با استقبال مردمی از این فروشگاه ها و روی آوردن این عرضه کنندگان کالا به گسترش کار و فروشگاه های پر زرق و برق در نقاط مختلف کشور به صورت ناخودآگاه اعتماد عمومی نیز به سمت فروشگاه های زنجیره ای رفت.
چند سالی است با توجه به استقبال مردم برای خرید از فروشگاه های زنجیره ای رقابت نیز وارد عرصه شده تا جایی که این فروشگاه ها از هیچ راهی برای رسیدن به هدف خود دریغ نمی کنند.
پرداختن به عملکرد فروشگاه های زنجیره ای ابعاد گسترده ای دارد و می تواند از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گیرد اما یکی از موضوعاتی که مورد توجه عموم مردم قرار گرفته بحث تخفیف هایی است که این فروشگاه ها برای اجناس خود می گذارند.
نگاهی به تخفیف‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای/ سرخوشی کاذب خریداران از تخفیف‌های استثنایی!
عرضه محصولات غذایی و بهداشتی و مارکتینگ در حال گذر از حالت سنتی به مدرن است و به تدریج مغازه های بقالی و خوار و بار فروشی کم رونق شده اند.
هر چند این اتفاق در کشورهای پیشرفته مدت هاست که روی داده، اما در کشورهایی مانند ایران این تحول به تدریج و با سرعت کمتری در حال انجام است؛ اما در این مسیر انحرافاتی نیز رخ می دهد که می تواند منظور اصلی و هدفگذاری اصلی از ایجاد و ترویج فروشگاه های بزرگ زنجیره ای را مخدوش کند.
رمزگشایی از تخفیف های فروشگاه های زنجیره ای
خبرنگار صداوسیما با پیگیری‌هایی که از فروشگاه‌های زنجیره ای و مردم و تولیدکنندگان انجام داده، پرده از چگونگی اعمال تخفیف‌های باورنکردنی و کلاهبرداری از مردم برداشت.
تفاوت تخفیف واقعی و غیر واقعی
از لحاظ اقتصاد مارکتینگ، خریدهای کلان و عمده دارای تخفیف های ویژه و ریزش قیمت است و کارخانه های تولیدی درصدی تخفیف را برای خریدهای عمده در نظر می گیرند که فروشنده بتواند علاوه بر محاسبه سود خود، تخفیف هایی را نیز به مشتریان بدهد. تا کنون تصور می کردم منشا این تخفیف ها اصول مارکتینگ و قواعد مربوط به خرید عمده و خرده فروشی است اما تازه فهمیدم که اینگونه نیست. در خوش بینانه ترین حالت می توان گفت تولید گنندگان قیمت سفارشات خریداران عمده و فروشگاه های زنجیره ای را با هماهنگی قبلی بیشتر از قیمت واقعی درج می کنند که هنگام فروش در ظاهر به مشتری تخفیف داده شود، اما در اصل نه تنها تخفیفی داده نشده بلکه برخی محصولات را گرانتر از حد معمول به فروش رسانده اند که در نمونه کالای بالا مشاهده کردید.بروز این پدیده می تواند علاوه بر مخدوش کردن فعالیت فروشگاه های زنجیره ای بزرگ، تحول از فروش سنتی به مدرن را نیز به شکست منجر سازد.
در این میان حضور و نظارت دقیق نهادهای ناظر مانند سازمان بازرسی و تعزیرات و سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان می تواند بسیار تاثیر گذار باشد. نظارتی که خلا آن تاکنون مشهود بوده و ظاهرا ساز و کاری برای جلوگیری از تخلفات احتمالی وجود ندارد.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تخفیف‌های نجومی مشکوک!
البته برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم در ارائه تخفیف‌های دلچسب ید طولایی دارند و همین امر دلیلی می‌شود تا مردم برای خرید کالا از آن مجموعه‌ها رغبت پیدا کنند.شهروندان به‌تصور اینکه از تخفیف‌های خوبی بهره‌مند می‌شوند سبد خرید خود را پر میکنند ولی در نهایت در اکثر مواقع بدون آنکه متوجه شوند، ضرر میکنند.
