به گزارش راسخون؛ از دیرباز، بسترسازی و ساماندهی «ازدواج» به عنوان یک پدیده ی اجتماعی، از مهمترین وظایف خانواده به شمار می رفت که با دخالت مستقیم والدین و پرس و جوی اقوام و خویشاوندان تحقق پیدا می کرد اما اکنون، با تغییر شرایط فرهنگی و اجتماعی، این قرارداد اجتماعی مهم نیز دستخوش تحول های پایه یی شد تا آن جا که شاهد انواع ازدواج سنتی، مدرن (نوگرا)، تلفیقی از این 2 و ازدواج های اینترنتی هستیم. اما در کنار دگرگونی های صورت گرفته در روند پدیده ی ازدواج، شاهد تغییر چشمگیری در وقوع این امر اجتماعی هستیم و آن کمرنگ شدن ازدواج در میان جوانان و افزایش سن متقاضیان ازدواج هستیم.

همواره یکی از دغدغه های بسیاری از خانواده ها، ازدواج فرزندان شان است. این دغدغه گاهی از جهت اصرار خانواده ها به پسران وعدم تمایل به ازدواج در پسران پررنگ تر می شود. این موضوع حقیقت دارد که امروزه بیش از هر زمان دیگر مردان عجله‌ای برای متعهد گشتن به یک رابطه درازمدت از خود نشان نمی‌دهند. این روزها کمتر کسی پیدا می شود که در خانواده شان حداقل یک پسر مجرد بالای 30 سال نداشته باشند که با وجود فراهم بودن تمام شرایط، حاضر به ازدواج نیست و در مقابل اصرار اطرافیان، دلایلی را مطرح می کند و از زیر بار مسؤولیت تشکیل خانواده شانه خالی می کند.در این مطلب با علل عدم تمایل به ازدواج در پسران آشنا شوید.

علل عدم تمایل به ازدواج در پسران

کارشناسان اجتماعی بر این باورند که عوامل بیرونی همچون مشکل های اقتصادی، شرایط دشوار گذران زندگی و افزایش سطح انتظارها ازدواج را به خرده فرهنگی بدل کرده که در اولویت های بعدی زندگی جای گرفته است.

تا آن جا که بنا به گفته ی «محمد اسماعیل مطلق» مدیر کل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ازدواج اولویت هفتم جوانان قرار گرفته است.

وی که در همایش تبیین سیاست های کلی جمعیت در راستای ارتقای نرخ باروری مبتنی بر سلامت مادر و کودک در ارومیه سخن می گفت، افزود: در این نظرسنجی که از جوانان مجرد صورت گرفته است، مشخص شد که پیش از ازدواج، اولویت های دیگری مانند اشتغال و تحصیل قرار دارند که نشانگر بی توجهی نسل جوان به تشکیل خانواده است.

در این جا این پرسش مطرح است که آیا به درستی ازدواج بی هیچ دلیلی به عنوان اولویت های دست چندم جوانان تلقی می شود یا موانع و مشکل های درونی خانواده و بیرونی اجتماع، جوانان را به سمت و سویی کشانده که پس از تحصیل، اشتغال، کسب موقعیت های اجتماعی و شغلی مناسب و غیره به مقوله ی تشکیل خانواده و ازدواج فکر کنند؟

دو گروه از جوانان تمایل به ازدواج ندارند

به‌منظور واکاوی جامعه‌شناختی این رویه در برخی پسران به سراغ دکتر فریده خلج‌آبادی‌فراهانی، استادیار مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت رفتیم. او با اشاره به علل عدم‌تمایل به ازدواج پسران مجردی که شرایط ازدواج را دارند و عموماً در سنین بالای 30 سال به سر می‌برند، تصریح کرد: با توجه به این‌که ازدواج در کشور ما از اهمیت دیرینه‌ای برخوردار است، به‌خصوص نزد خانواده‌ها، هنوز سهم مهمی از پسران و دختران در ایران تمایل دارند زندگی مشترک تشکیل بدهند. این امر به‌خصوص در دختران بسیار بیشتر است. هر چند روندی در حال شکل‌گیری است در بین دو گروه از جوانان که با تأخیر ازدواج همراه هستند؛ گروهی از آرمان‌گرایی بالایی در تشکیل زندگی برخوردار بوده که اکثراً قشر متوسط جامعه هستند و ممکن است به دلیل نداشتن شرایط شغلی مناسب و امنیت شغلی و اقتصادی، تمایلی به تشکیل خانواده و ازدواج نداشته باشند و گروهی دیگر که بسیار مدرن بوده و از سبک زندگی مدرن و غربی پیروی کرده و ممکن است پایبندی زیادی به ارزش‌های خانوادگی، سنت و دین نداشته و تمایل داشته باشند در حالت تجرد به سر ببرند و احتمالاً حاضر نیستند آزادی خود را با چیزی عوض کنند.

