چرا جمعه وقت فراغت است؟
چون ما مجبور نيستيم صبح ساعت 6 بيدار شويم.بعضي ها كه برنامه اي براي جمعه ندارند ،روز جمعه بسيار ناراحت كننده است چون فكر مي كنند وقتشان به بطالت گذشته است .بيشتر مشاجرات همسران روز جمعه است چون برنامه اي ندارند و مديريت زمان ندارند كساني كه مديريت زمان ندارند مشكلشان بيشتر مي شود . اگر وقت فراغت غني سازي شود يعني استفاده بهينه از آن به عمل آيد به نحوي مطلوب و موثر واقع مي شود.
كاركردهاي استفاده بهينه از اوقات فراغت چيست؟
دو كاركرد دارد: 1 ـ كاركرد ارتقايي است يعني باعث پيشرفت افراد مي شود.2 ـ از مشكلات و آسيب هاي فردي و اجتماعي پيشگيري مي كند. در كاركرد ارتقايي ممكن است افراد طوري برنامه ريزي كنند كه از اين فرصت آزادي كه پيش آمده به علايق و رغبت ها بپردازند كه در شرايط معمول فرصت پرداختن به آن را نداشتند . مثلاً يك دانشجوي فني در طول سال نمي تواند مطالعه ي جنبي داشته باشد و در وقت فراغت مي تواند مطالعه كند يا به كلاس هاي زبان ، تفريحي ورزشي، هنري ،موسيقي وشعر و ادبيات برود. در دومين كاركرد اگر افراد اوقات آزادي داشته باشند ولي برنامه ريزي نداشته باشند اولين عارضه اي كه اتفاق مي افتد يك عارضه ي رواني عاطفي است مثل افسردگي ، بي حوصلگي ، احساس ناكارآمد بودن و بي ارزشي . ممكن است فرد به رفتارهايي دست بزند كه نه تنها ضروري نيستند بلكه زيانبار هستند مثل پرسه زني در سايت هاي مختلف و اعتياد به اينترنت ، چت كردن و گپ زني و رفتن به سراغ سايت هاي غيراخلاقي . كساني كه گروهي هستند و تكليف مشخصي ندارند و وقت فراغتشان آزاد است اين گروه بايد وجه مشتركي داشته باشند . وجه مشترك اين گروه بي برنامه بودن است . گروه هاي علمي و هنري هدفمند است اما اين گروه ها بي برنامه و بي هدف هستند و هيچ زمانبندي ندارند ممكن است تا پاسي از شب كنار هم باشند . براي دخترها پرسه زني در بازارها و فضاي سبز پارك ها ممكن است پارتي تشكيل دهند و راجع به موضوعات گفت و گو كنند كه جنبه لهو و لعب داشته باشد. افرادي كه افسرده هستند به سمت چت كردن مي روند و اين كار با كامپيوتر آنها را افسرده مي كند يا نه ، بين اين دو همبستگي وجود دارد كدام علت و كدام معلول است بين دانشمندان بحث است كساني كه گوشه گير و منزوي هستند وابستگي بيشتري به رايانه و اينترنت دارند، چون فكر مي كنند از طريق اينترنت مي توانند با ديگران ارتباط برقرار كنند.
چگونه جوانان مي توانند اوقات فراغت خود را با برنامه پركنند؟
اين سوال از دو زاويه مورد بررسي است : 1 ـ شخصي ـ فردي 2ـ گروهي ـ اجتماعي
در فردي كه تحت كنترل خود شخص است يك جوان مي تواند تصميمات شخصي در مورد اوقات فراغتش را خودش بگيرد .مثال : دانش افزايي در مورد مطالبي كه علاقمند است و اين برنامه ريزي ها نياز به مهارت دارد البته آفتي كه در اين موجود است تنبلي است . افراد سعي كنند برنامه هايي كه مي گذرانند واقع بينانه باشند نه آرماني . ممكن است كه يك جوان برنامه اي كه مي گذارد اينقدرايده آل باشد كه عملياتي نباشد و به اجرا در نيايد پس افراد بايد برنامه ريزي واقع بينانه داشته باشند يعني سخت گيرانه نباشد ، عملياتي باشد متناسب با علايق ، توانايي ها و موقعيت ها و شرايط فردي باشد بايد افراد از مهارت تصميم گيري برخوردار باشند بايد تصميم گيري ها عملياتي باشد مثلاً وقتي مي خواهند ساعت 6 به كوه بروند وقتي صبح مي شود زنگ ساعت را خاموش مي كند و مي گويند بگذاريد كمي ديگر بخوابيم . برنامه ريزي فردي بايد چهارويژگي داشته باشد: 1ـ تصميم گيري 2 ـ انگيزه 3 ـ تمايل و رغبت4 ـ هدفمندي.
