آموزش درست دوست یابی به نوجوانان

مهارت انتخاب دوست، یکی ازمهارت های مهم دوران نوجوانی است.
 

چکیده: در کنار بسیاری از مهارت هایی که لازم است یک نوجوان آن ها را بداند، مهارت دوست یابی از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار است. چرا که دوست تاثیر بسیاری بر انسان در طول زندگی می گذارد. در این نوشتار به بیان مهارت دوست یابی برای نوجوانان پرداخته شده است.

تعداد کلمات 1299 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 

هر انتخابی شیوه و روش خاص خود را دارد و انتخاب دوست هم از این قانون بیرون نیست. یکی از شیوه های دوست یابی، امتحان و آزمایش کردن است.
انسان امروزی، امتحان و آزمون را در همه امور، حتی کارهای روزمره خود قرار می دهد و برای هر کاری اعم از فنی، علمی، اجتماعی، سیاسی و آن را امری اجتناب ناپذیر دانسته، شرط مقبولیت هر کاری می داند؛ برای مثال اگر معلمی بخواهد بداند دانش آموزی که یک سال درس خوانده، درسش را خوب فراگرفته یا نه، یا اگر کسی که جنسی خریده، بخواهد از کیفیت آن مطلع شود و یا تعدادی مهندس بخواهند بدانند طرح و نقشه ای که ریخته و یا کشیده اند، درست است یا خیر، باید قبل از استفاده و به کارگیری، امتحان کنند. در انتخاب درست هم باید آزمایش و امتحانی در کار باشد، ولو اینکه شخص مورد نظر مؤمن باشد و با او آشنایی چندساله داشته باشیم؛ با این حال او هم باید امتحان شود و با معیارهای دوست خوب، سنجیده شود.
اما از آنجایی که هر کاری روش مناسب خود را دارد، دوست و رفیق هم، آزمون خاص خود را دارد. امام صادق (علیه السلام) در روایاتی نورانی، معیارهای مهم و اساسی امتحان دوست را بیان فرموده اند. ایشان در جایی می فرمایند: من غضب علیک من اخوانک ثلاث مرات فلم یقل فیک شرا فاتخذه لنفسک صدیقا؛[1] «اگر دوستت سه بار از دست تو عصبانی شد و نسبت به تو تندی و پرخاشگری نکرد و چیز بدی به تو نگفت، او را دوست و رفیق بگیر.»
امام صادق (علیه السلام) معیار را گذشت و سعه صدر و بزرگواری درست قرار داده است و می فرماید اگر کسی در مقابل خطاهای انسان و بدی انسان نسبت به دوستش، صبر و گذشت کرد، شایسته دوستی و رفاقت است.
باز امام صادق (علیه السلام) پس از ترسیمی از سیمای دوستان ظاهری، می فرمایند: «کسانی که در ظاهر به صورت دوست می بینی، اگر آنها را آزمایش کنی، خواهی دید که چند دسته اند: بعضی مانند شیران فقط اهل حمله و خوردن هستند؛ بعضی مانند گرگ، آسیب می رسانند و گروهی مانند سگان، چاپلوس و متملق هستند و دسته چهارم مانند روباه، حیله گر و دزدند؛ پس ظاهرشان مختلف، اما مقصدشان یکی است».[2]
باید به دختران جوان آموخت که با چشم واقع بین به اطراف خود نگاه کنند تا حقیقت این حدیث نورانی برای آنان روشن شود و متوجه شوند که بیشتر افرادی که با انسان دوست می شوند، به نوعی دنبال منافع و مصالح خود هستند و کم هستند کسانی که شرایط دوست خوب و ارزشمندی را داشته باشند؛ هرچند باید به این نکته نیز توجه کرد که نباید با چشم بدبین به اطرافیان نگاه کنیم و تا عدم صلاحیت فردی ثابت نشده است، نباید به او بدبین شویم.


شیوه های دوست آزمایی

محبت مانند رمز «تلگراف» است؛ پس هرگاه کسی در خودش نسبت به شخصی احساس محبت و دوستی کرد، بداند او نیز نسبت به وی نظیر همان حالت را در قلبش احساس می کند؛ البته این کار نیازمند آن است که روان و عواطف و وجدان خویش را به خوبی بشناسند تا اشاره های غریزی را از انگیزه های راستین عاطفی بازشناسند. امام باقر (علیه السلام) در روایتی فرمودند: اعرف المودة لک فی قلب أخیک بماله فی قلبک؛[3] محبت برادر و دوسنت را نسبت به خود، از محبت قلبی خود نسبت به او بشناس،.
البته باید توجه داشت این مسئله بیشتر درباره جنس موافق است و درباره علاقه مندی به جنس مخالف صادق نیست؛ زیرا علاقه به جنس مخالف معمولا بر اساس شهوات جنسی است و کمتر جنبه عاطفی دارد و اگر دختری از نظر عاطفی هم به پسری علاقه مند باشد، دلیل بر علاقه پسر به او نیست. )
 

