وى مدتى سردبیرى نشریه «الاسبوعیه» به ریاست «برهم صالح» رئیس‌جمهور کنونی عراق را بر عهده داشت. الکاظمى در زمان صدام (دیکتاتور عراق) سال‌ها در لندن به عنوان تبعید زندگی کرد و تنها تابعیت وى عراقی است و عضو هیچ حزبی هم نیست. او در سال ٢٠٠٣ به عراق بازگشت و مشغول فعالیت‌هاى مطبوعاتى و نویسندگى شد. وى براى ثبت جنایت‌های رژیم بعث، مؤسسه «الذاکره» را تأسیس کرد. مؤسسه «الحوار الانسانی» نیز در بغداد و لندن به مدیریت وی اداره میشود.
او همچنین در سال‌هاى اخیر نقش واسطه فعالی در حل اختلافات میان گروههای سیاسی و قبائل داشت و در سال ٢٠١۶ «حیدرالعبادى» او را به ریاست سازمان امنیت ملى عراق منصوب کرد که «حزب الدعوه» حامى این اقدام بود و چند ماه قبل از آن نیز سمت مشاور سازمان امنیت ملى عراق را بر عهده داشت. منابع عراقى در این خصوص نوشتند که وى در طول سال‌هایى که رئیس سازمان امنیت ملى عراق بود، با اصلاح ساختار امنیتى و اطلاعاتى عراق تلاش کرد تا مسائل امنیتى را از امور سیاسى جدا کند و بسیاری از نیروها را تعدیل و بخش‌های مختلف را برچیند.
وب سایت خبرى نسیم الجنوب عراق در خصوص او نوشت که الکاظمی هم‌زمان روابط خوبی با ایران، آمریکا و کردهای عراق دارد. او در اکتبر ۲۰۱۶ یعنی پیش از عهده‌دار شدن منصب ریاست سازمان امنیت عراق گفته بود که «ایران و رهبرش نقش بزرگی در ایجاد صلح جهانی دارند.»
حمایت شخصیت‌ها و احزاب عراقی از نخست وزیری «مصطفی الکاظمی»
«برهم صالح» رئیس‌جمهوری عراق، در مراسم معرفی مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر مکلف، که با حضور شمار زیادی از سران نیروهای سیاسی در کاخ "السلام" برگزار شد، گفت: «الکاظمی شخصیتی مبارز، صادق و میانه‌رو است که علاقه‌مند بر احقاق حقوق ملت عراق است».محمد الحلبوسی رییس پارلمان، خمیس الخنجر، صالح المطلک، محمد تمیم از مهمترین چهره ها و رهبران سیاسی اهل سنت بودند که در مراسم تکلیف الکاظمی حضور داشتند. در این مراسم «جنین پلاسخارت» نماینده دبیرکل سازمان ملل در عراق نیز حضور داشته است.
«مسرور بارزانی» نخست وزیر دولت اقلیم کردستان عراق، جزو نخستین تبریک گویان به الکاظمی بود و بر حمایت از او برای تشکیل کابینه جدید تاکید کرد.
فراکسیون النصر (حیدر العبادی) که پیشتر از نخست وزیری عدنان الزرفی حمایت کرده بود، بعد از تکلیف الکاظمی، تاکید کرد که برای رسیدن به تفاهم‌ها برای تشکیل یک دولت جدید، همکاری می کند.
«ایاد علاوی» رهبر فراکسیون الوطنیه نیز نظر موافق خود را با این انتخاب اعلام کرده است. وی از مصطفی الکاظمی خواسته است که مطالبات تظاهرکنندگان و سندیکاهای مختلف صنفی در عراق را در تشکیل کابینه اش اعمال کند. وی اضافه کرده است که از دو ماه قبل با مسعود بارزانی بر سر رایزنی با جریانهای سیاسی بر طرح نام مصطفی الکاظمی به عنوان کاندیدای نخست وزیری تفاهم کرده بود.
