دولت آمریکا در یک بیانیه رسمی اعلام کرده است که یک سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری با هدف خرید واکسن کرونا انجام داده است و شرکت دارویی «جانسون و جانسون» صدمیلیون دوز واکسن کرونای تولیدی خود را به شهروندان آمریکایی ارائه خواهد کرد.
البته پیش از این نیز دولت آمریکا از کمک ۱.۶میلیارد دلاری به شرکت دارویی «نواواکس» برای آزمایش و ساخت واکسن کرونا در آمریکا و تولید صدمیلیون دوز از این واکسن تا ابتدای سال2020 خبر داده بود و حالا این یک میلیارد دلار جدید نشان می‌دهد که دولت آمریکا در تلاش است تا به صورت انبوه به واکسن کرونا دسترسی پیدا کند؛ چراکه بنابر اخبار منتشر شده، هم‌اکنون هزینه خرید 200میلیون دوز واکسن کرونا توسط دولت آمریکا پرداخت شده است.
شاید بد نباشد که بدانید دولت آمریکا تاکنون در حدود ۹.۴میلیارد دلار در زمینه تحقیقات و تولید واکسن کرونا سرمایه گذاری کرده است که این مبلغ در بین پنج شرکت داروسازی آمریکا توزیع شده و آنها با توجه به این سرمایه گذاری جدی، وعده تولید حداقل 700میلیون دوز واکسن را داده‌اند.
البته دست اروپایی‌ها هم در دسترسی به واکسن کرونا خالی نیست و در مرحله اول تقریبأ ۲۰۰میلیون دوز واکسن کرونا به کشورهای اروپایی اختصاص خواهد یافت که 100میلیون دوز واکسن در گام اول در اختیار آلمانی‌ها قرار خواهد گرفت؛ چراکه آلمان یکی از شرکای بزرگ شرکت‌های آمریکایی در تولید واکسن کرونا است و واکسن تولید شده در جریان این سرمایه گذاری مشترک که «BNT162b2» نام دارد تا 90درصد در برابر ابتلا به بیماری کووید19 ایمنی ایجاد می‌کند.
علاوه بر آلمان، کمیسیون اتحادیه اروپا به نمایندگی از 27کشور عضو اتحادیه از ماه‌ها پیش، مذاکره با دو شرکت تولید کننده عمده واکسن کرونا، یعنی «بیون‌تک» و «فایزر» را پیگیری کرده و 200میلیون دوز از واکسن را پیش خرید کرده‌اند؛ البته شیوه تقسیم این سهمیه در بین 27کشور بر مبنای نسبت جمعیت خواهد بود تا این‌گونه حقی از کشورهای کوچک‌تر و ضعیف‌تر اتحادیه ضایع نشود، با این‌حال مذاکرات کمیسیون اتحادیه اروپا مانع از پیگیری مستقل کشورهای اروپایی برای خرید واکسن کرونا نشده است.
در منطقه غرب آسیا نیز کشورها به سرعت در حال پیگیری فرایند خرید واکسن کرونا هستند و اولین محموله واکسن تولیدی شرکت چینی سینواک قرار است تا پیش از شروع سال نو میلادی در دسترس شهروندان ترکیه قرار گیرد؛ دولت ترکیه بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده تلاش دارد تا در چهار مرحله به ترتیب اولویت سنی و آسیب‌پذیری افراد، این واکسن را در اختیار مردم ترکیه قرار دهد.
امارات متحده عربی هم یکی از خریداران عمده واکسن کرونا در غرب آسیا است و بر اساس اعلام وزیر بهداشت و پیشگیری این کشور، واکسن خریداری شده توسط این کشور تا 86درصد موثر است، باید به این نکته توجه داشت که امارات متحده عربی نیز واکسن مورد نیاز خود را مانند ترکیه از کشور چین خریداری نموده است؛ البته دلیل استقبال از واکسن‌های چینی قیمت پایین آنها نسبت به نمونه‌های ساخت آمریکا است.