ازدواج اولویت نخست اما گام آخر

برخی از جامعه شناسان و آسیب شناسان اجتماعی، عواملی همچون تحصیل، اشتغال و کسب منزلت اجتماعی را سه اولویت نخست پسران امروزی عنوان می کنند که به دنبال کسب درآمد بیشتر، ازدواج را در اولویت ‌های بعدی قرار داده اند اما در این میان «طهورا نوروزی» پژوهشگر و مشاور خانواده خبری ایرنا معتقد است: گاهی موضوعی به عنوان اولویت نخست برخی افراد قرار دارد که دستیابی به آن تا اندازه یی دشوار است که پیش زمینه های دستیابی آن در اولویت قرار می گیرند. در این جا باید پرسید آیا به واقع ازدواج، در اولویت های آخر پسران قرار گرفته است یا بلکه اولویت نخست است اما چون دستیابی به ازدواج در شرایط کنونی دشوار شده است، برای رسیدن به آن محورهای دیگر را در اولویت قرار می گیرند.

بی میلی اجباری یا اجبار به بی میلی

نوروزی، پژوهشگر و مشاور خانواده در پاسخ به چرایی کاهش ازدواج مخصوصا در بین آقایان، شرایط بیرونی را متهم اصلی عنوان کرد و گفت: این جمله که جوانان به ازدواج فکر نمی کنند را قابل پذیرش نیست چرا که ازدواج یک نیاز فطری برای هر جوانی است که می خواهد در چارچوب شرع و قانون به آن برسد. نمی توان گفت که ازدواج در گذشته بر اساس تمایل بوده است و اکنون تمایلی به این امر نیست و رفتار و الگوی جوانان تغییر کرده است. نمی توان گفت به دلیل این که جامعه از شکل سنتی خارج شده است، رفتار افراد هم تغییر کرده است. در زمان کنونی هم تمایل به تشکیل خانواده وجود دارد چرا که در ذات بشر نهفته است. انسان نمی تواند به تمایل های فطری خود بی نیاز باشد و به آن «نَه» بگوید اما شرایط بیرونی، پاسخ گویی به این نیاز فطری و غریزی را مستلزم زمان و موقیعت مناسب قرار داده است.

از نگاه این مشاور خانواده، به طور کلی 2 نگاه سخت افزاری و نرم افزاری به مقوله ی ازدواج وجود دارد که از اقتصاد و تامین معیشت به عنوان عامل سخت افزاری ازدواج و از تغییر معیارهای ازدواج و مباحث فرهنگی، خوی فردگرایی و تجردمحوری به عنوان عامل نرم افزاری می توان نام برد. حال این که وزن کدام یک در کاهش آمار ازدواج و توسعه ی تجردگرایی سنگین تر است، قابل بررسی خواهد بود. گروهی بر این باورند که گذران زندگی دشوار شده و فشار اقتصادی عامل اصلی ازدواج نکردن جوانان و مخصوصا آقایان است اما با نگاهی به خرده فرهنگ های شکل گرفته در خانواده ها درمی یابیم که غلبه ی انتظارهای نابجا، چشم و هم چشمی ها و نگاه های ظاهرگرایانه بر سختی های معیشتی ازدواج افزوده است. به گونه یی که می توان گفت در دوران گذشته نیز گذران زندگی دشوار بود اما فرهنگ حاکم قناعت گرایی و قناعت محوری باعث می شد تا افراد با اندکی اندوخته روزگار بگذرانند.

نوروزی افزود: همانطور که می بینیم در شرایط کنونی برای رسیدن به امر ازدواج، داشتن شغلی با درآمد بالا به عنوان یکی از پیش شرط های ازدواج مطرح می شود. در نتیجه یافتن پاسخی برای چرایی فکر نکردن جوانان به ازدواج، قابل گفت و گو و پژوهش است و در این مسیر بیان این مطلب که اولویت های جوانان تغییر کرده نادرست خواهد بود.

برقراری روابط آزاد، میل به ازدواج را کم می کند

استادیار مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت با تأکید بر این که نکته تعیین کننده برای ازدواج پسران، پایبندی به ارزش های خانودگی، دینی و اخلاقی است، افزود:بدیهی است پسرانی که فاقد چنین پایبندی هستند، ممکن است برای پاسخگویی به نیازهای غریزی و جنسی خود وارد ارتباطات مختلف با جنس مخالف شده و همین روابط، میل به ازدواج را در آن ها کم رنگ تر می کند و نوعی بدبینی به جنس مخالف، که آفت ازدواج و انتخاب همسر است در آن ها ایجاد می شود.

