بدون توجه به آن تاریخ و زخم‌ها، بحران‌های امروزی که این دو کشور با آنها درگیر هستند را نمی‌توان تحلیل کرد و درسی از آن آموخت.
در یادداشت قبلی درباره موضوع هنگ کنگ و تاثیر سیاست انگلیس بر این منطقه بحث شد. در ادامه تاثیر سلطه و حکمرانی بریتانیا بر هند بحث خواهد شد
قسمت دوم
کشمیر
استثنائی‌گرایی انگلیس (British exceptionalism)، در زمان پیمان نانجینگ، عمیقا در آن دورۀ هند ریشه دوانده بود. از سال 1846 تا 1947 کشمیر تحت سلطۀ راج برتانیا (راج بریتانیا یا هند بریتانیا، که در هندی راج به معنی حکومت است، به سلطه و حکمرانی بریتانیا بر هند طی نزدیک به یک قرن گفته می‌شود) بود و این منطقه را عملاً به یک رعیت و بنده انگلیس بدل کرده بود.لازم به ذکر است این نظام حکومتی در سال ۱۸۵۸ با انتقال حکومت کمپانی هند شرقی به ملکه ویکتوریا آغاز شد و با تقسیم آن به دو کشور اتحادیه هند و قلمرو پاکستان به پایان رسید.
در زمان خروج انگلیس از هند در سال 1947، یعنی پس از تقسیم و به رسمت شناختن منطقه با اکثریت مسلمان پاکستان و هندوستان با اکثریت هندو، کلمنت ریچارد اتلی نخست وزیر بریتانیا بود. او چند سال بعد در مجلس عوام انگلیس سخنرانی‌ای کرد که همان جملات می‌تواند موجب بدنامی و بی‌آبرویی وی شود. در ادامه بخشی از سخنرانی وی آمده است:
وی گفت: «امروز پس از سال‌ها با نگاهی به گذشته، ما می‌توانیم به آنچه که هموطنانمان در هند انجام داده‌اند، بسیار افتخار کنیم. البته اشتاباهاتی مطمئنا رخ داده است، شکست‌های روی داده است، اما می‌توانیم ادعا کنیم حکمرانی ما در هند با کشورهای دیگر که حکمرانی دیگر کشورها را بر عهده داشتند، متفاوت بوده است.»
فقط می توانیم تصور کنیم که اتلی طی این سخنرانی دچار فراموشی تاریخی حاد شده است که موجب شده به راحتی چشم خود را روی واکنش وحشیانه بریتانیا به شورش‌های 1857 هندی‌ها در شهر میروت ببندد. در این سرکوب بسیاری از هندی‌ها به توپ بسته شدند.
اما اگر بتوان گفت این صحنه بسیار غم‌انگیر در زمان سخنرانی اتلی از یاد رفته است، کشتار جلیان والا باغ در تاریخ 13 آوریل 1919 چه؟! زمانی که سربازان انگلیسی حداقل 400 معترض به استعمارگری انگلیس در هند را به قتل رساندند، آیا می‌شود این را نیز از یاد برد؟ اگر این مورد هم آقای اتلی از یاد برده است، آیا قحطی 1943 بنگال که در اثر آن 60 میلیون جمعیت بنگال تحت حکومت راج بریتانیا جان خود را از دست دادند، را نیز می‌شود به فراموشی سپرد؟!
تقسیم هند توسط انگلیس در سال 1947 یک اقدام فاجعه‌بار بود، چراکه این اقدام منجر به دهه‌ها خشونت و دشمنی میان هند و پاکستان و کشمکش آنها بر سر کشمیر باشد.
