خانواده آرمانى از منظر امام سجاد (علیه السلام) (بخش دوم)

خانواده مهم ترین نهاد و کوچکترین نهاد اجتماعی است. 
 

یکى از عواملى که نقشى تعیین کننده در سوق یابى افراد به تشکیل خانواده، و در مرحله بعد در حفظ، ثبات و استحکام خانواده دارد، منحصر کردن ارضاى غریزه جنسى به چارچوب ازدواج مشروع است. در شرایطى که افراد جامعه به خانواده به عنوان مکان انحصارى ارضاى نیازهاى جنسى ننگرند، میزان تعهد عمومى نسبت به حفظ این نهاد اجتماعى به شدت کاهش مى یابد.
 
براین اساس، اسلام یکى از راهکارهاى خود را براى تحکیم خانواده، حصر روابط جنسى در چارچوب زناشویى قرار داده و براى تحقق این راهکار، از اهرم هاى قانون گذارى، اجرایى و فرهنگى استفاده کرده است. در بعد قانون گذارى، با مرزبندى و تفکیک بین الگوهاى مشروع و نامشروع ارضاى جنسى، در جهت تحکیم خانواده گام برداشته است.
 
از جنبه اجرایى نیز اسلام با اجراى سیاست هاى فرهنگى، حمایتى و تنبیهى، در جهت نهادینه کردن الگوى مشروع ارضاى جنسى و از میان برداشتن الگوهاى نامشروع در سطح جامعه کوشش کرده است. از حیث فرهنگى، اسلام با یادآورى و تأکید مستمر آثار سوء دنیوى و اخروى روابط نامشروع، کوشیده است قبح و ناپاکى این اعمال را در باور افراد رسوخ دهد تا از این طریق، از بى بندوبارى جنسى افراد در جامعه جلوگیرى کند. (بستان، 1390، ص 174)
 
امام سجاد (علیه السلام) به دلیل پیامدهاى ناگوارى که آزادى روابط جنسى در پى دارد، ضمن مخالفت با هرگونه بى بندوبارى جنسى، به ارضاى نیاز جنسى از راه هاى مشروع و حلال سفارش کرده است.
 
آن حضرت مى فرماید: «و اما حق عورتت، نگهدارى آن است از آنچه بر تو حلال نیست، و کمک و تقویت آن نگهداشت، با چشم پوشى (از نامحرم)؛ زیرا (چشم فروبستن) مددکارترین یاوران (در جلوگیرى از شهوت) است، و (با) بسیار یاد کردن از مرگ و تهدید نمودن خود از (عذاب) خداوند و ترساندن نفس از اوست، که عصمت و پاکدامنى و تأیید از خداست.» (حرانى،1404ق، ص 258)
 
خانواده در اندیشه امام سجاد (علیه السلام)  یکى از مهم ترین نهادهاى جامعه مطلوب محسوب مى شود. به همین دلیل، امام علیه السلامبا همه الگوهاى جایگزین خانواده و آزادى روابط جنسى در خارج از چارچوب خانواده مخالفت مى کند و ارضاى غریزه جنسى از طریق الگوهاى جایگزین را ضدخانواده، غیرمجاز و نامشروع مى داند و از تقوا و یاد مرگ، به منزله دو راهبرد مهم فرهنگى یاد مى کند.
 

غیرت ورزى جنسى، از اخلاق جنسى است که بروز و رشد آن، بیش از هر جاى دیگرى در محیط خانواده به چشم مى خورد. برخلاف دیدگاهى که غیرت را از مقوله حسادت و صرفا محصول عوامل فرهنگى، و ناشى از گرایش مردان به تملک زنان مى داند. (کلاین برگ، 1368، ص 165)
 
امام سجاد (علیه السلام)  فرمودند: «از سعادت آدمى آن است که تجارت و کسبش در کنار محل سکونت او باشد و رفقایش همه افراد صالح باشند و فرزندى داشته باشد که به او کمک کند و از ناراحتى مرد آن است که زنى داشته باشد که از وى خوشش بیاید، در عین حال آن زن به او خیانت کند.» (حرانى، 1404ق، ص 264)
 
امام (علیه السلام) در این روایت، بى غیرتى و بى تفاوتى نسبت به همسرى که به شوهر خود خیانت مى کند را امرى ناپسند مى شمارد که نهاد خانواده را متزلزل مى سازد و موجب خسران مرد مى شود.
 
دیگر راهکارهایى که امام سجاد (علیه السلام) براى تحقق و استحکام خانواده آرمانى بیان مى کند، عبارت اند از: آراستگى ظاهرى؛ تأمین هزینه هاى معیشتى؛ محدودیت روابط اجتماعى زنان و مردان؛ بهره گیرى از دعا و... .
 
نتیجه گیرى
در این نوشتار به بررسى خانواده آرمانى در اندیشه امام سجاد (علیه السلام) در دو بخش ویژگى ها و راهکارها پرداختیم. ویژگى هاى خانواده آرمانى در سه محور ازدواج، ساختار و کارکردها بررسى شد:
 

  

 
در بخش راهکارها، تقویت ایمان، فرزندآورى، حصر روابط جنسى در چارچوب زناشویى و تقویت روحیه غیرت ورزى، به عنوان راهکارهاى تحکیم و تحقق بیرونى خانواده آرمانى بیان شدند.
 
این ویژگى ها و راهکارهاى بیان شده در اندیشه امام سجاد (علیه السلام) ، مبتنى بر مبانى توحید و نشئت گرفته از وحى اند و زمینه پرورش انسان هاى خداپرست در درون نهاد خانواده و تشکیل جامعه آرمانى فراهم مى کنند.

منبع: سایت معرفت