سرخک در کودکان، علائم، عوارض و جلوگیری از آن

علائم کودک مبتلا به سرخک با تب، آبریزش بینی شدید، سرفه، و قرمزی و آبریزش چشم شروع می‌شود.
 

هر کودکی که واکسن سرخک، اوریون و سرخجه یعنی MMR را دریافت نکرده، مستعد ابتلا به این بیماری است. سرخک هنوز هم در سراسر جهان کودکان را مبتلا می‌کند و یک بیماری ویروسی فوق‌العاده مسری و بالقوه کشنده است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۳ در سرتاسر جهان ۱۴۵۷۰۰ نفر در اثر سرخک جان خود را از دست دادند که بیشتر آنها در کشورهای کم‌ درآمد بودند.
سرخک توسط نوعی ویروس به نام پارامیکسوویروس ایجاد می‌شود. وقتی فردی که حامل ویروس است عطسه یا سرفه می‌کند، قطرات کوچک حاوی ویروس در هوا پخش می‌شوند. این قطرات برای دو ساعت در هوا یا روی سطوح فعال می‌مانند و کودکانی که این قطرات را استنشاق می‌کنند یا با آنها تماس می‌یابند می‌توانند آلوده شوند.
اگر فرزند شما واکسینه نشده و تاکنون این بیماری را نداشته است، در صورت تماس با کسی که حامل ویروس است، ۹۰ درصد احتمال آلوده شدن به آن را دارد. برای کودکی که در معرض ویروس قرار گرفته است، معمولاً هشت تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا بیمار شود. همین‌طور شخصی که مبتلا به سرخک است، از چهار روز قبل از بروز راش پوستی تا چهار روز پس از آن می‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند.
 

علائم کودک مبتلا به سرخک با تب، آبریزش بینی شدید، سرفه، و قرمزی و آبریزش چشم شروع می‌شود. او احتمالاً انرژی پایین و اشتهای کمی نیز دارد. ممکن است چند روز بعد لکه‌های مشخصهٔ سرخک در داخل دهانش، به ویژه روی غشاهای مخاطی که گونه‌هایش را می‌پوشاند ظاهر ‌شوند. این لکه‌ها که لکهٔ کولپیک نامیده می‌شوند، به شکل نقطه‌های سفید کوچکی شبیه دانه‌های نمک یا شن روی برآمدگی‌های قرمز رنگ هستند.
چند روز بعد راش سرخک روی صورت و گردن کودک ظاهر می‌شود، به سمت پشت و تنه‌ٔ او پیشرفت می‌کند و سپس به بازوها، دست‌ها و در نهایت به ران‌ها و پاهایش گسترش می‌یابد. این راش به شکل تکه‌های مسطح و قرمزی شروع می‌شود اما در نهایت تعدادی برآمدگی روی آن پیدا می‌شود. در حینی که راش ظاهر می‌شود، تب معمولاً بالا می‌رود، گاهی اوقات حتی به ۴۰/۵ درجهٔ سانتی‌گراد نیز می‌رسد. راش ممکن است خارش هم داشته باشد.
کودک مبتلا به سرخک ممکن است حالت تهوع، استفراغ، اسهال و چندین گرهٔ لنفاوی متورم داشته باشد. سرفه‌ کردن ممکن است آزاردهنده باشد و کودک بسیار بدحال خواهد بود. راش سرخک معمولاً حدود پنج روز باقی می‌ماند و در حینی که کم‌رنگ‌تر می‌شود، به رنگ قهوه‌ای درمی‌آید. این راش به همان ترتیبی که روی بدن کودک ظاهر شده بود محو می‌شود و پوستی خشک و پوسته‌ پوسته باقی می‌گذارد.
 

بیشتر بچه‌هایی که از جهات دیگر سالم هستند به خوبی از بیماری سرخک بهبود می‌یابند، اما حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به سرخک ممکن است دچار یک یا چند عارضهٔ ثانویه شوند که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
۸ درصد از کودکان مبتلا به اسهال می‌شوند که می‌تواند زودتر و با شدت کمتری به عنوان یک از علائم خود سرخک نیز بروز کند.
سینه‌ پهلو یا ذات‌الریه در ۶ درصد از موارد ابتلا به سرخک رخ می‌دهد و شایع‌ترین علت مرگ ناشی از عوارض سرخک در کودکان است.

