از سال ۹۴ تاکنون، با کاهش نرخ موالید، بحران کاهش جمعیت و کاهش جمعیت جوان کشور روبرو شده‌ایم. در کنار این موارد شاخص نرخ رشد کشور که یکی از مهمترین مؤلفه‌های جمعیتی است، در دهه نود روندی نزولی را در پیش گرفته است. نرخ رشد جمعیت سال ۱۳۹۰ معادل ۱.۲۹ درصد بود و سال ۱۳۹۵ به ۱.۲۴ درصد رسید تا اینکه در سال ۹۸ این رقم برخلاف تمامی پیش بینی‌های پژوهشی به کمتر یک درصد رسید تا جدی بودن بحران کاهش جمعیت را بار دیگر به همه گوشزد کند.
بر اساس پژوهش‌ها، پیش بینی می‌شد که شمار موالید سال ۹۸، رقم یک میلیون و ۲۰۵ هزار نفر باشد اما دلایل متعدد معادلات را به هم ریخت و این رقم به یک میلیون و ۱۹۶ هزار نفر نزول پیدا کرد. با ادامه روند کنونی و در صورت عدم اجرای قوانین جمعیتی، قوانین مربوط به کمک باروری زوجین و عدم اجرای سیاست‌های کلی جمعیت چندین دهه آینده برای ایران بحران ساز خواهد بود.
عدم اجرای سیاست‌های جمعیتی و سقوط نرخ رشد جمعیت به عدد صفر
.jpg "ایران 30 سال آینده پیرترین کشور دنیا خواهد شد")
قاسمی با بیان اینکه سیر کاهش تعداد تولدهای کل کشور از سال ۱۳۹۴ آغاز گشته و اما هرساله شیب کاهش موالید در حال افزایش است، بیان کرد: ولی همه الگوهای آینده پژوهی اعلام می‌کردند که تعداد موالید کشور در سال ۱۳۹۵ به حدود حداقل ۱.۲۰۵.۰۰۰ تولد کاهش خواهد یافت در حالی که با انتشار آمار تعداد تولدهای کل کشور در سال ۹۸، رکورد کاهش موالید در این سال رقم خورد.
وی با بیان اینکه در سال ۹۸ کمتر از یک درصد به جمعیت هشتاد و سه و نیم میلیون نفری کشور افزوده شده است، ابراز داشت: این رقم با یک الگوی ساده و قابل فهم و با تفریق تعداد تولدها و تعداد مرگ و میر در کشور به دست می‌آید و حکایت از تنزل نرخ رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد آن هم برای اولین بار دارد.
این پژوهشگر حوزه جمعیت تاکید کرد: با تداوم روند کنونی، پیش بینی می‌شود تا حدود ۲۰ تا ۲۵ سال آینده نرخ رشد جمعیت ایران به عدد صفر درصد سقوط کند.
قاسمی با انتقاد از بی توجهی مسئولین به خطر بحران جمعیت، خاطرنشان کرد: این آمارهای هشدارآمیز یعنی زنگ خطر تحولات جمعیت در ایران بسیار بلندتر از گذشته به صدا درآمده است ولی متأسفانه سال‌ها است که علیرغم تأکیدات رهبر معظم انقلاب هیچ مسئول و نهادی در کشور به این خطر بزرگ توجه نمی‌کند.
وی تصریح کرد: لازم است تا همزمان با سی ام اردیبهشت ماه و در آستانه ششمین سالروز ملی جمعیت، مسئولین قوای سه گانه، مجمع تشخیص مصلحت و به ویژه هیأت وزیران دولت به وظایف مصرح قانونی خویش مندرج در نامه ابلاغ و مفاد سیاست‌های کلی جمعیت عمل کنند و در پیشگاه خداوند و تاریخ ایران پاسخگو باشند.
سال ۹۸ کمترین میزان تولدها در ۵۰ سال اخیر!
کمیته رصد و پایش سیاست‌های جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی سال ۹۸ را سال کاهش بی‌سابقه آمار موالید طی ۵۰ سال اخیر عنوان کرده است. در این گزارش آمده که از سال ۸۰ تا ۹۴ در کشور افزایش موالید در حال رخ دادن بوده اما پس از سال ۹۴ به علت خالی شدن توان درونی جمعیت تعداد تولدها با شیب تقریباً تندی شروع به کاهش کرده و در سال ۹۷ میزان موالید کشور نسبت به سال قبل با کاهش بیش از هشت درصدی مواجه شده که در دو دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.ضمن اینکه در شش ماه اول سال ۹۸ نسبت به شش ماه اول سال ۹۷ این تعداد با ۱۳ درصد کاهش مواجه بوده که کاهش بیش از ۹۲ هزار تولدی را به همراه داشته است. همچنین در پایان ۹۸ میزان تولد کشور به رقم یک میلیون و ۲۰۵ هزار و ۹۰۴ تولد می‌رسد که کاهش بی‌سابقه‌ای نسبت به سال‌های گذشته دارد، میزان موالید از حدود ۲۰ در هر هزار نفر جمعیت در سال ۹۴ با کاهشی محسوس به ۱۶.۷ در هر هزار نفر جمعیت در سال ۹۷ رسیده است و در سال ۹۸ نرخ زاد و ولد با ۱۴.۵ تولد به ازای هر هزار نفر جمعیت به کمترین حد خود در طی ۵۰ سال گذشته می‌رسد.
