاهی از هشت تا چهارده سالگی شروع به رویش میکند و موهای صاف، حالت مجعد می یابد. ..
در سن ده تا شانزده سالگی، موهای زیر بغل رشد می کند و در سن ده تا شانزده سالگی، نخستین عادت ماهانه شروع می شود.[1]
بلوغ عقلی
توانایی های عقلی و شناختی دختران نوجوان، زودتر از پسرها رشد می کند و این رشد، هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی در دوران نوجوانی دستخوش رشد و تحول است.
کمی است از این نظر که دختران تکالیف ذهنی را در مقایسه با سال های کودکی سریع تر، راحت تر و با کارایی بیشتر انجام می دهند؛ کیفی است از این نظر که در فرایندهای نهفته عقلی که دختران برای تشریح و استدلال مسائل به کار می برند، تغییرات مهمی به وجود می آید.[2]
رسیدن به بلوغ عقلی، برای کنار آمدن با وظایف پیچیده شغلی و تربیتی که به دختران در جایگاه مادر آینده، واگذار می شود، نقش مهمی دارد؛ چه اینکه بسیاری از جنبه های رشد نوجوانی، به پیشرفت های عقلی و شناختی او بستگی دارد.
بلوغ عقلی زمانی در نوجوان حاصل می شود که رسایی و کمال در هوش و عقل، حافظه، تصور و تخیل و... و توان برهان پذیری و برهان آوری (استدلال) در او شکل گرفته باشد. او باید در شرایطی قرار گیرد که بتواند برای گفته ها و اعمال و رفتار خود دلایلی قانع کننده عرضه نماید و یا برای اقدام بر امری بیندیشد.[3]
در اواخر کودکی بهره هوشی دختران بیشتر از پسران است و نمره های بالاتری در آزمون های هوشی کسب می کنند؛ همین امر سبب رشد بهتر عقلی و شناختی دختران در آغاز بلوغ نسبت به پسران است.
کمی است از این نظر که دختران تکالیف ذهنی را در مقایسه با سال های کودکی سریع تر، راحت تر و با کارایی بیشتر انجام می دهند؛ کیفی است از این نظر که در فرایندهای نهفته عقلی که دختران برای تشریح و استدلال مسائل به کار می برند، تغییرات مهمی به وجود می آید.[2]
رسیدن به بلوغ عقلی، برای کنار آمدن با وظایف پیچیده شغلی و تربیتی که به دختران در جایگاه مادر آینده، واگذار می شود، نقش مهمی دارد؛ چه اینکه بسیاری از جنبه های رشد نوجوانی، به پیشرفت های عقلی و شناختی او بستگی دارد.
بلوغ عقلی زمانی در نوجوان حاصل می شود که رسایی و کمال در هوش و عقل، حافظه، تصور و تخیل و... و توان برهان پذیری و برهان آوری (استدلال) در او شکل گرفته باشد. او باید در شرایطی قرار گیرد که بتواند برای گفته ها و اعمال و رفتار خود دلایلی قانع کننده عرضه نماید و یا برای اقدام بر امری بیندیشد.[3]
در اواخر کودکی بهره هوشی دختران بیشتر از پسران است و نمره های بالاتری در آزمون های هوشی کسب می کنند؛ همین امر سبب رشد بهتر عقلی و شناختی دختران در آغاز بلوغ نسبت به پسران است.
بلوغ روانی
بلوغ روانی به معنای رسیدن به پختگی روحی است که به انسان قدرت تشخیص مسائل و تمییز مصلحت زندگی را می بخشد.[4]
بلوغ روانی با مسئله رشد ادراک و هویت یابی مطرح است. بنابراین، فرد می تواند بدون اتکا به دیگران، به خود متکی باشد و از آزادی و استقلال به گونه ای مشروع و مشروط استفاده کند. زیبایی دوستی، حقیقت طلبی و معنی خواهی با بلوغ روانی می تواند در حیات فرد جای پایی داشته باشد و به او کمک کند خود را از تعلق های شدید و وابستگی های گوناگون آزاد نماید.[5]
بلوغ روانی، دنیای نوجوان را متعادل می کند و ادراک او را از موقعیت تغییر می دهد؛ نوجوان، عقاید شخصی خود را بیش از گذشته محکم تر و روشن تر بیان می کند. او متوجه می شود در افکار، هیجانها، آرزوها و روابط خود با دیگران، دگرگونی هایی به وجود می آید.[6]
در این صورت، فرد با برخورداری از بلوغ روانی، می تواند مسئولیت های اجتماعی، نظیر شغل، تشکیل خانواده و ایفای نقش های محول شده را بر عهده بگیرد و با مشکلات پیچیده زندگی مواجه شود.
