با تماشای به اندازه تلویزیون، برای فرزندان خود الگو باشید.

ه. به جای نشستن پای تلویزیون با کودک خود برای قدم زدن بیرون بروید. هر روز حداقل به مدت نیم ساعت برای پیاده روی و قدم زدن به بیروناز خانه رفته و کودکتان را نیز همراه خود ببرید[1].
وقتی از خانه خارج شدید، مقصدی را در نظر بگیرید، مثل یک فروشگاه، و سپس سعی کنید تا آن جا پیاده روی کنید. مثلاٌ به کودک بگویید تا مغازه بستنی فروشی باید پیاده برویم. این کار انگیزه فعالیت و راه رفتن را در کودک افزایش می دهد و خوردن بستنی به عنوان یک پاداش، موجب می شود پیاده روی را به تماشای تلویزیون ترجیح دهد.

و. بازی هایی مانند منچ، مار و پله، شطرنج، دوز و ... را جایگزین تماشای تلویزیون نمایید. متناسب با سن کودکان خود یک بازی اینچنینی را انتخاب نموده و در برخی ساعات شبانه روز همه خانواده دور هم جمع شده، تلویزیون را خاموش کرده و همگی در کنار یکدیگر به بازی کردن بپردازید. بازی های فکری زیادی در بازارِ اسباب بازی وجود دارد که می توانید از میان آن ها هر از چندی یک بازی برای کودکان خود بخرید تا ساعت ها با آن سرگرم شوند. اگر یک کودک دارید پس لازم است برایش وقت گذاشته و با هم بازی کنید، اما اگر چند فرزند دارید، می توانید چند بار با آن ها بازی کرده تا بازی را یاد بگیرند، پس از آن خودشان می توانند اوقات فراغتشان را به انجام این بازی ها اختصاص دهند.
بازی کردن با کودک علاوه بر اینکه موجب می شود کمتر به تماشای تلویزیون بنشینند، برای شما نیز لذت بخش خواهد بود.

ز. کودک خود را در یک باشگاه ورزشی ثبت نام کنید. اگر برای کودکان برنامه داشته باشید، آن ها نیز به مرور زمان تماشای تلویزیون را به عنوان یک اولویت اصلی، فراموش خواهند کرد. می توانید به باشگاه های محل خود رفته و در مورد کلاس های ورزشی کودکان پرس و جو نمایید[2]. معمولاً پسرها ورزشهایی مانند فوتبال و دختران ژیمناستیک را می پسندند. با این حال در مورد ورزش مورد علاقه فرزندتان با او گفتگو کرده و سپس یک رشته ورزشی را انتخاب کنید.
دقت کنید کودک خود را به ورزشی بفرستید که برایش جذابیت داشته باشد.

2. زمان تماشای تلویزیون را محدود کنید.

الف. برای تماشای تلویزیون برنامه زمانی مشخصی تعیین نمایید و در اجرای آن، جدیت به خرج دهید. برای هر روز، ساعات مشخصی را به تماشای تلویزیون اختصاص دهید. قبل از برنامه ریزی فکر کنید که آیا بهترین زمان برای تماشای تلویزیون چه زمانی است[3]. پس از بازگشت از مدرسه؟ پس از انجام تکالیف؟ و یا بعد از غذا خوردن؟
به این نکته دقت کنید که نباید کودک در یک شبانه روز بیش از 2 ساعت به تماشای تلویزیون بپردازد.
در برنامه ریزی برای تماشای تلویزیون می توانید نظر کودک خود را نیز جویا شوید، زیرا ممکن است کودک به برنامه های خاصی علاقه داشته باشد که در ساعات معینی پخش می شوند.

ب. با انجام فعالیت های دیگر، زمان تماشای تلویزیون را محدود کنید. اگر شما نیز مانند برخی خانواده ها عادت دارید از کله سحر تا پاسی از شب تلویزیون خود را روشن نگه دارید، باید منتظر اعتیاد فرزند خود به تماشای تلویزیون باشید. پس سعی کنید وقتی مشغول انجام فعالیت هایی همچون آشپزی، تمیز کردن خانه و یا خوردن غذا هستید، تلویزیون را خاموش کنید.

