دلیل اصلی این اتفاق عدم شناخت و معرفت ما نسبت به خداوند است. اینکه ما نشناخته بخواهیم در مورد خداوند سخنی بگوییم و تصویر یا تصوری ایجاد کنیم، عیب نیست اما اینکه توقع داشته باشیم حق مطلب را ادا کنیم و علمی ایجاد کنیم و راهنمای انسانهای دیگر باشیم، یعنی بر نقصمان واقف نیستیم و بر بیمعرفتی خودمان اصرار داریم. آنچه در مورد ما صدق نمیکند برای اهلبیت(علیهم السلام) صادق است و علم، عقل و تاریخ هم میتواند بر آن گواهی دهد.
مضامین ادعیهای که توسط اهلبیت(علیهم السلام) به ما رسیده است آنقدر عظیم و عمیق است که اگر سالها در خصوص آن شرح بنویسیم، نمیتوانیم از سطح، کمی پایینتر برویم. اینکه ما در استدلاهای قرآنی، فقهی، اصولی، اخلاقی، عرفانی و... به روایات اهلبیت(علیهم السلام) مراجعه میکنیم به دلیل همین شناخت عمیق آنان از خداوند و دین اوست. وقتی میتوانیم با تکیه به علوم الهی اهلبیت(علیهم السلام) راه خود را تشخیص دهیم، شایسته نیست در راهی قدم بگذاریم که فارق از این علوم است. البته این دلیل بر اخباری بودن و پیروی از این تفکر نیست بلکه سخنی است بر علیه کسانیکه از علم الهی اهلبیت(علیهم السلام) دور هستند و فقط تکیه بر عقل ناقص خود دارند.
به هر تقدیر در میان ادعیههایی که به دست ما رسیده است یکی از عالیترین آنان «دعای افتتاح» است. دعای افتتاح که از حضرت ولی عصر ارواحنا فدا نقل و به دست ما رسیده است، عبارات و اشاراتی وجود دارد که میتواند یک دوره طولانی عرفان و معرفت شناسی را به خود اختصاص دهد و علمای ما را تا سالیان دراز به خود متوجه کند. در کلمه به کلمه این دعا، امواجی از عشق و عقل و علم دیده میشود که میتواند انسانهای عاشق را دربر گیرد. دعای افتتاح به ما میگوید که خداوند در هر امری از امور به بهترین وجه با بندگان خود رفتار میکند و آنقدر آنان را دوست دارد که هیچ افراط و تفریطی در خصوص آنان ندارد.
خداوند در رفتارش با بندگان بزرگ منشانه رفتار میکند و هیچ رفتار سوئی ندارد. این با توجه به قدرت خداوند یک حُسن محسوب میشود. یعنی خداوند میتواند هر لحظه که اراده کرد بدترین عذاب را شامل بندگان خطاکار خود کند اما با بزرگ منشی با آنان برخورد و فرصت توبه را در اختیارشان قرار میدهد و برای مظلومان به بهترین نحو جبران میکند. این برای کسیکه لحظهای با خود در محبت خدواند به بندگانش فکر کند یک موهبت محسوب میشود و او را به توبه و بازگشت وا میدارد. خطاکارترین بندگان وقتی بدانند و بفهمند که خداوند با قدرت بیانتهایش میتوانست در همان لحظه که مشغول گناه هستند آنانرا به بدترین وجه عذاب کند، به سرعت توبه میکند و دیگر سمت گناه نمیرود.
این عدم بازگشت یعنی عدم شناخت و توجه بندگان به خداوند؛ امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در دعای افتتاح تاکید میفرماید که اذن مناجات و شکرگذاری و سپاس نعمات خداوند از سوی خود اوست و اینکه ما فرصت مناجات و اظهار پشیمانی و عجز پیدا کردهایم، همان فرصتی است که او در اختیار ما قرار داده؛ بنابراین اگر فکر کنیم که خداوند توبه ما را قبول نمیکند یعنی اصلا مفهوم توبه را نفهمیدیم. ما قبل از اینکه توبه کنیم یا با خدا مناجات کنیم، بارها مورد لطف او قرار گرفتیم و از غمها، گرفتاریها، سختیها و... نجات پیدا کردیم پس اگر اکنون در حال خواندن دعای افتتاح هستیم یعنی خداوند فرصتی ویژه را در اختیار ما قرار داده است و بناست در مسیری جدید قدم بگذاریم.
بهعبارتی خداوند هر لحظه در حال لطف به ما است پس اگر حالی برای ما حاصل شد و لحظهای دلمان متوجه خداوند شد یعنی خود او یک فرصت ویژه را برای ما تدارک دیده است و ما نباید این فرصت بزرگ را از دست بدهیم. مانند ماه مبارک رمضان که یک برنامه ویژه و جشنواره بندگی است تا بندگان، شامل یک برکت بزرگ و رحمتی عظیم شوند و جبران مافات کنند. دعای افتتاح، فتح قلههای همان عرفانی است که عرفا در تمام عمر تلاش میکنند خود را به دامنه آن برسانند. ارزشمندی این دعا از آنجهت است که میتواند نگاه بندگان به معبودشان را عالمانه و عاشقانه کند و اشکالات و استدلالهای اشتباه در مورد پرودگار عالم را تصحیح و در جهتی درست قرار دهد.
توجه ویژه ما به دعای افتتاح در این ماه مبارک باید بیش از پیش باشد تا بندگی ما کیفیت پیدا کند. عاشقان و عارفان با توجه به این دعا میتوانند راه صدساله را در یک شب طی کنند و با سرعتی فوق العاده به معرفتی عمیق و اصیل دست یابند.