ورائت، شرایط زندگی و عوامل فرهنگی و تأثیرات محیطی و اجتماعی، هریک به سهم خود، در چگونگی رشد روانی فرد مؤثرند. رسیدن به مرحله بلوغ روانی، سن مشخصی ندارد و متأثر از عوامل تربیتی و خانوادگی است. بنابراین، انسان ها در سنین متفاوتی به بلوغ روانی می رسند و تعیین سن مشترک برای افرادی که هم زمان به بلوغ روانی برسند، کاری دشوار و گاهی غیر ممکن است.[7]
بلوغ روانی با مسئله رشد ادراک و هویت یابی مطرح است. بنابراین، فرد می تواند بدون اتکا به دیگران، به خود متکی باشد و از آزادی و استقلال به گونه ای مشروع و مشروط استفاده کند. زیبایی دوستی، حقیقت طلبی و معنی خواهی با بلوغ روانی می تواند در حیات فرد جای پایی داشته باشد و به او کمک کند خود را از تعلق های شدید و وابستگی های گوناگون آزاد نماید.[5]
بلوغ روانی، دنیای نوجوان را متعادل می کند و ادراک او را از موقعیت تغییر می دهد؛ نوجوان، عقاید شخصی خود را بیش از گذشته محکم تر و روشن تر بیان می کند. او متوجه می شود در افکار، هیجانها، آرزوها و روابط خود با دیگران، دگرگونی هایی به وجود می آید.[6]
در این صورت، فرد با برخورداری از بلوغ روانی، می تواند مسئولیت های اجتماعی، نظیر شغل، تشکیل خانواده و ایفای نقش های محول شده را بر عهده بگیرد و با مشکلات پیچیده زندگی مواجه شود.
ورائت، شرایط زندگی و عوامل فرهنگی و تأثیرات محیطی و اجتماعی، هریک به سهم خود، در چگونگی رشد روانی فرد مؤثرند. رسیدن به مرحله بلوغ روانی، سن مشخصی ندارد و متأثر از عوامل تربیتی و خانوادگی است. بنابراین، انسان ها در سنین متفاوتی به بلوغ روانی می رسند و تعیین سن مشترک برای افرادی که هم زمان به بلوغ روانی برسند، کاری دشوار و گاهی غیر ممکن است.[7]
بلوغ عاطفی
بلوغ عاطفی، خروج کودک از انگیزه های کودکانه و نشان دادن عواطف خود به شکل بزرگ ترهاست؛ آنچنان که عاطفه فرد جهت دار و در خط تعدیل و کنترل باشد. بلوغ عاطفی زمانی رخ می دهد که فرد بتواند خود و دیگران را به شکلی مناسب دوست بدارد و واکنش های معقولی را جایگزین واکنش های هیجانی کند.[8]
دختران در دوران نوجوانی بیش از اینکه دوست بدارند، می خواهند دوست داشته شوند. دوستی های آنها از صمیمیت برخوردار است؛ لذا تمایل شدید آنها به محبت دیگران و غلبه احساسات در وجودشان، موجب می شود مورد سوء استفاده قرار گیرند و فریب شیادان را بخورند.
یکی از جنبه های بلوغ عاطفی دختران، رشد حیا و عفت در آنان است. حیا، عامل پاکدامنی و دوری از انحرافات و آسیب های اخلاقی است.
دختران در دوران نوجوانی بیش از اینکه دوست بدارند، می خواهند دوست داشته شوند. دوستی های آنها از صمیمیت برخوردار است؛ لذا تمایل شدید آنها به محبت دیگران و غلبه احساسات در وجودشان، موجب می شود مورد سوء استفاده قرار گیرند و فریب شیادان را بخورند.
یکی از جنبه های بلوغ عاطفی دختران، رشد حیا و عفت در آنان است. حیا، عامل پاکدامنی و دوری از انحرافات و آسیب های اخلاقی است.
بلوغ اقتصادی
این نوع بلوغ، به زمانی اطلاق می شود که فرد از نظر تأمین معاش و اداره امور اقتصادی زندگی مستقل شود و بتواند به خود متکی باشد. معمولا در این زمان فرد آمادگی تصرف در اموال خود و معاملات اقتصادی و دادوستدهایی را که اداره زندگی بر توانایی انجام آنها توقف دارد، پیدا می کند.
در منابع اسلامی رسیدن به بلوغ اقتصادی، متوقف بر احراز رشد و کمال دانسته شده است. قرآن کریم می فرماید: «کودکان را بیازمایید! موقعی که به حد ازدواج و نکاح رسیدند، اگر [علاوه بر تمایل جنسی و قدرت ازدواج) واجد رشد اقتصادی بودند، اموالشان را در اختیارشان قرار دهید.»[9]
از امام صادق (علیه السلام) درباره این آیه شریفه «فلما بلغ أشده واستوی» سؤال شد. حضرت فرمودند: اشده ثمانی عشرة سنة واستوی انبات الشعر[10]؛ مراد از نیرومندی، رسیدن به هیجده سال است و مراد از «استوی، روییدن موی بر صورت است».
محمدبن سنان از حضرت صادق (علیه السلام) سؤال کرد: چه موقع اموال نوجوان در اختیارش گذارده می شود؟ حضرت فرمودند: موقعی که بالغ شود و به علاوه رشد کافی پیدا کند و سفیه یا ضعیف العقل نباشد.[11]
از آیات و روایات به دست می آید: بلوغ اقتصادی زمانی حاصل می شود که فرد آمادگی لازم برای شرایط کار، تولید، مصرف، خدمات، وقف و خریدوفروش را داشته باشد.
