اسدالله آل بویه

دکتر اسدالله آل بویه دارای دکتری علوم ریاضی از دانشگاه سوربن پاریس و عضو هیأت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران، ریاضی‌دان، سیاستمدار، روزنامه‌ نگار و ادیب ایرانی است.

شناسنامه
4 آبان سال 1287 ه.ش	تولد
25 شهریور سال 1381 ه.ش	درگذشت
-	علت درگذشت
سیاهکل شهرستان لاهیجان	آرامگاه
ایرانی	ملیت
اسلام	دین
شیعه	مذهب
-	دیگر نام ها
دکترای ریاضی	تحصیلات
سوربن پاریس	دانشگاه
تدریس، فرهنگی و سیاسی	زمینه فعالیت
-	سبک
از سال 1314 ه.ش	سال های فعالیت
چندین تألیف	آثار مهم
جایزه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی	جایزه ها
-	وبگاه رسمی
اقدس معتمدی	همسر
مرد آویچ، کارن و ماندانا آل بویه	فرزندان
پدر: قاسم – مادر: آسیه	والدین

زندگی نامه

تولد

اسدالله آل بویه استاد بزرگ ریاضی ، فرزند قاسم و آسیه در چهارم آبان ماه سال هزار و دویست و هشتاد و هفت (1287 ه.ش) شمسی در دیلمان گیلان به دنیا آمد.

درگذشت

دکتر اسدالله آل بویه از پیشکسوتان ریاضیات و هندسه ایران در 25 شهریور ماه سال 1381 ه.ش در سن 94 سالگی در گذشت. پیکر استاد، بنا به وصیت ایشان در زادگاهشان در بخش سیاهکل شهرستان لاهیجان به خاک سپرده شده است.

سمت و فعالیت ها

فعالیت های علمی

تحصیلات

اسدالله آل بویه در سن شش سالگی روانهٔ مکتب شد و مدت دو سال به خواندن و نوشتن پرداخت. سپس قدم به دبستان نهاد و در مدرسهٔ خیام سیاهکل چهار کلاس ابتدایی را در دو سال و کلاس پنجم و ششم را در یک سال به انجام رساند، از آن پس به رشت عزیمت کرد و در دبیرستان شماره یک آن شهر به تحصیل پرداخت. با به پایان رساندن سال اول و دوم متوسطه، رهسپار تهران شد و در دبیرستان دارالفنون ادامه تحصیل داد. او پس از آنکه در سال ۱۳۰۷ دیپلم خود را از آن دبیرستان اخذ نمود، از سوی وزارت فرهنگ جزو اولین گروه محصلین ایرانی برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام شد و پس از تکمیل زبان در «لیسه تورنون» فرانسه، در دانشکده نانسی به تحصیل در رشتهٔ ریاضیات و محاسبات و انتگرال و مکانیک استدلالی و هندسه عالی پرداخت و به اخذ مدرک لیسانس نائل گردید. در مقطع لیسانس دانش نامه ریاضیات عمومی را از دانشکده علوم « نانسی » در یک سال و دانشنامه محاسبات دیفرانسیل و انتگرال و دانشنامة مکانیک استدلالی را از دانشکده علوم نانسی در یک سال کسب کرد. آل بویه تحصیلات خود را در دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد، تا آنکه موفق به اخذ درجهٔ دکترای ریاضی گردید. استاد او الی کارتان بود.

آل بویه در یادگیری علم هندسه به استادان بزرگ ایرانی، هم‌چون مرحوم میرزا غلامحسین رهنما اکتفا نکرد و برهه‌ای از عمر خود را به کسب علم و معرفت از محضر استادان فرانسوی پرداخت که تمامی آن استادان، جد و جهد او را در طلب علم و دانش می‌ستودند و گواهی نامه‌هایی که به دست آورده، صادق بر این حقیقت است. درباره عملکرد بی‌نظیر این استاد ریاضی، باید به این مساله اشاره کرد که ایشان از بنیانگذاران ترجمه اصطلاحات ریاضی به فارسی در فرهنگستان ایران است. به جای نصف الزاویه واژه نیمساز و به جای قائم الزاویه، مثلث راست گوشه را پیشنهاد کرد.

این استاد فرهیخته، با تبیین بحث ارتباط و پیوند علم با صنعت، فناوری و مناسبات مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به جامعه‌ی علمی و دانشگاهی خدمت مضاعفی کرده است. زبان خاص و دور از پیرایه‌ی به کار رفته در تالیفات استاد آل بویه، در دوره‌ی اوج مدرنیزم در دهه‌ی ۶۰ و ۷۰ میلادی از نگاه امروزی، ادبیات و نحوه‌ی نگارش «پسامدرنیستی» را تداعی می‌کند.