شیوع ارتباطات قبل از ازدواج منجر به بدبینی افراد به جنس مخالف می شود

یکی از تأثیراتی که شیوع ارتباطات قبل از ازدواج بر ازدواج دارد، ایجاد نوعی بدبینی نسبت به جنس مخالف در بین جوانان است. نوعی بی اعتمادی به جنس مخالف، تردید و شک در جوانان برای انتخاب شریک زندگی ایجاد می کند. جوانانی که خود این نوع ارتباطات را در شکل پیشرفته تجربه می کنند و با دخترانی مواجه می شوند که حاضرند وارد ارتباطات نزدیک بدون ازدواج شوند، بدبینی شدیدی در نظر پسران ایجاد می کند. جالب این است که در جامعه ایران، نوعی استاندارد دوگانه جنسیتی وجود دارد که بسیاری از رفتارها را برای پسران، مجاز و مورد پذیرش دانسته؛ درحالی که همان رفتارها را برای دختران ناپسند می شمارد. این استانداردهای دوگانه توسط خانواده ها و حتی خود زنان، منتشر و تقویت می شود. بسیاری از پسرانی که در ارتباطات مختلف با جنس مخالف قبل از ازدواج هستند، در زمان ازدواج دنبال دخترانی هستند که تاکنون هیچ تجربه ارتباط با جنس مخالف نداشته و کاملاً از این نظر مورد اعتماد باشند و با توجه به تجربیات خودشان، یافتن چنین دخترانی را خیلی سخت می دانند. یکی از عواملی که این جوانان تن به مسؤولیت ازدواج نمی دهند نبود اعتماد به جنس مخالف است. البته این موضوع بیشتر در پسرانی اتفاق می افتد که تجربیات متعددی از ارتباطات قبل از ازدواج داشته و اکثر این نوع ارتباطات بدون انگیزه ازدواج بوده است.

پیامدهای منفی تجردگرایی بر جامعه

ازدواج، تشکیل خانواده و رشد و تربیت فرزندان سالم، جامعه را به سطح قابل قبولی از بهبود خواهد رساند و در برابر، کاهش ازدواج جامعه را به سمت آسیب های فراوانی سوق خواهد داد.

از نگاه «امان الله قرایی مقدم» آسیب شناس، رکورد اقتصادی، تشدید افسردگی، از بین رفتن توازن و تجانس زن و مرد در جامعه از پیامدهای اصلی سست شدن گام های جوانان به سوی ازدواج است.

این جامعه شناس و استاد دانشگاه به برشمردن پیامدهای ناگوار کاهش ازدواج و افزایش تجردگرایی در جامعه پرداخت و آسیب های ناشی از آن را در پنج جنبه مورد بررسی قرار داد که از قرار زیر است:

1- اقتصادی: می توان گفت که اقتصاد هر کشور از دل خانواده ها شکل می گیرد و به اقتصاد جامعه وابسته است. حال با شکل گیری و گسترش تجردگرایی پایه های اقتصادی جامعه دچار لغزش شده و به خطر می افتد. چرا که شخص مجرد احساس مسوولیتی در قبال رشد اقتصادی خود و در نتیجه جامعه نمی بیند. اما فردی که تشکیل خانواده می دهد برای برطرف ساختن نیازهای امروز و فردای خود و خانواده، دست به تلاش های مستمری در این زمینه زده و سعی در افزایش رشد اقتصادی دارد.

2- جمعیتی: یکی دیگر از پیامدهای کاهش ازدواج، تاثیر آن بر ساختار جمعیتی یا به عبارتی باروری است. در اثر آن، هم نیروی کار و جمعیت فعال کاهش می یابد و هم جامعه دچار سالخوردگی یا پیری جمعیتی می شود. افزون بر این، کارایی و بازدهی پایین می آید، هزینه های بالای سالخوردگی بر دوش جامعه سنگینی می کند و جامعه یی مصرف کننده شکل می گیرد.

3- اجتماعی: از جنبه ی اجتماعی هم با پدیده ی بی بند وباری جنسی مواجه خواهیم بود. جوانانی که به حریم افرادِ ساده انگار ورود می کنند و رابطه های غیرمتعارف پنهانی شکل می گیرد. وقتی این نوع روابط جاری شد انواع آسیب های دیگر مانند اعتیاد، جرم و جنایت را نیز در پی خواهد داشت.

4- روانی: از نظر روحی و روانی نیز جامعه دچار نوعی بیماری مزمن غمناکی، افسردگی و تنهایی می شود، چنان که عنوان می شود که ایران و عراق غمناک ترین کشور دنیا هستند.

5- سیاسی: کاهش ازدواج از جنبه ی سیاسی آسیب زا است چرا که بیانگر این است که سیاست و حکومت نتوانسته امکانات اقتصادی، اشتغال و فرهنگی ازدواج را فراهم کند. اینجا است که جامعه شناسی می گوید خانواده اصل است و در صورت وجود خانواده، دولت نیز وجود دارد.

منبع:
1. ایرنا/ دلایل کاهش تمایل جوانان به ازدواج
2. نمناک/ مهم ترین علل عدم تمایل پسران به ازدواج چیست؟!
3. سلامت نیوز/ چرا بعضی پسرها تمایلی به ازدواج ندارند؟
4. توییتر
** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.