فراکسیون سائرون (مورد حمایت مقتدا صدر) نیز تاکید کرده است که حمایت این فراکسیون از الکاظمی مشروط به تعهداتی است که او داده است. «علی العبودی» عضو جریان حکمت ملی (سید عمار حکیم) در پارلمان عراق نیز گفته است که فراکسیون های هفتگانه شیعه در حمایت از تکلیف الکاظمی اجماع دارند. «هادی العامری» رئیس فراکسیون «الفتح» (نزدیک به الحشد الشعبی) نیز حمایت خود را از الکاظمی اعلام کرد و انتخاب وی را به منزله بازگشت امور عراق به حالت قانونی توصیف کرد.
بلوک «تحالف القوی العراقیه» نیز که مهمترین ائتلاف سیاسی سنی‌های عراق در مجلس آن کشور است، از نخست‌وزیری الکاظمی حمایت کرده است. این بلوک حدود ۴۰ کرسی در مجلس دارد و رئیس آن محمد حلبوسی، رئیس مجلس عراق است.
یکی از مهمترین مخالفت‌ها با تکلیف الکاظمی از طرف یکی از شخصیت‌های سیاسی برجسته عراقی صورت گرفته که او را «مرد برهه ای که عراق در آن است» نمی داند. «صادق الموسوی» معارض سابق رژیم بعث و نزدیک به حزب کنگره ملی عراق در توئیتی نوشته است که مصطفی الکاظمی مرد مرحله کنونی و برهه ای که عراق در آن به سر می‌برد، نیست. این نخستین مخالفت آشکار با تکلیف الکاظمی به شمار می رود.
واکنش مثبت آمریکا به انتخاب «مصطفی الکاظمی»
اولین واکنش‌های برخی چهره‌های آمریکایی به الکاظمی، مثبت بوده است. برخی از کارشناسان عراق می‌گویند، کاظمی به عنوان رئیس دستگاه اطلاعاتی عراق، تبعا به آمریکایی‌ها نزدیک بوده است. مایکل نایتز، کارشناس ارشد «موسسه واشنگتن»، اتاق فکری قدرتمند در آمریکا، در توییتر نوشت: «کاظمی ناسیونالیست عراقی اندیشمند و حسابگری است که بی‌شک توانایی ایجاد توازن بین واقعیت‌های نفوذ ایران به عنوان همسایه، و منافع استراتژیک عراق را دارد.» نایتز افزود: «او از سال ۲۰۱۶ در «سازمان ملی اطلاعات عراق» دققا همین کار را کرده است؛ فعالیت در حاشیه، اما در راستای منافع عراق».هیئت مساعدت سازمان ملل متحد برای عراق (UNAMI) نیز از نخست‌وزیری الکاظمی استقبال کرد. این هیئت با انتشار پیامی در صفحه توئیتر گفت: «از تلاش مداوم عدنان الزرفی طی هفته‌های گذشته قدردانی و از تعین مصطفی الکاظمی برای تشکیل کابینه جدید، استقبال می‌کنیم». در این پیام، تأکید شد: «حجم مشکلاتی که در حال حاضر، عراق با آن روبروست، مستلزم رهبری یکپارچه است که با عزم فوری، وارد عمل شود».
استقبال تهران از نخست وزیری «مصطفی الکاظمی»
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه با استقبال از انتخاب «مصطفی الکاظمی» به نخست وزیری عراق عنوان کرده است: «جمهوری اسلامی ایران همواره از استقلال، حاکمیت ملی، یکپارچگی ارضی و ثبات سیاسی در کشور عراق حمایت کرده و اتفاق نظر تمامی جریانات سیاسی عراق از طریق روندهای دموکراتیک را تنها مسیر برای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات می داند.از همین رو جمهوری اسلامی ایران از توافق امروز گروه های سیاسی در عراق که نتیجه آن معرفی آقای مصطفی الکاظمی به عنوان نخست وزیر جدید بود، استقبال می کند و آن را گامی صحیح در مسیری درست می‌داند. سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرده است: «همسویی و همدلی همه طوایف مختلف عراقی و تمامی گروه های سیاسی و شخصیت های برجسته عراقی، از جمله «عدنان الزرفی»، در نیل به این هدف مهم و ادامه مسیر تاثیرگذار بوده و هست».