در همین سال که دکتر آل بویه به عنوان سرپرست امتحانات متوسطه به مشهد رفتند با یکی از دوستان قدیمی اش که از دوران دارالفنون با هم آشنا شدند و هر دو جزو اولین گروه اعزامیان به خارج نیز بودند ، ملاقات کرد و باب آشنایی بیشتر با خانواده معتمدی باز شد و اقدس که در آن زمان دختری پانزده ساله بود با موافقت خانواده به همسری دکتر آل بویه در می آید و بعد از مشهد به تهران آمدند و زندگی مشترکشان را در خانه ای کوچک و محقّر آغاز کردند.

اسدالله آل بویه تقریباً در اولین سال های تأسیس دانشگاه تهران به جمع استادان ریاضی دانشکده علوم می پیوندد و به علت نیاز مالی پس از پست معاونت وزارت فرهنگ با بسیاری از شرکت های خصوصی ، همکاری داشت. در کابینه رزم آرا مدتی معاونت فرهنگ و زمانی کفیل وزارت فرهنگ بودند. بعد از ترور رزم آرا فقط عضو شورای عالی دانشگاه تهران بودند و نیز مدتی به عضویت عالی معادن درآمدند بعدها رئیس کل کارگزینی دارایی شد به مدت دو سال و نیم در این سمت باقی ماند و نیز مدیر کل دبیرخانه دانشگاه تهران شدند

تدریس

دکتر آل بویه پس از به پایان بردن تحصیلات خود در خارج از کشور، به ایران بازگشت و از سال ۱۳۱۴ با رتبهٔ یک دانشیاری، در دانشگاه به تدریس اشتغال ورزید و تا رتبه ده استادی پیش رفت. او از نخستین مدرسین دانشگاهی در ایران است. وی در طول خدمات آموزشی خود در دانشکده علوم دانشسرای عالی، دانشکده فنی، دانشکده صنعتی (وزارت صنایع)، دانشکده نیروی هوایی و دبیرستان نظام وزارت جنگ در رشتهٔ تخصصی خود، تدریس کرد.

فعالیت های فرهنگی

آل بویه در سال 1349 ه.ش از سوی دانشگاه بازنشسته شد و بعد از این زمان در زمینه های پژوهش کاری انجام نداد اما در عرصة ادبیات با جدیت عمل کرد. تخلص او در شعر عمدتاً « بویه » است و بیشتر اشعار او تعلیمی و اخلاقی است. غزل های او سرشار از مضامین عاشقانه و عارفانه است. او از قریحه و ذوق شاعری نیز بهره کافی داشته‌است، علاوه برآن آثار نظم و نثر او در مجلهٔ «سخن» و روزنامهٔ «سازمان» به چاپ رسیده‌است. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۸۱ ه.ش به پاس سالها خدمات علمی و فرهنگی وی او را به عنوان یکی از مفاخر ایران زمین معرفی کرد و از او تجلیل نمود.

فعالیت های سیاسی

در سال‌های دهه ۲۰ تا ۳۰ و بعد از سقوط رضا شاه سعی کرد به عنوان نماینده وارد مجلس شود که البته موفق نشد و روزنامه را انتشار داد که «سازمان» بود که پس از دوازده شماره توقیف شد و بعد از کودتای ۲۸ مرداد دکتر وعده‌ای از دوستان همفکرش آل بویه «حزب میلیون» را تأسیس کردند که بساط آن پس از زمانی نه چندان دراز به دستور شاه و در زمان حکومت هژیر برچیده شد. سپس حزب آهنگ ما را تشکیل دادند که پس از یکسال در زمان حکومت سپهبد زاهدی منحل شد. از جمله رویدادهای به وقوع پیوسته در دوران زندگی اسدالله آل بویه، تشکیل حزب «آهنگ ما» بود که این حزب بعد از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ ه.ش در جریان وقایع این دوران، تعطیل و فعالیت آن متوقف شد.