وظيفه خانواده و اجتماع در غني سازي اوقات فراغت نوجوانان و جوانان چيست؟
اولين نكته كه هم خانواده و هم برنامه ريزان اجتماعي بايد بداند اين است كه محتواي برنامه ها را نمي توان به نوجوان تحميل كرد چون شيوه غني سازي را بر اساس فرد تنظيم مي كنند مثلاً خانواده نمي تواند بگويد من اين كتاب را خريدم بايد بخواني. بلكه بايد حالت اجبار نداشته و حالت اختيار باشد، خانواده بايد زمينه سازي كند كه فرصت هاي انتخابي جوان را براي زندگي اجتماعي آماده كند، جامعه هم بايد متناسب با تعدد علايق افراد برنامه هاي متعددي را برنامه ريزي كند نبايد فقط كلاس خياطي بگذارند بلكه بايد تنوع در برنامه هاي اوقات فراغت جوانان وجود داشته باشد . يك خانواده و جامعه فرصت هاي متعددي را فرهنگ سازي مي كند و كسي كه بايد خود را متناسب با برنامه ها طرح ريزي كند فرد و نوجوان است. فراهم سازي وسايل ارتباطي كار مهم ديگري است كه جامعه بايد انجام دهد مثل رسانه ها (راديو ، تلويزيون ، رايانه ، مطبوعات) وقتي برنامه اي در زمان شخصي اجرا مي شود اين برنامه كاركرد مشخصي دارد كه به اين ساعت نظم مي دهد اين خود به خود مشخص مي شود كه مثلاً مطبوعات چه ساعتي مي آيند ، تلويزيون چه ساعتي برنامه دارد . برخلاف تصور ما كه فكر مي كنيم يك برنامه بايد 24 ساعته باشد اين مساله به مديريت زمانبندي فرد كمك نمي كند . جامعه سعي مي كند براي برنامه ها محدوده ي زماني تعريف كند كه افراد آن برنامه را منطبق كنند با بقيه برنامه هايشان ، داشتن حداقل يك برنامه در روز مي تواند ساختار آن روز را نظم دهد اگر جواني بايد در سر ساعتي به جايي برود بقيه ي برنامه هايش را هم نظم مي دهد تا با آن قرار تداخل پيدا نكند . جامعه بايد اطلاع رساني كند كه كدام برنامه در كدام مكان ها اجرا مي شود. مساله ي ديگر بحث اقتصادي برنامه هاست . بعضي از جوانان به خاطر شهريه هاي هر برنامه بهانه جويي مي كنند.چون بايد بابت برنامه ها هزينه كنند بنابراين اهميت و ارزشي براي برنامه ها قائل نمي شوند. مساله اي كه برنامه ريزان اجتماعي در نظر مي گيرند اين است كه اين برنامه ها بايد از لحاظ شكل و محتوا متفاوت باشند روش هاي آموزشي بايد روش هاي مشاركتي باشد كه خود اعضا هم درگير باشند. متنوع و متفاوت باشد در آن به هيجانات و عواطف پرداخته شود يعني حالت تفريح گونه داشته باشد كه بتواند جذابيت داشته باشد به خصوص جلسات اوليه ي هر برنامه بايد به گونه اي باشد تا افراد مجذوب شوند.
