از همان روزهای اول که سروکله کرونا در چین پیدا شد، توصیه های صداوسیما در مورد رعایت بهداشت هم آغاز گردید، اما کسی آن را جدی نگرفت. می‌گویند سازمان پدافند غیر عامل فکر پیشگیری را کرده بود، اما دولت وقعی نگذاشته. در هر صورت تقریبا از هفته اول بهمن ماه زمزمه‌های ورود کرونا به کشور شروع شد. اما به دلیل ممنوعیت و برخورد دولت به اتهام پخش شایعه و دروغگویی و برخوردهای قهرآمیز و فقدان برنامه برای پیگیری هر مورد مشکوک، مشخص نشد دقیقا چه روزی و در چه مکانی کرونا دیده شد و منشأ ورودش کجا بود.(1) و (2) تا آنکه در روز چهارشنبه 30بهمن یک پزشک قمی کرونا را در دو فرد فوت شده مشاهده و آن را رسانه‌ای کرد. وزارت بهداشت این‌بار مجبور بود به ورود کرونا در کشور تن بدهد، زیرا آزمایش‌ها مثبت بود و خطر جدی. اما جهت جلوگیری از وحشت مردم سعی کردند از همان روز مردم را به آرامش دعوت کنند و همه چیز را تحت کنترل نشان دهند. بخش خبری2030 گزارشی تهیه کرد که همه چیز در قم عادی است و این کرونا هم که می‌گویند فعلا کار خاصی با ما نداشته و...
در اصل آنچه که اتفاق افتاد این بود که کرونا در قم متوقف شد. آتش زیر خاکستری که یکی‌یکی هموطنان ما را می‌سوزاند و جلو می‌رفت و همه فکر می‌کردند یک آنفولانزای فصلی است ولی از نوع پدر سوخته‌اش. اما دقت پزشک قمی و بی خیال نبودن او رشد پنهانی کرونا را متوقف کرد.
اما بهانه جویان و ناکثان که سال‌ها از ایستادگی مردم قم و علمای آن ضربه خورده بودند و منتظر فرصت حمله بودند، بهانه را پیدا کردند و حمله را شروع نمودند. اما قم آبرویش را با خدا معامله کرد و برای نجات مردم کشور سعی کرد آشکارانه ورود کرونا را اعلام کند. به عبارتی با آنکه می‌شد حدس زد وجهه شهر قم و اهالی قم با این اتفاق توسط بد دلان خراب شود و از حملات رسانه های بیگانه و بدخواهان در امان نماند، اما پزشکی که کرونا را تشخیص داد فورا آن را اعلام کرد تا هرچه زودتر اقدامات عاجل صورت گیرد. ای بسا احتمال دارد برخورد با کسانی که در نقاط مختلف کشور ورود کرونا را اعلام می‌کردند به همین دلیل بوده باشد. انگار کرونا داشتن خجالت آور است که برخی مردم سعی می‌کنند آن را به دیگر نسبت دهند. البته این ذهنیت‌ها اولین بار نبوده و آخرین بار هم نیست. قبیح دانستن کرونا به برخی فرهنگ های گذشته ما که نسل در نسل گرفتارمان کرده برمی‌گردد.
محمد مولایی، پزشک افشا کننده شیوع کرونا در قم و در همان روز اول در مورد وضعیت برادر مرحومش گفت: «برادر من از 15بهمن دچار تب و سرفه شد که با مراجعه به دکتر درمان آنتی‌بیوتیکی دریافت کردند. اما همچنان وضعیت ایشان وخامت بیشتری پیدا می‌کرد تا اینکه به توصیه من در تاریخ 22 بهمن در بیمارستان کامکار قم بستری شدند. در سی‌تی‌اسکنی که در ابتدای امر از او گرفته شد، درگیری شدید ریه‌ها و و ARDS (نارسایی حاد ریوی) وجود داشت که به زبان ساده‌تر بخش بزرگی از ریه سفید و بدون عملکرد بود و در تاریخ 24 بهمن متأسفانه دچار پنوموتوراکس شد و جراحی انجام دادند و به آی سی یو منتقل شدند. اما نکته این بود که در این مدت بیماری تنها آنتی‌بیوتیک و آنتی ویرال دریافت می‌کردند و حتی پیشنهاد دریافت داروی ضد قارچ و ضد TB(داروی بیماری سل) را هم دادند که من با آن مخالفت کردم.»