ج. پس از پایان وقت مقرر برای تماشای تلویزیون، کنترل آن را قایم کنید. وقتی برای تماشای تلویزیون برنامه ریزی می کنید، لازم است با قدرت و جدیت هر چه تمام تر، بر اجرای دقیق آن نظارت کنید. اگر پس از پایان وقت، کودکان اصرار به تماشای تلویزیون کردند، اصلاً کوتاه نیامده و با برداشتن کنترل و یا قطع برق تلویزیون، مانع تماشای تلویزیون توسط کودکان خود شوید.

د. همگی تماشای تلویزیون را متوقف کنید. اگر با انجام پیشنهاداتی که در بالا ذکر شد، از اعتیاد کودک به تلویزیون کاسته نشد، لازم است تلویزیون را به طور کلی بردارید. بدین منظور می توانید تلویزیون را از برق جدا کرده و پس از بسته بندی مناسب، آن را در جایی مطمئن مانند انبار، قرار دهید. هر چه تلویزیون کمتر در دسترس بچه ها باشد، به مرور زمان مجبورند فعالیت های دیگری را جایگزین آن نمایند و کم کم علاقه آن ها به تماشای برنامه های تلویزیونی کاهش خواهد یافت.

3. تغییر عادات تماشای تلویزیون

الف. همه با هم به تماشای تلویزیون بنشینید. در کنار کودکان خود به تماشای برنامه های مورد علاقه او بنشینید. تمرکز بر برنامه هایی که کودکان می بینند، دو فایده اساسی دارد: اول اینکه از محتوای برنامه هایی که بچه ها می بینند، آگاه می شوید و فایده دوم نیز این است که صمیمیت بین اعضای خانواده، افزایش خواهد یافت.

ب. در تماشای تلویزیون برای فرزندان خود الگو باشید. اگر می خواهید کودک شما از تماشای افراطی تلویزیون دست بکشد، خودتان نیز نباید در تماشای تلویزیون زیاده روی کنید. وقتی نمی خواهید تلویزیون تماشا کنید، آن را خاموش کنید. مانند بچه ها برای خودتان قانون بگذارید[4]. البته نباید کودکان از قوانین شما آگاه شوند، زیرا اگر به هر دلیلی بخواهید در ساعاتی مغایر با برنامه، به تماشای تلویزیون بنشینید، آن ها نیز برای شکستن قانون، بهانه پیدا می کنند. در هر حال والدین اولین و نزدیک ترین الگو برای فرزندان خود محسوب می شوند. پس با رعایت یک الگوی استاندارد در تماشای تلویزیون، نحوه صحیح استفاده از آن را به کودکان بیاموزید.

ج. تلویزیون را در اتاق خواب کودکان قرار ندهید. اگر تلویزیون در اتاق خواب باشد، احتمال وابستگی کودک به آن افزایش خواهد یافت. زیرا همیشه و در هر ساعت از شبانه روز تلویزیون در دسترس او خواهد بود. پس تلویزیون را همیشه در اتاق پذیرایی قرار دهید.
به این نکته نیز توجه نمایید که در ساعات منتهی به خواب کودک، هرگز اجازه تماشای تلویزیون را به او ندهید، چرا که مشاهده تلویزیون در این ساعات، برنامه خواب کودکان را مختل کرده و موجب دیر خوابیدن و کاهش کیفیت خواب آن ها خواهد شد.

سید مصطفی سید آقامیری

پی نوشت:

[1] Charles I. Schwartz, What can my kids do instead of watching TV?, (July, 2013), site: sharecare

[2] Karen Horsch, Breaking the TV Habit, (December, 2015), site: parents

[3] Peg Rosen, Eight ways to break a screen habit, (July 2017), site: babycenter

[4] Dave Klassen, 10 Ideas: Creating Quality Time With Your Kids, (September, 2011), site: familylife

بیشتر بخوانید:
با کودک معتاد به تلویزیون چه کنیم؟ (بخش اول)
عتماد به نفس در کودکان و پدیده ای به نام تلویزیون
بررسی تأثیر تلویزیون بر کودکان