اگر اوقات فراغت بين ما و كشورهاي ديگر مورد بررسي قرار گيرد چگونه است؟
بعضي از تفريحاتي كه در جوامع و فرهنگ هاي ديگري انجام مي شود ممكن است در جوامع ما رفتار ضد ارزشي باشد كه در فرهنگ ايراني و اسلامي آسيب زا است و اوقات فراغت را تخريب مي كندو منجر به بيهودگي و آسيب هاي رواني و اجتماعي مي شود ودرعوض در فرهنگ ما برنامه هايي وجود دارد كه مي تواند اوقات فراغت راهم غني كند و هم باعث ارتقاي توانايي و دانش افراد شود مثلاً فرهنگ مطالعه ي تاريخ ، رمان ، شعر و موسيقي ، اينها همه ماهيتاً به گونه اي است كه وقتي فرد به اين برنامه ها مي پردازد در انتها با حالتي از رضايت دروني يا احساس رضايت دروني مواجه مي شود در حالي كه تفريحات ناسالم اگر چه در طول اجراي آن هيجان زاست ، اما در پايان برنامه با حالتي از نارضايتي ، ياس ، افسردگي و ناآرامي روبرو مي شود. در جامعه ما فرهنگ جمع گراست و برخلاف فرهنگ هاي فردگرا ، برنامه هايي مي توانند تاثير گذار باشند كه مهارت هاي اجتماعي و بين فردي افراد را تعريف كنند. بنابراين اين تصور كه بعضي معتقدند كه در جامعه ما نسبت به جوامع ديگر تعدد تفريحات يا برنامه هاي غني سازي محدودتر يا كمتر است ، اشتباه است. در جامعه ما تعدد تفريحات سالم گسترده تر از جوامع ديگر است مثل المپيادهاي رياضي ، شيمي ، فيزيك ، ادبي ، چون جنبه علمي دارد و استفاده غني از اوقات فراغت مي شود ولي در كشورهاي ديگر تعدد اين برنامه ها متناسب با فرهنگ خودشان است.
منبع : هشت بهشت .
چون ما مجبور نيستيم صبح ساعت 6 بيدار شويم.بعضي ها كه برنامه اي براي جمعه ندارند ،روز جمعه بسيار ناراحت كننده است چون فكر مي كنند وقتشان به بطالت گذشته است .بيشتر مشاجرات همسران روز جمعه است چون برنامه اي ندارند و مديريت زمان ندارند كساني كه مديريت زمان ندارند مشكلشان بيشتر مي شود . اگر وقت فراغت غني سازي شود يعني استفاده بهينه از آن به عمل آيد به نحوي مطلوب و موثر واقع مي شود.
كاركردهاي استفاده بهينه از اوقات فراغت چيست؟
دو كاركرد دارد: 1 ـ كاركرد ارتقايي است يعني باعث پيشرفت افراد مي شود.2 ـ از مشكلات و آسيب هاي فردي و اجتماعي پيشگيري مي كند. در كاركرد ارتقايي ممكن است افراد طوري برنامه ريزي كنند كه از اين فرصت آزادي كه پيش آمده به علايق و رغبت ها بپردازند كه در شرايط معمول فرصت پرداختن به آن را نداشتند . مثلاً يك دانشجوي فني در طول سال نمي تواند مطالعه ي جنبي داشته باشد و در وقت فراغت مي تواند مطالعه كند يا به كلاس هاي زبان ، تفريحي ورزشي، هنري ،موسيقي وشعر و ادبيات برود. در دومين كاركرد اگر افراد اوقات آزادي داشته باشند ولي برنامه ريزي نداشته باشند اولين عارضه اي كه اتفاق مي افتد يك عارضه ي رواني عاطفي است مثل افسردگي ، بي حوصلگي ، احساس ناكارآمد بودن و بي ارزشي . ممكن است فرد به رفتارهايي دست بزند كه نه تنها ضروري نيستند بلكه زيانبار هستند مثل پرسه زني در سايت هاي مختلف و اعتياد به اينترنت ، چت كردن و گپ زني و رفتن به سراغ سايت هاي غيراخلاقي . كساني كه گروهي هستند و تكليف مشخصي ندارند و وقت فراغتشان آزاد است اين گروه بايد وجه مشتركي داشته باشند . وجه مشترك اين گروه بي برنامه بودن است . گروه هاي علمي و هنري هدفمند است اما اين گروه ها بي برنامه و بي هدف هستند و هيچ زمانبندي ندارند ممكن است تا پاسي از شب كنار هم باشند . براي دخترها پرسه زني در بازارها و فضاي سبز پارك ها ممكن است پارتي تشكيل دهند و راجع به موضوعات گفت و گو كنند كه جنبه لهو و لعب داشته باشد. افرادي كه افسرده هستند به سمت چت كردن مي روند و اين كار با كامپيوتر آنها را افسرده مي كند يا نه ، بين اين دو همبستگي وجود دارد كدام علت و كدام معلول است بين دانشمندان بحث است كساني كه گوشه گير و منزوي هستند وابستگي بيشتري به رايانه و اينترنت دارند، چون فكر مي كنند از طريق اينترنت مي توانند با ديگران ارتباط برقرار كنند.