دکتر مولایی افزود: «رئیس بخشICU گفت در این مدت یک ماهه اخیر بیمارانی با همین علائم مراجعه می‌کنند و با هر سطح از درمان نهایتاً فوت می‌کنند و CT اسکن ریه آنها نیز دقیقاً شبیه برادر من است. این نکته رئیس بخش باعث شد من به‌شدت به شیوع بیماری کرونا شک کنم. از مسئول ICU درخواست تست کرونا کردم. او گفت ما تست کرونا نداریم، اما اگر درخواست تست کرونا دارید با پزشک معالج ایشان صحبت کنید. از پزشک برادرم درخواست کردم که تست کرونا را انجام دهند و خوشبختانه پذیرفت. برادرم در تاریخ 27 بهمن فوت کردند و با پیگیری من برای دریافت تست کرونا در تاریخ 29 اسفند خبر مثبت بودن تست کرونا را به من دادند.»
دومین شهر در روز اول اسفند تهران بود و سومین شهر گیلان بود که کرونا را مشاهده شد. یعنی طبق تجربه های متعدد و تحقیقات متخصصان این بیماری ده روز باید در بدن میزبان خود بماند تا او را از پای درآورد نه یکی دو روز؛ پس در لحظه ای که فکر می کردیم مشکلی نداریم کرونا در حال پیشروی در چند شهر بزرگ بود.
کشف حقیقت
از گفته‌های دکتر مولایی می توان برداشت کرد که تا قبل از اعلام ورود کرونا به کشور آزمایشی صورت نمی‌گرفته و وقتی دکتر مولایی اعلام کرد کرونا وارد ایران شده است، تازه بیمارستان‌ها شروع به گرفتن آزمایش کردند(!) پس اینکه چه شهری یا چه فردی اولین ویروس را آورده فقط حدس و گمان است و وزارت بهداشت هم دنبال آمار دقیق اش نیست، چون اولین متهم خودش است.به عبارتی ما حتی نمی‌دانیم که چند روز این بیماری در کشور وجود داشته و چند نفر از کرونا جان خود را از دست دادند که حالا بخواهیم منشأ کرونا و تعداد جان باختگان را تشخیص دهیم. البته این اعتماد به نفس همیشه ما را دچار مشکل و مصیبت کرده است. همانطور که ما فکر می‌کنیم بهترین انسان‌های این جهان هستیم، همانطور هم فکر می‌کنیم که از بیماری‌ها و گرفتاری‌ها در امان هستیم. اگر این اعتماد به نفس نبود از همان روزی که کرونا وارد چین شد تدابیر لازم را اتخاذ می‌کردیم و جدی‌تر وارد میدان می‌شدیم و هر مورد مشکوک را بررسی می کردیم.
کرونا یکی از موضوعاتی است که به ما ثابت کرد هر کاری در این کشور به همراهی مردم نیاز دارد. پس وقتی گفته می‌شود که این موضوع باید جدی گرفته می‌شد، یعنی دولت و مردم دوشادوش یکدیگر. به هر حال همانطور که می‌دانید این ویروس یک ویروس فراگیر است، اما دارای حب و بغض و عقل و شعور نیست که وارد کشور بشود و مستقیم به شهر خاصی برود و آنجا را آلوده کند تا به همه بفهماند مردم این شهر چنین و چنان هستند. پس اینکه برخی اصرار دارند محل شروع کرونا را قم معرفی کنند توجیهی جز لجاجت با عقل ندارد.
همانطور که اشاره شد، بدخواهان با استفاده از این موقعیت حملات خود به مردم قم که در اصل به مذهب قم بود را شروع کردند و اثرات آن آنقدر شدید بود که تا همین امروز برخی مسئولین و نماینده‌ها بدون تحقیق و در جهل مطلق اعلام کردند: «علت شیوع کرونا قرنطینه نکردن قم است و مسئولیت جان مردم با مخالفان قرنطینه قم است(!)
البته منظور این معاندین در لباس مسئول، نماینده، کارشناس، روزنامه نگار و... علمای قم بود و آن هم برای عقده گشایی، در حالی که هیچ کدام از علما و مراجع منعی برای قرنطینه قم نداشتند. هرچند همه قائل هستند که قرطینه اگر می‌خواست صورت بگیرد باید در کل کشور اتفاق می‌افتاد نه فقط قم.