خط قرمز دولت «مصطفی الکاظمی» چیست؟
«مصطفی الکاظمی» در اولین سخنرانی خود پس مامور به شدن به تشکیل کابینه عراق بر حفظ حاکمیت کشورش تاکید کرد و گفت: «حق حاکمیت عراق خط قرمز ماست و در قبال آن، کوتاه نخواهیم آمد». وی تصریح کرد: همگان مسئول حمایت از دولت جدید برای رسیدن به موفقیت‌ها هستند. الکاظمی درباره سیاست خارجی دولت آتی خود در تعامل با جهان نیز گفت: «رابط ما به کشورهای منطقه و جهان باید بر مبنای احترام متقابل باشد.» وی در ادامه اظهارات خود عنوان کرد: «مبارزه با فساد و مفسدان و همچنین تلاش برای بازگشت آوارگان به کشورشان یک وظیفه ملی است.»او حالا ۳۰ روز وقت دارد تا کابینه خود را به مجلس عراق معرفی کند. آن‌گاه، تعیین سرنوشت او و کابینه‌اش در اختیار ۳۲۹ نماینده مجلس عراق خواهد بود که باید او را تایید کنند تا بتواند نخست‌وزیر جدید کشورش شود. لازم به ذکر است یک منبع سیاسی نزدیک به رئیس‌جمهوری عراق به تلویزیون "روسیا الیوم" اعلام کرده است، "مصطفی الکاظمی" از چند روز پیش چنیش کابینه خود را بررسی کرده است و هفته آینده یا هفته بعد از آن کابینه را به مجلس نمایندگان ارجاع خواهد داد.
دلیل مخالفت برخی از تحلیلگران با نخست وزیری «مصطفی الکاظمی» چیست؟
در کنار حمایت و استقبال اکثر شخصیت‌های سیاسی و احزاب عراق از نخست وزیری مصطفی الکاظمی، برخی از تحلیلگران سیاسی معتقدند وی قرابت و نزدیکی بیشتری با منافع آمریکا در عراق دارد و نخست وزیری او می تواند منافع گروههای مقاومت عراق و به طور کلی محور مقاومت اسلامی در منطقه را تضعیف کند. مخالفان دلایلی برای این ادعای خود دارند که قابل تامل است.آنها به همکاری چند ساله مصطفی الکاظمی با «المانیتور» اشاره می‌کنند و معتقدند این پایگاه تحلیلی آمریکایی ارتباط نزدیک با سازمان «سیا» دارد و این موضوع می‌تواند نشان دهنده سطح گرایش الکاظمی به کاخ سفید باشد. منتقدین معتقدند الکاظمی حداقل در 2 تحلیل از 6 تحلیلی که طی 13 سال برای «المانیتور» نوشته است، تلویحا حشدالشعبی و مقاومت را به باد انتقاد گرفته و مدعی شده فعالیت‌های گروههای حشد الشعبی باعث تعمیق شکاف‌ها در عراق شده است.
برخی تحلیلگران نیز با بیان اینکه رئیس‌جمهور عراق در پازل آمریکا بازی می‌کند و در سال‌های اخیر بیشتر تصمیمات او در راستای منافع آمریکا بوده است، تاکید می‌کنند مصطفی الکاظمی و «برهم صالح» قرابت و نزدیکی زیادی در نگاه و رویکرد سیاسی با هم دارند در سطحی که «برهم صالح»، الکاظمی را سردبیر مجله خود انتخاب کرده بود و این اشتراک منافع می‌تواند موجب تضعیف گروههای مقاومت عراق و تحقق اهداف آمریکا در این کشور و منطقه شود.