چگونه جوانان مي توانند اوقات فراغت خود را با برنامه پركنند؟
اين سوال از دو زاويه مورد بررسي است : 1 ـ شخصي ـ فردي 2ـ گروهي ـ اجتماعي
در فردي كه تحت كنترل خود شخص است يك جوان مي تواند تصميمات شخصي در مورد اوقات فراغتش را خودش بگيرد .مثال : دانش افزايي در مورد مطالبي كه علاقمند است و اين برنامه ريزي ها نياز به مهارت دارد البته آفتي كه در اين موجود است تنبلي است . افراد سعي كنند برنامه هايي كه مي گذرانند واقع بينانه باشند نه آرماني . ممكن است كه يك جوان برنامه اي كه مي گذارد اينقدرايده آل باشد كه عملياتي نباشد و به اجرا در نيايد پس افراد بايد برنامه ريزي واقع بينانه داشته باشند يعني سخت گيرانه نباشد ، عملياتي باشد متناسب با علايق ، توانايي ها و موقعيت ها و شرايط فردي باشد بايد افراد از مهارت تصميم گيري برخوردار باشند بايد تصميم گيري ها عملياتي باشد مثلاً وقتي مي خواهند ساعت 6 به كوه بروند وقتي صبح مي شود زنگ ساعت را خاموش مي كند و مي گويند بگذاريد كمي ديگر بخوابيم . برنامه ريزي فردي بايد چهارويژگي داشته باشد: 1ـ تصميم گيري 2 ـ انگيزه 3 ـ تمايل و رغبت4 ـ هدفمندي.
وظيفه خانواده و اجتماع در غني سازي اوقات فراغت نوجوانان و جوانان چيست؟
اولين نكته كه هم خانواده و هم برنامه ريزان اجتماعي بايد بداند اين است كه محتواي برنامه ها را نمي توان به نوجوان تحميل كرد چون شيوه غني سازي را بر اساس فرد تنظيم مي كنند مثلاً خانواده نمي تواند بگويد من اين كتاب را خريدم بايد بخواني. بلكه بايد حالت اجبار نداشته و حالت اختيار باشد، خانواده بايد زمينه سازي كند كه فرصت هاي انتخابي جوان را براي زندگي اجتماعي آماده كند، جامعه هم بايد متناسب با تعدد علايق افراد برنامه هاي متعددي را برنامه ريزي كند نبايد فقط كلاس خياطي بگذارند بلكه بايد تنوع در برنامه هاي اوقات فراغت جوانان وجود داشته باشد . يك خانواده و جامعه فرصت هاي متعددي را فرهنگ سازي مي كند و كسي كه بايد خود را متناسب با برنامه ها طرح ريزي كند فرد و نوجوان است. فراهم سازي وسايل ارتباطي كار مهم ديگري است كه جامعه بايد انجام دهد مثل رسانه ها (راديو ، تلويزيون ، رايانه ، مطبوعات) وقتي برنامه اي در زمان شخصي اجرا مي شود اين برنامه كاركرد مشخصي دارد كه به اين ساعت نظم مي دهد اين خود به خود مشخص مي شود كه مثلاً مطبوعات چه ساعتي مي آيند ، تلويزيون چه ساعتي برنامه دارد . برخلاف تصور ما كه فكر مي كنيم يك برنامه بايد 24 ساعته باشد اين مساله به مديريت زمانبندي فرد كمك نمي كند . جامعه سعي مي كند براي برنامه ها