دیگر عوارض سرخک در کودکان که کمتر رایج هستند می‌تواند به شکل زیر باشد:
هپاتیت
مننژیت
میوکاردیت یا التهاب قلب
آنسفالیت یا التهاب مغز و بسیار به ندرت، دیگر مشکلات جدی مغز
بروز بیماری‌های ثانویهٔ ناشی از سرخک در کودکان زیر پنج سال و بزرگسالان ۲۰ ساله و بزرگ‌تر احتمال بیشتری دارد. علاوه بر این، در زنان باردار سرخک ممکن است باعث سقط جنین، زایمان زودرس یا وزن کم کودک در هنگام تولد شود.
 

اگر مشکوکید که فرزندتان به سرخک مبتلا شده است، بلافاصله با پزشک کودک خود تماس بگیرید. ادارهٔ بهداشت پزشکان را ملزم می‌کند تا برای جلوگیری از گسترش این بیماری واگیردار موارد سرخک را گزارش دهند. وقتی پزشک تأیید کرد که فرزند شما سرخک دارد، می‌توانید به شکل زیر از او مراقبت کنید:
کودک تان را از دیگران دور نگه دارید تا بیماری را منتقل نکند.
سعی کنید تا جای ممکن راحتی بیشتری برایش فراهم کنید.
اطمینان حاصل کنید که او به خوبی استراحت می‌کند.
مقدار زیادی مایعات، مانند آب و آب‌میوه می‌نوشد، تا از کم آبی ناشی از تب جلوگیری شود.
دستگاه بخور سرد می‌تواند به تخفیف سرفه‌هایش کمک کند.
اگر فرزندتان کمتر از سه ماه دارد، قبل از دادن هر گونه دارویی به او، حتماً از پزشکش سؤال کنید.
اگر کودک شش ماهه یا بزرگ‌تر است، شما می‌توانید با دستور پزشک دز مناسبی از استامینوفن را برای تب و درد به فرزندتان بدهید.
هرگز به فرزندتان آسپرین ندهید، آسپرین می‌تواند به سندرم ری که یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده است منجر شود.
 

هنگامی که فرزند شما یک ساله می‌شود، می‌تواند اولین دز واکسن ام‌ام‌آر را دریافت کند. این واکسن در محافظت از کودک در مقابل سرخک، بیماری اوریون و سرخجه تا ۹۵ درصد مؤثر است. اما قبل از اولین تولد کودک، سیستم ایمنی بدن او به اندازه‌ای بالغ نیست که بتواند واکنشی قوی در برابر واکسن ایجاد کند. در عین حال، آنتی‌بادی‌هایی که از رحم شما گرفته است تا حدی از او در برابر سرخک محافظت می‌کند.
اما اگر فرزند شما به تازگی در معرض ویروس سرخک بوده است و هنوز واکسینه نشده، بلافاصله با پزشکش صحبت کنید. اگر از زمان قرارگیری در معرض ویروس شش روز یا کمتر گذشته باشد، پزشک ممکن است تزریق آمپول ایمونوگلوبولین را برای جلوگیری از بروز سرخک یا حداقل تخفیف شدت آن در صورت بروز پیشنهاد دهد.
اگر کودک شما شش ماهه یا بزرگ‌تر است و ۷۲ ساعت از قرار گرفتنش در معرض ویروس گذشته باشد، پزشک ممکن است تزریق یک دز واکسن ام‌ام‌آر؛ MMR، را توصیه کند. البته کودک به دو دز دیگر از واکسن نیز نیاز خواهد داشت. برنامهٔ زمانی توصیه‌شده برای واکسیناسیون کودکان این است که یک دز از این واکسن در فاصلهٔ ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دیگری بین چهار تا شش سالگی تزریق شود.
 

واکسن ام‌ام‌آر چیزی است که واکسن ضعیف‌شدهٔ زنده نامیده می‌شود، یعنی یک ویروس زنده که ضعیف شده است تا خود باعث بروز این بیماری در کودک نشود. به جای آن، ویروس در سلول‌های بدن کودک تکثیر ‌می‌شود و یک واکنش ایمنی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود وقتی با ویروس واقعی سرخک مواجهه شود از او محافظت کند. واکسن بهترین و تنها راه شناخته‌شده برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری است.
برخی کودکان پس از زدن این واکسن دچار خارش و تب خفیفی می‌شوند، اما این واکنش غیرمعمول است. واکسن ام‌ام‌آر معمولاً به کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه تزریق می‌شود و دز دوم بین چهار تا شش سالگی کودک دوباره تکرار می‌شود. اگر فرزند شما از برنامهٔ واکسیناسیون خود جا مانده است، با پزشک صحبت کنید تا برنامهٔ جایگزینی برای او تعیین کند.

منبع : سایت مادرشو