این ضررها انواع مختلف دارد. یکی از آنها عدم تطبیق قیمت کالا با نرخ آن در فاکتور است. به‌عنوان مثال قیمت یک قالب پنیر ۴۵۰ گرمی روی جعبه آن ۴ هزار و ۸۰۰ تومان است اما در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای قیمت اصلی جنس روی فاکتور ۵ هزار و ۶۰۰ تومان عنوان شده است و با تخفیف محصول با نرخ ۵هزار و ۳۶۶ تومان به دست مشتری می‌رسد. یعنی در یک قلم کالا فروشگاه ۵۶۶ تومان سود می‌کند.حال با حجم وسیع فروشی که برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارند متوجه خواهید شد که چقدر سود برای آنها با شعار «تخفیف» حاصل شده است. در حقیقت مردم، محصول عرضه شده را گرانتر از قیمت مصرف‌کننده خریداری کرده‌اند. البته این موضوع را از فروشگاه خریداری شده پیگیری کردیم و آنها در جواب گفتند حاضرند کالای خریداری شده را تعویض کنند. هر چند که توجیه‌شان این بود که جعبه با قیمت ۴۸۰۰ تومان از قبل بوده وقیمت‌های جدید ۵۶۰۰ شده است. اما مدیرکارخانه چنین اظهار نظری را قبول نکرد و اظهار داشت: قیمت آنها تا چندی پیش ۴۵۰۰ تومان بوده است.
کاهش وزن و کیفیت کالاها
نکته دیگری که در برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتفاق می‌افتد کاهش وزن و کیفیت است.آنگونه که برخی از پرسنل فروشگاه‌ها عنوان کردند، مدیر برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای محصول مورد نیاز خود را سفارش می‌دهند و تولیدکنندگان برای آنکه قیمت پایین‌تر تمام شود از کیفیت و وزن آن می‌کاهند. نمونه این اتفاق را در کنسروهای مختلف می‌توان دید.موسوی معاون نظارت بر کالاهای مصرفی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان گفت: تخلف‌هایی در مورد فروشگاه‌های زنجیره‌ای عنوان شده که در حال پیگیری است. البته فیلم‌هایی هم در مورد تفاوت قیمت‌ها در بازار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای در فضای مجازی پخش شد که با بررسی‌های صورت گرفته متوجه شدیم، بخشی از آن ساختگی بود.کالاهای به نمایش گذاشته شده در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای فاصله تاریخ تولید یکساله داشتند. لذا تغییر قیمتی سالانه به منزله فاصله قیمتی بازار و فروشگاه زنجیره‌ای نیست.
وی ادامه داد: برای آنکه تخفیف و قیمت‌های ارائه شده در فروشگاه‌های زنجیره ای سامان پیدا کند در حال برنامه‌ریزی هستیم تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تولیدکنندگان قراردادی یکسان داشته باشند. با اجرایی شدن این امر دیگر ابهامی وجود ندارد و مردم هم اعتماد بیشتری به فروشگاه‌ها پیدا میکنند. معاون نظارت بر کالاهای مصرفی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان خاطرنشان کرد: سود و تخفیف در کالاها باید ضابطه داشته باشد و هیچ مجموعه‌ای چه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و چه مغازه داران نمی‌توانند از این امر فاصله بگیرند.کالاها ۹ درصد ارزش افزوده دارد، سود خرده فروشی بین ۱۰ تا ۱۴ درصد است، سود عمده فروشان بین ۳ تا ۵ درصد است، کرایه حمل و پخش هم سودی در حدود ۱۰ درصد دارد. لذا تمام مجموعه‌ها مکلف به دریافت سود ذکر شده و ارائه تخفیف در محدوده‌های یاد شده هستند. در مجموع سود یک کالا با احتساب مالیات بر ارزش افزوده از کارخانه تا مشتری بین ۳۳ تا ۳۵ درصد است.
عرضه برندهای ناآشنا
در این میان گشت و‌گذاری در برخی از این فروشگاه‌های زنجیره‌ای حاکی از آن است که در برخی محصولات مانند زیتون و مواد خوراکی از این دست، برندهایی با ظاهر و وزن متفاوت عرضه می‌شود که مصرف‌کننده با کیفیت و قیمت یا نام این برندها آشنایی ندارد. در همین خصوص یکی از خریداران کالای فروشگاه‌های زنجیره‌ای تازه تاسیس گفت: «زمانی که برای اولین بار محصولی مانند زیتون با نام غیرآشنا را خریداری کردم، از کیفیت آن راضی بودم اما پس از خرید چند باره آن، کیفیت این محصول هیچ شباهتی به روزهای اول نداشت. همچنین بسته‌بندی کالا به گونه‌ای بود که داخل بسته چندان قابل مشاهده نبود.»
این در حالی است که پیش از این هم نایب رییس اتاق اصناف تربت حیدریه در واکنش به نوع فعالیت یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفته بود: ما با اصل تاسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشکلی نداریم اما محصولات خریداری شده از کارخانجات شرق کشور در غرب کشور و از غرب کشور در شرق عرضه می‌شود در حالی که مشتریان همیشه با کالاهایی روبه‌رو می‌شوند که تاکنون نه آن برند را دیده‌اند و نه از قیمت واقعی آن خبر دارند.