با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه، سن بلوغ اقتصادی در حال افزایش است و نوجوانان از این نظر در تنگناهای به خصوصی قرار دارند؛ یعنی از یکسو کشش های غریزی، آنها را به سوی تأمین نیازهای طبیعی سوق می دهد و از سوی دیگر به دلیل پیچیدگی زندگی صنعتی، شهرنشینی و نیاز جوامع به تخصص های در حال گسترش، امکان اینکه بلوغ اقتصادی در زمان مناسبی فراهم شود، به تدریج محدودتر می شود؛ این مسئله، خود باعث ایجاد تعارضات روانی در نوجوانان می شود.[12]
در منابع اسلامی رسیدن به بلوغ اقتصادی، متوقف بر احراز رشد و کمال دانسته شده است. قرآن کریم می فرماید: «کودکان را بیازمایید! موقعی که به حد ازدواج و نکاح رسیدند، اگر [علاوه بر تمایل جنسی و قدرت ازدواج) واجد رشد اقتصادی بودند، اموالشان را در اختیارشان قرار دهید.»[9]
از امام صادق (علیه السلام) درباره این آیه شریفه «فلما بلغ أشده واستوی» سؤال شد. حضرت فرمودند: اشده ثمانی عشرة سنة واستوی انبات الشعر[10]؛ مراد از نیرومندی، رسیدن به هیجده سال است و مراد از «استوی، روییدن موی بر صورت است».
محمدبن سنان از حضرت صادق (علیه السلام) سؤال کرد: چه موقع اموال نوجوان در اختیارش گذارده می شود؟ حضرت فرمودند: موقعی که بالغ شود و به علاوه رشد کافی پیدا کند و سفیه یا ضعیف العقل نباشد.[11]
از آیات و روایات به دست می آید: بلوغ اقتصادی زمانی حاصل می شود که فرد آمادگی لازم برای شرایط کار، تولید، مصرف، خدمات، وقف و خریدوفروش را داشته باشد.
با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه، سن بلوغ اقتصادی در حال افزایش است و نوجوانان از این نظر در تنگناهای به خصوصی قرار دارند؛ یعنی از یکسو کشش های غریزی، آنها را به سوی تأمین نیازهای طبیعی سوق می دهد و از سوی دیگر به دلیل پیچیدگی زندگی صنعتی، شهرنشینی و نیاز جوامع به تخصص های در حال گسترش، امکان اینکه بلوغ اقتصادی در زمان مناسبی فراهم شود، به تدریج محدودتر می شود؛ این مسئله، خود باعث ایجاد تعارضات روانی در نوجوانان می شود.[12]
آگاهی دختران از بلوغ
تحقیقاتی که در کشورهای دیگر صورت گرفته است (برای مثال پژوهش های بروکز گان[13] و رایتر[14] در سال ۱۹۹۰) حاکی از آن است که اساسا به دلیل رابطه نزدیکتر دختران با مادران، در مقایسه با رابطه پسران با پدرانشان، اطلاعات و آمادگی دختران درباره مسائل مربوط به بلوغ، بیشتر از پسران است؛ به علاوه چون ارتباط گیری کلامی و توانایی ایجاد رابطه صمیمانه و نزدیک بین دختران بیشتر از پسران است، آنان اطلاعات و آمادگی های بیشتری در مسائل مربوط به بلوغ جنسی به دست می آورند. [15]
منبع : کتاب «با دخترم» (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)
نویسنده: علی احمدپناهی و داود حسینی
منبع : کتاب «با دخترم» (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)
نویسنده: علی احمدپناهی و داود حسینی
بیشتر بخوانید :
بلوغ های هفت گانه در نوجوانی (بخش اول)
نوجوانان و مساله ای بنام بلوغ
ده ویژگی خاص در دوران نوجوانی
برای نوجوانان از چه چیزهایی سخن بگوییم؟
ویژگی های دوران بلوغ
فیزیولوژی دوران بلوغ و نوجوانی
پی نوشت :
[1] . پاول، هنری ماسن، رشد شخصیت، ترجمه مهشید یاسایی، ص 531.
[2] . همان، ص 546.
[3] . علی قائمی، دنیای نوجوان، ص 34.
[4] . محمدرضا شرفی، دنیای نوجوان، ص 30.
[5] . علی قائمی، ص 34.
[6] . جیمز دبلیو ندرزندن، روانشناسی رشد، ترجمه حمزه گنجی، ص۲۳۸.
[7] .همان، ص 30.
[8] . علی قائمی، ص 33.
[9] . نساء 6.
[10] . هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ص ۹۹.
[11]. حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۲، ص 111.
[12] . فرزانه صمدی، بلوغ و دگرگونی های آن، ص۲۷.
[13]. Brooks_Gunn.
[14]. Reiter.
[15] . حسین لطیف آبادی، روان شناسی رشد، ج 2، ص 95.