انتصاب مصطفی الکاظمی به عنوان رئیس «جهاز المخابرات»، یکی دیگر از دلایل تحلیل‌گرانی است که معتقدند وی وابستگی زیادی به آمریکا دارد. آنها با بیان اینکه آمریکایی‌ها برای ریاست سازمان اطلاعات عراق که صدر تا ذیلش را خودشان ساخته‌اند بسیار حساس هستند، انتخاب الکاظمی در حالی که وی صرفا یک روزنامه‌نگار و نویسنده بوده و سابقه مدیریتی نداشته را تامل برانگیز می‌دانند و معتقدند؛ همکاری الکاظمی با ««المانیتور» موجب اعتماد آمریکایی‌ها به وی شده و مقامات آمریکا در جریان انتصاب وی به عنوان رییس سازمان مهمی چون اصلاعات عراق، چراغ سبز نشان داده‌اند.
اما شاید مهمترین شبهه‌ای که مخالفان نخست وزیری «مصطفی الکاظمی» عنوان می‌کنند، ادعای همکاری وی با نیروهای آمریکایی در اقدام تروریستی این کشور در به شهادت رساندن شهید سپهبد سلیمانی و «ابومهدی المهندس» باشد. این ادعا را در اولین روزهایی که احتمال نخست وزیری الکاظمی قوت گرفته بود، «ابوعلی العسکری» یکی از فرماندهان «کتائب حزب الله» عراق مطرح کرد و با توجه به عدم تکذیب یا موضع‌گیری مقامات ایران و عراق، همچنان یکی از موارد مبهمی است که قابل تایید و رد نیست. در این بین رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی معاند در روزهای اخیر با مطرح شدن نخست وزیری «مصطفی الکاظمی» در عراق، این ادعا را دستاویزی برای القای پیروزی سیاسی آمریکا در منطقه و شکست سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی در عراق تبلیغ می‌کنند.
مخالفان می گویند: الکاظمی در سال 1980 از عراق خارج و پس از سقوط صدام در سال 2003 وارد اربیل عراق میشود و مشغول کار رسانه‌ای میشود ، ایشان قبل از مسئولیت سازمان اطلاعات عراق هیچ مسئولیت قبلی نداشته است ، وی دو تابعیتی بوده و جزء شهروندان آمریکا نیز محسوب میشود. چندی پیش پس از ادعای بی‌سند ترامپ در کشتن ابوبکر بغدادی، وی بعنوان رئیس سازمان اطلاعات عراق مصطفی الکاظمی به کمک جنگ تبلیغاتی آمریکا آمده و با صدور پیامی این عملیات را با هماهنگی سازمان اطلاعات عراق اعلام می‌نماید! پس از عملیات تروریستی آمریکایی‌ها در به شهادت رساندن حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، فرماندهان حشدالشعبی اعلام داشتند مصطفی الکاظمی متهم به همکاری با آمریکایی‌ها در این عملیات تروریستی بوده است، فرمانده کتائب حزب‌الله عراق الکاظمی را مهره آمریکا در عراق دانسته و از نقش محوری وی در ترور حاج قاسم پرده برداشته است!
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری تحولات جهان اسلام؛ کتائب حزب الله انتخاب "مصطفی الکاظمی" بعنوان نخست وزیر عراق را اعلان جنگ به مردم این کشور دانست. بیانیه کتائب حزب الله عراق در خصوص انتخاب مصطفی الکاظمی توسط جریانهای سیاسی مجلس به شرح ذیل می‌باشد:
«جای تاسف دارد که سیاست در عراق به این مرحله از افول رسیده است و نیروهای سیاسی که اکثریت را تشکیل میدهند، تسلیم یک مسئله حساس و غیر قابل سازش می‌شوند. اجماع برای معرفی یک فرد مشکوک، بی توجهی به حقوق و فداکاری های مردم و همچنین خیانت به تاریخ عراق است. نیروهای سیاسی با تسلیم شدن در برابر فشار و انتخاب دشمنان، در دام انها افتادند. این توطئه به معنای اعلام جنگ به مردم عراق است و مخلصین و هموطنان عراق باید نقش خود را در رد این طرح ایفا کنند. ما دست از تعقیب افراد دست داشته در خون شهدا و فرماندهان نصر (حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس) برنخواهیم داشت و تا زمانی که آنها را به عدالت نسپاریم، سکوت نخواهیم کرد.»
