اسباب بازی های سازمان نیافته برای کودکان

اسباب بازی های سازمان نیافته زمینه ساز رشد خلاقیت در کودکان را مهیا می سازد. 
 

 اسباب بازی ها و وسایلی که در این طبقه قرار می گیرند، شکل از پیش تعیین شده ای ندارند و کودکان می توانند از ابتکار و خلاقیت خود استفاده کنند و فعالیت های نویی انجام دهند. این اسباب بازیه ا موقعیت های یادگیری متفاوتی را برای کودک فراهم می آورند و راه را برای ابتکار کودک باز می گذارند. ارزش تشخیصی این دسته وسایل بسیار زیاد است، زیرا کودک می تواند فعالیت های خود را ناآگاهانه، فرافکنی کند.
 
نظم و سازمانی که کودک به این وسایل می دهد سرنخ هایی به پدران و مادران یا مربیان می دهد که بتوانند جنبه های شخصیتی کودک را بهتر شناسایی کنند. وسایل این گروه به سه دسته عمده تقسیم می شوند:
 
1.اسباب بازی هایی ساختنی (ساختمانی)
2.وسایل برای بازی های خلاقه
٣. وسایل برای بازی های تصوری
 

اسباب بازی هایی متشکل از چند قطعه یا چند صد قطعه اند که بازیکن آنها را به هم وصل می کند یا روی هم چیده می شوند و ساختمان های خاصی را ظاهر می سازند. مکعب های چوبی یا پلاستیکی و لگو دو نوع مهم این اسباب بازی هایند.
 

 این مکعبها در اندازه ها و رنگهای گوناگون ساخته شده اند و کودک می تواند با آنها برج، پل یا چیزهای دیگر بسازد. کودک پس از ساختن برج یا خانه های چند طبقه با ضربه ای آن را خراب می کند و از فروریختن مکعب ها و صدای حاصل از آن لذت می برد.
 
کودک، ضمن بازی با قطعات، با مفاهیم ذهنی و فضایی آشنا می شود مثلا هنگام ساختن پل، ذهن را درباره تعادل اجسام، بلندی و کوتاهی و برقراری تناسب بین پایه ها به فعالیت می اندازد. هماهنگی بین حرکات چشم و دست تقویت می شود. با جنس ، رنگ و اشکال مختلف آشنا می گردد و در می یابند که وقتی سطح طبقه زیرین به اندازه کافی وسیع تر از طبقات بالایی نباشد، قطعات فرومی ریزند و هرچه ساخت بلندتر شود، احتما سقوط و فروریزی آن بیشتر می شود.
 

 قطعات و حجم های مختلف و قابل اتصال به یکدیگر، که از ترکیب آنها حجم ها و ساختمان های متفاوتی به دست می آید، لگو نامیده می شود. جنس لگو معمولا پلاستیکی است.
 
می توان از کودک خواست قطعات سفید یا قرمز را جدا کنند، قطعات همشکل را کنار بگذارد و ستون هایی از قطعات همرنگ یا همشکل بازد و سپس به بازی دلخواه خود ادامه دهد.
 
لگو ابزاری برای یادگیری است. سبب رشد و هماهنگی مهارت ای بدنی و ارتباطات فضایی می شود. هنگام بازی با آن، تصورات و تخیلات کودک تحریک می شود و قوه خلاقیت و حافظه بینایی و تجسم او پرورش می یابد. می توان از کودک درباره طرحی که در ذهن خود دارد پرسش کرد. برای مثال، چه چیزی می خواهی بسازی؟ خانه ای با ۲ یا ۳ اتاق، باباغچه یا بدون باغچه، با پارکینگ یا بدون پارکینگ و...
 

 بازی های خلاقه وسیله غیر کلامی برای بیان احساسات و علاقه کودکان است. کشیدن نقاشی یا تصویر آدمک ممکن است آرامش و لذت برای کودکان فراهم آورد و آنها را از فشارها رهایی بخشد. نقاشی باعث تقویت قدرت خلاقه و نیروی ابتکار کودک می شود.
 
مداد رنگی و آبرنگ: کودک در سن یک سالگی مداد در دست می گیرد. خط خطی می کند. در سن دو سالگی شروع به استفاده از مداد رنگی می کند. در چهار سالگی از قدرت تخیل خود برای نقاشی کمک می گیرد و در پنج سالگی که استفاده از مداد رنگی را یاد گرفته به استفاده از آبرنگ می پردازد.
 

بازی تصوری باعث فعالیته ای حرکتی کودک می شود و کنجکاوی و اکتشاف او را تحریک می کند. وسایل عمده بازی های تصوری عبارت از عروسک، خمیر مجسمه، شن و آب.
 

هنگامی که کودک با عروسک بازی می کند، خود را در نقش مادر و عروسک را به نقش فرزند خود تصور می کند و همان رفتار و حرکات مادر را با خودش در مورد عروسک در پیش می گیرد. با عروسک راز و نیاز می کند و مسائل و مشکلات عاطفی خود را برای او می گوید. به طور مثال، وقتی که کودک با دو عروسک که نماینده اعضای خانواده اویند بازی می کند و یکی از آنها را بغل می کند و به دیگری اعتنا نمی کند، بی علاقگی خود را به عروسک دیگر و فردی که آن عروسک نماینده اوست ابراز می دارد. کودکی که از مادر خود کتک خورده است، ممکن است عروسک خود را کتک بزند و تا حدودی خود را از تنش های ایجادشده رهایی بخشد.
 

 معمولا خمیرها پلاستیکی و غیر سمی اند. به آسانی شکل می گیرند و کودک می تواند اشکال مورد نظر خود را با آنها بسازد. در خمیر بازی، قدرت خلاقیت و تجسم فضایی کودک تقویت می شود. هماهنگی بین چشم و عضلات انگشتان زیاد می گردد. کودک فکر می کند، تصمیم می گیرد، خلق می کند و با رضایت خاطر درباره آنچه ساخته است سخن می گوید و بر آن اسم می گذارد.
 
در خمیر بازی، کودک با مفاهیمی نظیر جنس خمیر، نرمی، سفتی، زبری، سختی، سبکی، سنگینی، طول، سطح و حجم آشنا می گردد.
 

 یکی از وسایل مهمی که باید در اتاق بازی وجود داشته باشد شن و آب است. شن باید در دو نوع خشک و مرطوب وجود داشته باشد تا کودک بتواند هر نوع آن را لمس و تفاوتها و شباهت های آن را درک کند.
 
کودک در شن به حفرکردن و ساختن دالان می پردازد. برج، تپه و خانه می سازد و به انجام بازی های تخیلی مشغول می گردد. کودک هنگام بازی باشن و آب، شن تر و خشک را مقایسه می کند. مفاهیم هندسی و فضایی را درک می کند و قدرت تخیل خود را پرورش می دهد. آب به سر و صورت خود می پاشد. موج درست می کند و با یک جسم یا اسباب بازی کوچک که در وان حمام قرار می دهد، قایق و قایقرانی را در ذهن خود به تصور در می آورد.
 
منبع: روان شناسی بازی. محمدعلی احمدوند. صص 94-98. دانشگاه پیام نور. پنجم. 1381.