برنامه ایران برای خرید واکسن کرونا
شهریور ماه گذشته «سیما سادات لاری» سخنگوی وزارت بهداشت ایران از ثبت نام کشورمان برای پیش خرید واکسن کرونا خبر داد؛ وی در آن زمان پیش‌بینی کرد: «که حدوداً تا شش ماه آینده یعنی تا پیش از پایان سال جاری از دسترسی به واکسن کرونا خبری نخواهد بود و پس از آن هم در مرحله اول، این واکسن ویژه افراد آسیب‌پذیر خواهد بود.»سخنگوی وزارت بهداشت در آن زمان با تایید تلاش مجموعه‌های داخلی برای تولید واکسن کرونا اظهار داشت: «وزارت بهداشت در مجمعی به نام «کووکس» که به گفته خانم لاری 180کشور جهان و 18سازمان و شرکت فعال در زمینه تولید واکسن در آن مشارکت داشتند، ثبت نام کرده است و پیش پرداخت 15درصدی اولیه را نیز انجام داده است تا تحقیقات برای تولید واکسن انجام شده و ایران نیز در لیست دریافت کنندگان اولیه واکسن کرونا قرار داشته باشد.»
علاوه بر این در همان ایام اعلام شد که کشورمان برای خرید واکسن از آکسفورد، چند شرکت چینی و شرکت‌های معتبر دیگر ثبت نام کرده است.
با این حال اواسط آذر ماه، رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی نوشت: «از آنجا که خرید واکسن کرونا(covax) بایستی از مسیر رسمی سازمان بهداشت جهانی انجام گیرد، تاکنون هر طریقی برای پرداخت و انتقال ارز مورد نیاز، به‌خاطر تحریم غیرانسانی دولت آمریکا و ضرورت اخذ مجوز «اوفک» با مانع مواجه شده است. کره جنوبی، بابت انتقال پول از مسیر U-turn دلار برای خرید‌های بشر دوستانه، نتوانست تضمینی برای عدم مصادره پول بانک مرکزی ایران توسط دولت آمریکا در هنگام انتقال بدهد. صندوق بین المللی پول با فشار و تهدید آمریکا، و علی‌رغم اذعان به حق ایران و عدم وجود هیچ‌گونه مانع اقتصادی یا حقوقی، حتی جرأت مطرح کردن وام بشر دوستانه ایران در هیئت مدیره صندوق را پیدا نکرد. البته، انتقال پول از مسیرهای دیگر تحت پیگیری است که ان‌شاءالله با همکاری و اقدام به موقع دستگاه‌های ذی‌ربط به نتیجه خواهد رسید.»
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان نیز با تایید تلاش‌ها برای خرید واکسن کرونا اظهار داشت: «ما بر خلاف کشورهای دیگر از جنگ اقتصادی رنج می‌بریم که فراتر از محدودیت‌هاست. آمریکا حتی مانع این می‌شود که ما از پول‌های خودمان که در کشورهای دیگر است برای تولید و تهیه واکسن استفاده کنیم. اگر غیر از این می‌گویند، دروغ می‌گویند. وزارت بهداشت و بانک مرکزی ما در تلاش بوده است چند میلیارد پولی را که داریم به سازمان بهداشت جهانی برای تهیه واکسن انتقال بدهیم اما موفق نبوده‌ایم. این مانع تلاش ما برای مبارزه با بیماری شده است و این به هر شکل جنایتی علیه بشریت است که دولت ترامپ در روزهای اخیرش انجام می‌دهد.»
این اظهارات برای افکار عمومی کشورمان این پیام را به همراه داشت که دولت، امکان خرید واکسن ساخت شرکت‌های خارجی را ندارد، چراکه تحریمهای آمریکا مانع از خرید واکسن شده است. بنابراین مردم ایران نباید چشم انتظار واردات واکسن مورد نیاز باشند.
.jpg "آیا تحریمهای آمریکا مانع از واردات واکسن کرونا است؟")
آیا واقعاً امکان واردات واکسن کرونا برای ایران وجود ندارد؟!
«ناصر ریاحی» رئیس اتحادیه واردکنندگان داروی ایران در واکنش به اظهارات رئیس بانک مرکزی در عدم امکان خرید واکسن کرونا به دلیل تداوم تحریمهای آمریکا تاکید کرد: «هیچ مشکلی برای انتقال ارز به منظور واردات واکسن کرونا و دیگر اقلام دارویی از خارج به ایران وجود ندارد.»
ریاحی در ادامه اظهار داشت: «امروز ما نیازهای دارویی کشور را به طرق مختلف و حتی از شرکت‌های داروسازی آمریکایی، اروپایی و مواد اولیهساز هندی، چین و روسی وارد می‌کنیم و در همه این معاملات هم ارز منتقل می‌شود.»
رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو ضمن رد این اظهارات می‌گوید: «نمی‌دانم که منبع استناد رئیس کل بانک مرکزی چیست و نمی‌توانم دقیق در این خصوص اظهارنظر کنم، اما مطمئن هستم که بانک مرکزی ماهیانه صد میلیون یورو برای واردات دارو و مواد اولیه آن و نیز واردات تجهیزات پزشکی به شرکت‌ها می‌دهد، درحالی که اگر این روند جاری نبود تخصیص ارز بی‌معنا می‌شد.»
این اظهارات رئیس اتحادیه وارد کنندگان دارو در حالی رسانه‌ای شد که «حسن روحانی» رئیس جمهور کشورمان مدتی پیش اظهار داشته بود: «در هر اقدامی در بخش دارویی، تجهیزاتی و واکسن باید صد لعن و نفرین به ترامپ بفرستیم، چرا که با ایجاد مشکلات و آزار برای حل انتقال و جابه‌جایی ساده با تلفن و یا سوئیفت، همه کشور باید هفته‌ها و گاهی ماه‌ها درگیر شود.»
دلیل طرح اظهارات متناقض در رابطه با امکان و عدم امکان واردات واکسن کرونا چیست؟
از اظهارات متناقض مسئولان در رابطه با عدم امکان واردات واکسن کرونا به دلیل تحریمهای آمریکا می‌توان نتیجه گرفت که هدف، چیزی جز تحریک افکار عمومی و ایجاد فشار بر رأس نظام با هدف پذیرش حرکت به سمت قبول مذاکره با آمریکا نیست!در واقع جریان سیاسی غربگرا با توجه به پیروزی «جوبایدن» در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا تلاش می‌کند تا به هر نحو ممکن پیش از برگزاری انتخابات1400 و پایان عمر قانونی دولت دوازدهم، دور جدیدی از مذاکرات با طرف آمریکایی در جهت احیای برجام یا همان توافق هسته‌ای2015 شکل بگیرد.
جریان غربگرا به خوبی به این نکته واقف است که نظام و افکار عمومی کشورمان تجربه خوبی از برجام و پایبندی آمریکا به توافق ندارد، بنابراین بحران شیوع کرونا و نیاز کشور به واکسن کرونا این فرصت را در دسترس جریان غربگرا قرار داده است تا با برجسته سازی تحریمها و طرح ادعای ممانعت ایالات متحده از واردات واکسن کرونا، زمینه روانی لازم را برای همراهی افکار عمومی با شروع سریع دور جدیدی از مذاکره با آمریکا مهیا کنند.
از سوی دیگر جریان غربگرا معتقد است که واردات و عرضه واکسن کرونا در آستانه انتخابات1400 می‌تواند موجب همراهی رای‌دهندگان با گزینه‌های حامی برجام شود. بنابراین اغلب در اظهارات برخی مسئولان، بهار و خرداد سال آتی به عنوان موعد عرضه اولیه واکسن معرفی می‌شود.
نتیجه گیری
به نظر می‌رسد که جریان غربگرا با بهانه کردن تحریمها و نیاز مردم به واکسن کرونا در تلاش است تا از آخرین فرصتهای حضور در قدرت استفاده کرده و زمینه ساز تحمیل دور جدید از مذاکرات را با طرف‌های غربی و در رأس آنها آمریکا شود، آن هم در حالی که طرف‌های غربی از هم‌اکنون اعلام کرده‌اند که انتظارات آنها دیگر محدود به توافق 2015 نیست و باید حوزه موشکی و منطقه‌ای نیز در مذاکرات جدید با ایران لحاظ گردد.البته با توجه به اقدام ترکیه و امارات در خرید واکسن کرونا از چین و رابطه خوب کشورمان با این کشور به نظر می‌رسد که خرید واکسن از تولیدکنندگان چینی، چالش تحریمی خاصی برای کشورمان به همراه ندارد و بهانه کردن تحریمهای آمریکا فقط یک بازی سیاسی برای پیشبرد منافع سیاسی جریان غربگرا است. زیرا آنها ابتدا چین هراسی راه می اندازند که از قبل این راه را بسته باشند و بعد به سراغ تحریک افکار عمومی برای مذاکره، صلح، تن دادن به خواسته های امریکا و گرفتن واکسن کرونا می روند، در این خصوص هم از همان ابتدا از قبول هرگونه مسئولیت و تصمینی شانه خالی می کنند.