نتیجه‌گیری
فراز و فرودهای مساله معرفی نخست وزیر موقت در چند ماهه اخیر و آرام گرفتن آن در شخصیت الکاظمی نشان داد همچنان قانون اساسی در عراق محترم است و تمکین به قانون اساسی در عراق حرف اول را می‌زند و راه‌گشاست. کلام امروز عامری مبنی بر اینکه امروز همه چیز در عراق به مجرای قانونی و طبیعیش بازگشت در این خصوص قابل تامل است.همچنین باید به این نکته توجه داشت که هر گزینه‌ای برای نخست وزیری عراق از بی‌دولت بودن این همسایه استراتژیک برای ایران بهتر است. در خلال ماه‌های اخیر سخنانی از تجزیه عراق، تقسیم آن به اقالیم مختلف و... بکرات شنیده می‌شد که همدلی مسئولان عراقی و اعلام ائتلاف مجدد بیت شیعی در مساله الکاظمی در واقع آب سردی بود بر این آتش تندروی هدایت شده از بیرون مرزهای عراق. تاملی در تحولات عراق در ۷ ماه گذشته که با ناآرامی و اغتشاش آغاز شد و در بی سامانی و فقدان ثبات استمرار یافت حتما سیاسیون عراق را به این جمع بندی رسانده است که همدلی و اتحاد را با انتخاب نخست وزیر و تشکیل کابینه ادامه دهند.
مساله اخراج نیروهای آمریکایی از عراق طبق مصوبه پارلمانی این کشور یکی از مهمترین چالش‌هایی است دولت الکاظمی با آن مواجه خواهد بود. تحلیلگران بقای عمر دولت او را در گرو میزان پایبندی الکاظمی به این مصوبه پارلمانی می‌دانند. در کنار این موضوع وی با چند چالش مهم در این مدت روبه رو است که یکی چالش ویروس کرونا و دیگری بحران اقتصادی و همچنین مطالبات تظاهرات کنندگان برای بهبود وضع معیشتی و رفاه عمومی است. الکاظمی علاوه بر اینکه در سایه کاهش شدید قیمت جهانی نفت باید اقتصاد این کشور را سر و سامان ببخشد باید مهارت خود را در جلب رضایت آمریکا برای تمدید معافیت عراق از تحریم‌های واشنگتن علیه تهران، نشان دهد.
هر چند دولت الکاظمی عمر کوتاه یکساله خواهد داشت و ظرف این مدت باید فضا را برای انتخابات زودهنگام پارلمانی فراهم و همچنین قانون بودجه ۲۰۲۰ را تهیه و به پارلمان ارائه کند، اما به هر حال وی همانطور که گفته شد ماموریتش شروع شده است و باید دید که با وجود استقبال گرم اولیه گروههای سیاسی سرانجامش به کجا ختم خواهد شد که البته پیش بینی میشود که وی بتواند بر پست نخست وزیری عراق تکیه بزند و ماموریتش را به پایان برساند.
اخراج نیروهای آمریکایی از عراق طبق مصوبه پارلمانی این کشور یکی از مهمترین موضوعاتی‌ست که میبایست طبق قانون اجراء گردد.
آمریکایی‌ها وقتی در صحنه رویارویی سخت؛ شکست می‌خورند و عقب نشینی می کنند بلافاصله سناریوی سیاسی و لابی‌گری‌های سیاسی مخفی و پروژه نفوذ دادن مهره‌های خود را در دستور کار قرار میدهند؛ آیا آمریکا با حمایت از الکاظمی به دنبال ایجاد حاشیه امن و اجرای سیاست‌های خود که مهمترین آنها در حال حاضر، لغو مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج آمریکایی‌ها از خاک عراق است می باشد؟