محدوده ي زماني تعريف كند كه افراد آن برنامه را منطبق كنند با بقيه برنامه هايشان ، داشتن حداقل يك برنامه در روز مي تواند ساختار آن روز را نظم دهد اگر جواني بايد در سر ساعتي به جايي برود بقيه ي برنامه هايش را هم نظم مي دهد تا با آن قرار تداخل پيدا نكند . جامعه بايد اطلاع رساني كند كه كدام برنامه در كدام مكان ها اجرا مي شود. مساله ي ديگر بحث اقتصادي برنامه هاست . بعضي از جوانان به خاطر شهريه هاي هر برنامه بهانه جويي مي كنند.چون بايد بابت برنامه ها هزينه كنند بنابراين اهميت و ارزشي براي برنامه ها قائل نمي شوند. مساله اي كه برنامه ريزان اجتماعي در نظر مي گيرند اين است كه اين برنامه ها بايد از لحاظ شكل و محتوا متفاوت باشند روش هاي آموزشي بايد روش هاي مشاركتي باشد كه خود اعضا هم درگير باشند. متنوع و متفاوت باشد در آن به هيجانات و عواطف پرداخته شود يعني حالت تفريح گونه داشته باشد كه بتواند جذابيت داشته باشد به خصوص جلسات اوليه ي هر برنامه بايد به گونه اي باشد تا افراد مجذوب شوند.
اگر اوقات فراغت بين ما و كشورهاي ديگر مورد بررسي قرار گيرد چگونه است؟
بعضي از تفريحاتي كه در جوامع و فرهنگ هاي ديگري انجام مي شود ممكن است در جوامع ما رفتار ضد ارزشي باشد كه در فرهنگ ايراني و اسلامي آسيب زا است و اوقات فراغت را تخريب مي كندو منجر به بيهودگي و آسيب هاي رواني و اجتماعي مي شود ودرعوض در فرهنگ ما برنامه هايي وجود دارد كه مي تواند اوقات فراغت راهم غني كند و هم باعث ارتقاي توانايي و دانش افراد شود مثلاً فرهنگ مطالعه ي تاريخ ، رمان ، شعر و موسيقي ، اينها همه ماهيتاً به گونه اي است كه وقتي فرد به اين برنامه ها مي پردازد در انتها با حالتي از رضايت دروني يا احساس رضايت دروني مواجه مي شود در حالي كه تفريحات ناسالم اگر چه در طول اجراي آن هيجان زاست ، اما در پايان برنامه با حالتي از نارضايتي ، ياس ، افسردگي و ناآرامي روبرو مي شود. در جامعه ما فرهنگ جمع گراست و برخلاف فرهنگ هاي فردگرا ، برنامه هايي مي توانند تاثير گذار باشند كه مهارت هاي اجتماعي و بين فردي افراد را تعريف كنند. بنابراين اين تصور كه بعضي معتقدند كه در جامعه ما نسبت به جوامع ديگر تعدد تفريحات يا برنامه هاي غني سازي محدودتر يا كمتر است ، اشتباه است. در جامعه ما تعدد تفريحات سالم گسترده تر از جوامع ديگر است مثل المپيادهاي رياضي ، شيمي ، فيزيك ، ادبي ، چون جنبه علمي دارد و استفاده غني از اوقات فراغت مي شود ولي در كشورهاي ديگر تعدد اين برنامه ها متناسب با فرهنگ خودشان است.
منبع : هشت بهشت .
/1001/