پس از سخنان دکتر مولایی که برخی آن را کذب خواندند و رسانه های رسمی و معروف مانند تمامی خبرهای بد از درج آن خودداری کردند و شاید مانند همیشه فکر می کنند صادق بودن باعث تضعیف نظام است، یکی از دوستان ایشان هم سخنانی در همین رابطه گفت. به گزارش همشهری آنلاین در تاریخ 1اسفند؛ دکتر علی نیکجو، روان پزشک و درمانگر، در کانال تلگرامی خود نوشته است: «این متن را از طرف برادران عزیزم آقای دکتر محمد مولایی و آقای دکتر علی اصغر مولایی منتشر میکنم. برادر آقایان دکتر مولایی عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران از حدود یک ماه پیش دچار علائم سرماخوردگی می‌شود. به پزشک عمومی در شهر قم مراجعه می‌کند و درمان‌های روتین سرماخوردگی را دریافت می‌کند و در خانه تحت معالجه قرار می‌گیرد. با بدتر شدن وضعیت و اضافه شدن یک سری از علائم تلقی همکاران بیماری آنفولانزا بوده اما سیر بیماری روز به روز بدتر شده و ایشان به بیمارستارن کامکار قم منتقل می‌شود.»
دکتر نیکجو افزود: «به رغم اینکه الان حداقل یک ماه است که بحث کرونا مطرح است. متأسفانه هیچ بخشنامه‌ای از طرف وزارتخانه درباره چگونگی برخورد پرسنل و همکاران ما در بیمارستان با کرونا صادر نشده است و متأسفانه بیمارستان‌های ما تجهیز نشده‌اند. ایشان به بخش عفونی بیمارستان "کامکار" قم منتقل می‌شود، در حالی که دیسترس شدید تنفسی داشته و چون اخوی‌های ایشان پزشک بودند به سختی می‌توانند یک تخت از هفت تخت آی سی یو را به او اختصاص بدهند. اما دیگر خیلی دیر شده بود.»
ایشان در انتها نوشت: «نکته دیگر این که پرونده تمام بیمارانی که در یک ماه اخیر در بخش عفونی و در آی سی یو به دلیل ARDS و به دلیل مشکلات ریوی فوت شدند، باید مورد بررسی مجدد قرار بگیرد و علائمشان بر طبق کرونا چک شود و آمار واقعی این ماجرا در جهت اپیدمولوژی و کنترل این بیماری شناخته شود.»
این موضوع بررسی نشد تا روز جمعه 23اسفندماه که سخنان دکتر ملک زاده پخش شد. سخنانی که باز هم توسط خبرگزاری های بزرگ پخش نشد. دکتر ملک زاده در برنامه دست خط در پاسخ به مجری گفت: «من فکر میکنم این ویروس از قبل وارد ایران شده بود؛ ما چون همزمان اپیدمی آنفولانزا هم در کشور داشتیم. خیلی از اینها تصور می‌شد آنفولانزای H۱N۱ است و به همین علت، تصور این بود که آنفلوانزا هست و چین هم اعلام نکرده بود و قطعاً ما هم باید هشیارانه‌تر عمل می‌کردیم. فکر میکنم قدری تاخیر در اعلام داشتیم به دلیل اینکه اطلاع نداشتیم و فکر نمی‌کردیم این باشد.»
آنچه که رسانه های نظام می ترسیدند به آن بپردازند و برای این عدم بررسی قم و علمای قم را فدای خودخواهی خود کردند، پس از 26 روز درگیری با شایعات و تهمت ها گفته شد.
البته اکنون برای بررسی این مسائل و برای رسیدن به حقیقت ماجرا کمی دیر شده است و آبروی قم در مقابل جان حدود 650نفر از هموطنان به چشم نمی آید. کسانی هم که می‌خواستند بهره‌برداری‌های سیاسی داشته باشند، اعم از مسئول و مدیر دولتی و نماینده مجلس و رسانه‌های بیگانه، کار خود را کردند و خواسته یا ناخواسته در پروژه قم هراسی و حتی مذهب هراسی شرکت داشتند. تا جایی که وزیر بهداشت مضحک ترکیه هم از قرنطینه قم می‌گوید(!)
فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه در گفتگو با روزنامه «حریت» در مورد دلیل بستن مرزهای این کشور با ایران در پی شیوع ویروس کرونا گفت: «مشاهده موارد ابتلا به ویروس کرونا در ایران از شهر قم شروع شد. در گفتگو با سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران درخواست کردم که شهر قم نیز مانند شهر ووهان چین قرنطینه شود. ولی ایران اعلام کرد که قرنطینه قم ممکن نیست و در پی این پاسخ، ما مجبور به بستن مرزهایمان با این کشور شدیم.»
مخالفان قرنطینه
آن زمان که پیشنهاد قرنطینه آمد دیگر دیر شده بود. زیرا با استدلال‌های بالا احتمالا در بسیاری از نقاط کشور این ویروس جان می‌گرفت و ما نمی‌دانستیم. اما اگر فکر می‌کردیم که قرنطینه فایده دارد، باید کل کشور باید قرنطینه می‌شد. در روزهای نخست دولتی‌ها با قرنطینه هر نقطه ای از کشور مخالف بودند.به گزارش خبرگزاری تسنیم در تاریخ 5اسفند98 ؛ بهرام سرمست در حاشیه جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و عملیات پاسخ به بحران در گفت‌وگو با خبرنگاران، اظهار داشت: «به‌لحاظ مدیریتی تصورم این نیست که قرنطینه راهکار مناسبی باشد و تبعات اجتماعی و بار فرهنگی و روانی برای قم به‌همراه دارد.» وی با بیان اینکه «از مردم انتظار داریم با رعایت بهداشت فردی به کنترل این بیماری کمک کنند.» وی افزود: «تجربه کشور چین در خصوص قرنطینه موفق نبوده است و در ابتدای انتشار خبر شیوع کرونا در قم هم موضوع قرنطینه مطرح شد و نظرها نیز متفاوت بود.» استاندار قم تصریح کرد: «اگر بخواهیم در قم قرنطینه را که عملاً امکان‌پذیر نیست اجرا کنیم، باید جامعه هدف را روشن کنیم ولی برای همه جمعیت نمی‌توان قرنطینه را اجرا کرد.»
همچنین سعید نمکی، وزیر بهداشت و رئیس ستاد ملّی مبارزه با کرونا نیز در ۹ اسفند در حاشیه نشست ستاد مبارزه با کرونا گفت: «به چیزی به عنوان قرنطینه شهرها اعتقاد نداریم و این روش را علمی نمی‌دانیم، اما به دنبال کنترل ایاب و ذهاب افراد هستیم.»
ایرج حریرچی هم دیگر مقام معاون وزیر بهداشت بود که این‌گونه به موضوع قرنطینه شهرها واکنش نشان داده بود: «ما به هیچ وجه با قرنطینه موافق نیستیم. قرنطینه برای قبل از جنگ جهانی اوّل است، برای طاعون و وبا؛ چینی‌ها هم از قرنطینه‌ای که انجام دادند راضی نیستند.»
تدابیر دولت مانند همیشه پس از به وجود آمدن بحران شروع می‌شود و دود این تعلل همیشه به چشم مردم می‌رود. توقع بود دولت زودتر از محتکران که ورود کرونا را پیش بینی و انبارهای‌شان را پر کرده بودند، این شیوع را پیش بینی می‌کرد و خود را به غفلت نمی‌زد. اما در هر صورت عدم هماهنگی مسئولان مدیریت بحران و سازمان پدافند غیرعامل بیشتر عقب ماندن از حوادث را به ذهن متبادر می‌کرد. نه تنها برخی مسئولین با یکدیگر هماهنگ نیستند، بلکه با خودشان هم هماهنگ نیستند. زیرا اطلاعاتی به مردم می دهند که با حرف ها و اطلاعات قبلی شان متناقض است. مانند نقشه ارائه شده توسط سخنگوی وزارت بهداشت که مردم متوجه نشدند بالاخره قم منشا بوده یا گیلان؟!