 برای شناخت هر انسانی، باید او را به هنگام احتیاج و نیازمندی، آزمایش کرد و دید که آیا به نیاز ما توجهی می کند یا خیر؟ آیا هنگامی که به مشکلی گرفتار می شویم، به ما اعتنا می کند یا خیر؟ از لقمان حکیم نقل شده است که فرمود: «دوست را مشناس مگر در وقت نیاز به او،[4]
دوست مشمار آن که در نعمت زند         لاف یاری و برادر خواندگی
دوست آن دانم که گیرد دست دوست      در پریشان حالی و درماندگی
 

 هر انسانی در حالت خشم، ماهیت خود را بروز می دهد و چهره واقعی اش را برای دیگران آشکار می سازد؛ زیرا انسان در حالت خشم آنچه را که می اندیشد، می گوید؛ نه آنچه را که وانمود می کند. گاه فردی در حالت عادی با انسان خوش رویی و خوش رفتاری می کنند و سخنان محبت آمیز بر زبان می راند، اما چون او را به خشم آوریم، حقیقت را که مدت ها از ما پنهان می داشت، بر زبان می آورد؛ لذا در مصاحبه های روان شناختی یا بازجویی های پلیسی، گاهی فرد مقابل را عمدا خشمگین می کنند تا واقعیات را آشکار سازد.
یار آن بود که صبر کند بر جفای یار              ترک رضای خویش کند در رضای یار
 

انسان در سفر، لباس تکلف و ریا را از تن خود می کند و آن گونه رفتار می کند که واقعا می اندیشد. در این زمان می توانیم او را به سادگی امتحان کنیم و بیازماییم. در حدیث شریف، یکی از روش های آزمودن دوست، آزمودن او به هنگام سفر دانسته شده است.[5]
 

دوست خوب کسی است که در سختی ها و گرفتاری ها یاری رسان باشد. هنگامی که دیگران انسان را رها می کنند، در کنار او باشد و هنگامی که احتیاج دارد و نیازمند است، از او دریغ نکند و سعی کند مرهم دردهای وی باشد.
حضرت امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) می فرمایند: «دوستت را در هنگام گرفتاری و سختی امتحان کن و بیازما.»[6]
دوست باشد کسی که در سختی         باری از دوش دوست بردارد
نه که سربار زحمت خود نیز                      بر سر بار دوست بگذارد[7]
 

در راستای انتخاب دوست و شرایط و کیفیت آن، نکاتی وجود دارد که از اهمیت بسیاری برخوردار است:
الف) دوستی و گروه کاری: اگر بتوان تدبیری اندیشید که دوستی دختران به طرف مطالعات گروهی و کارهای فرهنگی سوق بیابد، بسیار ارزشمند خواهد بود.

ب) پرهیز دادن از دوستی اینترنتی: یکی از مشکلات امروزی برای دختران، دوستی های اینترنتی است که آسیب های بسیاری را به دنبال دارد؛ ضمن اینکه معمولا در این دوستی ها، دختران ضرر بیشتری می کنند؛ لذا می باید به این امر توجه بسیار داشت.

ج) زمینه سازی برای دوستی مطلوب: والدین و مربیان می باید زمینه های انتخاب درست را در مدرسه و در خانواده فامیلی مهیا کنند و با ایجاد بسترهای لازم، نوجوانان را به طرف انتخاب دوست از طریق محیط مدرسه، فامیل و هم محلی ها، سوق دهند.

د) رعایت اعتدال در دوستی: در دوستی باید اعتدال برقرار باشد و از افراط و تفریط پرهیز شود؛ نباید اطلاعات خانوادگی و عکس های خانوادگی در اختیار دوستان قرار گیرد.
 
منبع : کتاب « بادخترم (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)»
نویسنده: علی احمدپناهی و داود حسینی

پی نوشت : 
[1] .محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 1، باب 11، ص 173، ح 2.
[2] . همان، ص۱۷۹، ح۲۲.
[3] . همان، ج 46، باب 17، ص 291، ح 15.
[4] . میزان الحکمه، ج 5، ص 312، ح 10325.
[5] .بحارالانوار، ج 5، ص 10، ح 67.
[6] . همان، ح ۱۰۲۲4.
[7] . شهریار