آثار

این استاد برجسته در حوزه علوم ریاضی، ده‌ها کتاب درسی در رشته ریاضیات به ویژه هندسه برای دانشجویان و دانش‌آموزان دبیرستان تألیف کردند و مقاله‌های علمی و فلسفی بی‌شماری در نشریات آن روزگار به چاپ رساندند.
حساب‌های هندسی برای دانشجویان دورهٔ لیسانس و فوق لیسانس
رسالهٔ هماهنگی برای یگانگی
مجموعه ترانه‌های بویه
مجموعه شعر دیوان بویه
هندسه برای سال‌های اول تا چهارم دبیرستان
هندسه برای سال‌های پنجم و ششم دبیرستان
هندسه ترسیمی و رقومی برای سال ششم دبیرستان
هندسه‌های گوناگون برای دانشجویان فوق لیسانس

در نگاه دیگران

اشخاص

همسرشان می گویند : « بویه ، یک همدم بود و من تنها افتخارم وجود او بود. »

صحبت های اساتید پیرامون دکتر آل بویه در مراسم بزرگداشت خدمات علمی و فرهنگی استاد توانا و ریاضی‌دان برجسته (سال 1381 ه. ش)
دکتر رضا داوری، رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی نیز در این مراسم با اشاره به تلاش درخشان آموزشی دکتر آل بویه در تدریس ریاضیات و هندسه در دانشگاه تهران اظهار داشت: صرف‌نظر از قدر و منزلت والای استاد در عرصه‌ی ریاضیات، پیشگامی و پیگیری ایشان در طرح جایگاه علم در شئون مختلف جامعه‌ی ایران قابل تجلیل و تقدیر می‌باشد. دکتر آل بویه با تبیین بحث ارتباط و پیوند علم با صنعت، فناوری و مناسبات مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به جامعه‌ی علمی و دانشگاهی خدمت مضاعفی کرده است.

دکتر ارسلان شادمان، استاد ریاضی دانشگاه، سخنران دیگر این مراسم بود که به بررسی ارتباط ریاضیات و هنر پرداخت. وی، گفت: جنبه‌های شناختی و کاربردی ریاضیات در جایگاه‌ خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، ولی جنبه‌ی برجسته‌ی این دانش، خلاقیت نهفته در آن می‌باشد که یکی از متعالی‌ترین اشکال تجلی خلاقیت می‌باشد. شادمان با اشاره به سادگی و روانی آثار ریاضی دکتر آل بویه خاطرنشان کرد: زبان خاص و دور از پیرایه‌ی به کار رفته در تالیفات استاد آل بویه، در دوره‌ی اوج مدرنیزم در دهه‌ی 60 و 70 میلادی از نگاه امروزی، ادبیات و نحوه‌ی نگارش "پسامدرنیستی" را تداعی می‌کند. وی، افزود: دکتر اسدالله آل بویه در کنار پروفسور محسن هشترودی و پروفسور تقی فاطمی، سه چهره‌ی برجسته‌ی استادان نسل اول ریاضی در کشور شناخته می‌شوند که به حق، وظایف و رسالت خویش را در این حوزه به بهترین شکل انجام داده‌اند.

دکتر ابوالقاسم شریفیان، استاد ریاضی دانشگاه تهران و شاگرد دکتر آل بویه نیز در این مراسم به بررسی جنبه‌هایی از شخصیت و خدمات استاد پرداخت. وی، گفت: دکتر آل بویه در ریاضیات، استادی پرتوان و در زمان ورود به ایران، پس از اتمام تحصیلات در مقطع دکتری علوم ریاضی دانشگاه سوربون در رشته‌ی خود یگانه بود. یکی دیگر از جنبه‌های شخصیت استاد، ذوق و استعداد هنری و علاقه‌ی وافر ایشان به شعر و ادبیات فارسی بود. از ایشان سه کتاب شعر به نام‌های “دیوان بویه“، “ ترانه‌های بویه“ و “ ترانه‌های بازپسین“ به یادگار مانده است. شریفیان، خاطرنشان کرد: یکی از خصوصیات بارز شاعری استاد، اصرار بر استفاده از واژگان فارسی و به کار نبردن واژگان بیگانه بود. استاد حتی در مورد اصطلاحات ریاضی نیز بر به کارگیری معادل فارسی آن‌ها تاکید داشت و سال‌ها پیش، از بنیانگذاران ترجمه‌ی اصطلاحات ریاضی به فارسی، در فرهنگستان ایران بود.

دکتر مرداویچ آل بویه، فرزند ارشد مرحوم دکتر آل بویه در ادامه‌ی مراسم بزرگداشت ایشان در سخنانی به تبیین برخی ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی استاد پرداخت. وی ویژگی برجسته‌ی پدر را گفتار و کردار نیکو و پایبندی ایشان به مصالح کشور و تلاش در راستای شناساندن و تقویت هویت ملی ایرانیان عنوان کرد. آل بویه، افزود: مرحوم استاد بسیار ساده زیست، رک گو و با گذشت بود و پایبندی و علاقه‌ی فراوانی به تربیت و شئون خانوادگی داشت.

کتاب

زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر اسدالله آل بویه، ناشر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

منابع:
1. دانشگاه تهران
2. ویکی پدیا
3. خبرگزاری ایسنا
4. صدا و سیمای مرکز گیلان