در پهنه کشور
در حالی وجود کرونا در کشور اثبات شد که کلان شهر تهران تعداد زیادی مبتلا در خود داشت که بدون اطلاع در حال مبتلا کردن دیگران بودند. دولت به خیال آنکه مردم خطر کرونا را جدی می‌گیرند، مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل کرد تا از شیوع سریعش جلوگیری کند. اما مردم با استفاده از این فرصت بار سفر بسته و به شهرهای اطراف رفتند. مطمئنا شهرهای شمالی به طور خفیف دچار این معضل بودند که با این سفرها شدت پیدا کرد، چه آنانکه بومی بودند و به شهرهای بزرگ رفت و آمد می‌کردند چه کسانی که بومی نبودند. اگر دقت کنیم در میان خبرهایی که از شایعات می‌گفت، نام شهرهای شمال کشور هم دیده می‌شود.ظن و گمان برای منشأ ویروس می‌تواند متفاوت باشد و برخواسته از تحلیل‌های متفاوت، اما حمله به شهر قم و علما نمی‌تواند تحلیلی و اتفاقی باشد. متاسفانه کسانی که سال‌ها در مسئولیت‌های مختلف بودند و با سخنان اشتباه در اشتباهشان همیشه سرافکندگی و شرمساری را برای ما به ارمغان آوردند، اکنون هم همان را می‌روند و قصد اصلاح خود را ندارند. این افراد را نمی‌توان غافل و ناآگاه دانست و نمی‌توان بدون غرض قلمداد کرد. مطمئنا کسانی که سال‌ها یک رویه را پیش گرفته بودند غافل نیستند و خوب می‌دانند چه می گویند و چه کسی را با حرفشان می‌زنند.
آنچه که در این میان توقع می‌رفت، احترام به مردم و انسانیت بود که توسط این افراد صورت نگرفت. هر مسئول و مدیر و نماینده‌ای باید خود را متعلق و خدمتگذار به همه مردم کشور بداند، نه آنکه با قصد و غرض از مردم شهر خود دفاع کند و به مردم شهری دیگر حمله کند و یا آنان را انسان‌های بی مبالات و شرور بداند.
همه ما می‌دانیم که در انتقال این بیماری می‌توانیم نقش داشته باشیم، پس بی توجه به جوسازی مغرضان و دشمنان و معاندین، زنجیره انتقال را به دست خودمان قطع کنیم. پاره کردن این زنجیره مانند پاره کردن زنجیر توسط پلهوانی است که در صورت موفقیت او را شایسته تحسین و تقدیر می‌دانند. پس ما هم باید خودمان را پهلوانی ببینیم که به راحتی حلقه های زنجیر را از هم جدا می‌کند، با این تفاوت که جایزه او را خداوند متعال می‌دهد.
پینوشت:
(1) خبرآنلاین به نقل از تسنیم در تاریخ: ۱۸ بهمن ۱۳۹۸ نوشت: سرهنگ مهدی دانش‌پور، از دستگیری فردی که ۱۵ بهمن‌ماه جاری با انتشار کلیپی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کردستان با عنوان «بستری شدن یک تاجر چینی به علت بیماری کرونا در یکی از بیمارستان‌های سنندج» باعث تشویش اذهان عمومی شده بود، خبر داد و اظهار داشت: این اقدام علاوه‌بر ایجاد نگرانی برای مردم، منجر به سوءاستفاده و باز نشر آن در کانال‌ها و رسانه‌های معاند شده بود؛
(2) ایرنا در تاریخ: ۲۷ بهمن ۱۳۹۸ به نقل از پایگاه اطلاع رسانی پلیس نوشت: ماموران پلیس فتا در پی رصد فضای مجازی به ۲ صفحه اینستاگرامی با محتوای شیوع ویروس کرونا در بندرانزلی برخوردند، که باعث تشویش اذهان عمومی شده بود. سرهنگ سیدجعفر جوانمردی گفت: با بررسی‌ها و تحقیقات ماموران پلیس فتا، هویت ۲ متهم این پرونده شناسایی شد. وی اظهار داشت: با هماهنگی قضائی دو متهم ۲۴ و ۳۰ ساله دستگیر شده و در تحقیقات پلیس به بزه انتسابی خود اعتراف کردند. فرمانده انتظامی بندرانزلی اظهار داشت: اداره کنندگان این دو صفحه اینستاگرامی با چهار هزار دنبال کننده با انتشار اخبار کذب مبنی بر انتشار ویروس کرونا در بندرانزلی، موجب تشویش خاطر شهروندان شده بودند که پس از تشکیل پرونده به مراجع قضائی معرفی شدند. فرمانده انتظامی بندرانزلی در پایان از شهروندان خواست، اخبار فضای مجازی را از صفحات رسمی پیگیری کنند. تاکنون ۶ نمونه از ویروس کرونا در جهان کشف شده و با این مورد تعداد آن به هفت مورد رسیده ، این ویروس جزو خانواده بزرگی از ویروس‌ها است که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری سارس را شامل می‌شود.