کاهش رشد جمعیت ایران تا ۳۰ سال آینده ادامه دارد
وی می‌افزاید: در سال ۱۳۹۰، بیست و سه میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت جوان ۱۵ تا ۲۹ سال داشتیم و در مدت ۵ سال این رقم به ۲۰ میلیون نفر و اکنون به ۱۸ میلیون نفر کاهش داشته یعنی جمعیت جوان کشورمان با نرخ رشد منفی سه و ۲۴ صدم درصد در حال کاهش است.
محزون تصریح می‌کند: در سال ۱۴۰۰ سهم سالمندی جمعیت از مرز ۱۰ درصد عبور می‌کند در سال ۱۴۲۰ از مرز ۱۹.۴ درصد و در سال ۱۴۳۰ از مرز ۲۶.۱ درصد عبور خواهد کرد یعنی در آن زمان یک چهارم جمعیت کشور سالمند خواهند بود.
مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار، می‌گوید: میانگین سن ازدواج در دهه اخیر برای آقایان از ۲۴ به ۲۷ سال و برای خانم‌ها از ۱۹ به ۲۴ سال افزایش یافته است و در تهران برای آقایان ۲۷ و برای خانم‌ها ۲۶ سال است.
مهمترین چالش‌های جمعیتی ایران در آینده
نتایج پیش‌بینی‌های سال ۲۰۱۰ سازمان ملل متحد درباره تحولات باروری نشان می‌دهد که در صورت ادامه روند کنونی کاهش باروری و تحقق پیش بینی‌های یاد شده، کشور ما با مسائل و چالش‌های گوناگونی روبه‌رو خواهد شد که مهمترین آنها عبارتند از:چالش‌های جمعیتی
کاهش حجم کل جمعیت ملی موجب خواهد شد که کشور با رشد منفی یا سقوط جمعیتی مواجه شود همچنین بحران کاهش نیروی انسانی در سن کار، بحران سالمندی جمعیت، افزایش مهاجرت‌های بین‌المللی و تغییرات هویتی و فرهنگی، از مهمترین مصادیق چالش‌های جمعیتی به شمار می‌روند.چالش‌های فرهنگی، اجتماعی
مهمترین چالش‌های فرهنگی، اجتماعی ناشی از کاهش ناگهانی رشد جمعیت عبارتند از: بحران ساختاری خانواده، شکاف‌های نسلی بر اثر به هم خوردن توازن جمعیت نسل‌ها، جمع شدن چترهای حمایتی خانواده از سالمندان و کاهش تدریجی سرمایه اجتماعی.چالش‌های اقتصادی
از نگاه جمعیت شناختی، جمعیت در حال رشد و جوان، احتیاج بیشتری به کالا و خدمات دارد و به همین دلیل در جامعه در حال رشد، تقاضا برای امکانات مسکن، املاک و مستغلات افزایش می‌یابد، ولی با کاهش سطح باروری و کم شدن جمعیت، جمعیت متقاضی کالاهای اساسی از جمله مسکن و امکانات رفاهی کاهش خواهد یافت و این موضوع زمینه‌ساز ایجاد بحران اقتصادی در جامعه خواهد بود.چالش‌های سیاسی، امنیتی
کاهش جمعیت جوان، به معنای کم شدن تعداد نیروهای توانمند برای دفاع از اقتدار، امنیت و تمامیت ارضی کشور است و این موضوع برای کشوری با ویژگی‌های نظام جمهوری اسلامی ایران که همواره در معرض تهدیدهای فزاینده نظام سلطه و جهان استکبار است، بسیار خطرساز است، همچنین کودکان خانواده‌های کم جمعیت، به ویژه تک فرزندی، همواره با سلسله انتظارات بی‌پایانی رشد می‌کنند از این رو، فرزندان در چنین خانواده‌هایی با مفاهیم ارزشی و اخلاقی بیگانه خواهند بود.منبع:
1. ایسنا
2. ایمنا
3. مهر