رامین مصطفوی در این خصوص گفته بود: طبق قانون باید بر اساس قیمت فاکتور خرید به اضافه درصد سود قیمت کالا محاسبه و عرضه شود در حالی که آنها از مبدا تولید، کالا را با قیمت بسیار پایین می‌خرند و در زمان عرضه بر اساس قیمت درج‌شده روی کالا، تخفیف می‌دهند نه بر اساس قیمت خریداری شده مندرج در فاکتور، لذا سودهای کلان به جیب همین دلالان می‌رود.
قیمت‌گذاری غیر‌واقعی
همچنین یکی از مشتریان فروشگاه‌های زنجیره‌ای اظهار کرد: «اگرچه به دلیل تبلیغات این فروشگاه‌ها برای ارائه تخفیف و همچنین جوایز گران‌قیمت برای خرید بیشتر، معمولا برای خرید از این فروشگاه‌ها ترغیب می‌شوم اما یکی از مشکلات فروشگاه‌های زنجیره‌ای این است که نمی‌توان برای خرید جزیی داخل آنها شد و دست کم باید چندین رقم کالا خریداری کرد. البته معمولا قیمت‌ها پایین‌تر از قیمت مصرف‌کننده روی کالاست اما خیلی نمی‌توان به این قیمت‌ها اعتماد کرد چرا که گاهی اوقات آنقدر غیر‌واقعی به نظر می‌رسد که می‌توان به کیفیت و اصل بودن آن شک کرد.»وی در رابطه با کیفیت برخی از دستمال کاغذی‌های ارائه‌شده در این فروشگاه‌ها گفت: «کیفیت دستمال کاغذی با برند خاصی که از یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خریداری کردم به نسبت مغازه محلی، پایین‌تر است در حالی که هر زمان این برند را از مغازه اطراف منزل تهیه می‌کردم، راضی بودم.»این در حالی است که با توجه به اینکه نمی‌توان از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرید خیلی جزیی داشت و برای مراجعه به این فروشگاه‌ها باید تا حدی از منزل دور شد، به نظر می‌رسد خرید عمده از مراکز عمده‌فروشی خیلی به صرفه‌تر از فروشگاه‌هاست چرا که بسیاری از مردم بر این باورند که کیفیت خرید آنها در عمده‌فروشی‌ها و بازار بهتر و قیمت تمام‌شده برای آنها نیز پایین‌تر است.
دست باز لبنیاتی‌ها
در این میان برخی مراجعه‌کنندگان فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز معتقدند علاوه بر کم‌فروشی یا گران‌فروشی برخی از محصولات لبنی در مغازه‌ها، این موارد در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتر به چشم می‌خورد به طوری که وزن این نوع محصولات چندان مطابقتی با قیمت روی کالا ندارد و به نظر کمتر می‌آید. از این رو به نظر می‌رسد دست برخی برندهای لبنیاتی‌ها برای کم‌فروشی در فروشگاه‌ها باز‌تر است.
برخی دیگر نیز عقیده دارند که در برخی از این فروشگاه‌ها، کالاهایی که چیزی از تاریخ انقضایشان باقی نمانده است، در کنار دیگر محصولات چیده می‌شود در حالی که ممکن است برخی از خریداران اصلا به این موضوع توجهی نداشته باشند و تنها به دلیل تخفیف زیاد کالا دچار مشکل شوند. این در حالی است که در اروپا و کشورهای اسم و رسم‌دار در زمینه فروشگاه‌های بزرگ، کالاهایی که چیزی تا تاریخ انقضایشان باقی نمانده، در قفسه‌ای جداگانه چیده می‌شوند تا مردم علت ارزانی آن را بدانند و به دلیل تخفیف، حجم زیادی از آن کالا را خریداری نکنند چرا‌که بعد از مدتی قابل استفاده نخواهد بود.
موضوع فروشگاه های زنجیره ای و رفتارهای اقتصادی آن ها در استان ها و شهرهای مختلف کم اهمیت نیست و نیازمند این است بازرسان اداره صمت و سازمان تعزیرات نظارت ویژه تری را نسبت به این فروشگاه ها داشته باشند.
منبع:
1. اقتصاد 24/ فیلم/ کلاهبرداری زیرپوستی در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای
2. دانا/ پرده‌برداری از حربه‌های زنجیره‌ای؛ کلاهبرداری نوین از مردم به سبک فروشگاه زنجیره‌ای/ خریدهایی که فقط حس تخفیف دارند
3. برترین ها/ پشت‌پرده تخفیف‌ها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای
4. زنجان سحر/ علت تخفیف های باور نکردنی در فروشگاه های زنجیره ای چیست؟ / کلاهبرداری به روش نوین + عکس و فیلم
