مهدی دانشیار با اشاره به کاوش‌های 16 ساله برای کشف مقبره کاشف الکل در ری اظهار داشت: در کنگره‌ای که سال 1383 به دستور تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) در مرکز نجوم این آستان برگزار شد قطعنامه‌ای مبنی بر نام‌گذاری مکانی به نام رازی و پیدا کردن آرامگاه وی صادر و کاوش و جست‌وجو در این زمینه آغاز شد.
ماجرای کشف محل دفنِ احتمالی
گمان محل دفن براساس کتاب «آثار بازمانده از ری قدیم» دکتر حسین کریمان مطرح شده است. ادعای جدیدی مبنی بر کشف محل دقیق دفن زکریای رازی صورت نگرفته است. ما به استناد مطالب آن کتاب، محدوده محل دفن این دانشمند را گمانه‌زنی کردیم.او می‌افزاید: در آن کتاب آمده که زکریای رازی احتمالا در منطقه فیروزآباد شهرری و در امامزاده شعیب کنونی دفن شده است. شواهد و بررسی‌های میدانی نیز آن ادعا را تایید می‌کند. ما جانمایی دقیقی نداشته‌ایم. هدف از طرح این موضوع نیز جلب توجه متولیان برای ایجاد یک بنای یادبود بوده است، مثل آن‌چه برای حکیم فردوسی و عمر خیام ساخته شد. محل دفن این چهره‌ها نیز دقیق که مشخص نشده، بلکه محدوده آن تعیین و بعد یادبودی بنا شده است.
دانشیار همچنین می‌گوید که تحقیقات میدانی و بررسی‌ها در محدوده محل احتمالی دفن زکریای رازی همچنان درحال انجام است.
احمد ابوحمزه ـ ری‌شناس و مدرس دانشگاه ـ نیز در تایید این سخنان به ایسنا می‌گوید که ادعا و کشف جدیدی صورت نگرفته است. براساس مستندات مورخان این گمانه مطرح شد که محل دفن زکریای رازی در چه محدوده‌ای قرار دارد.
او اضافه می‌کند: درباره محل دفن زکریای رازی حوالی دهه ۵۰ در کتاب حسین کریمان صحبت شده است. این محقق و نویسنده محدوده آثار زیادی را در کتاب‌های خود مشخص کرده است، از جمله «دژ رشکان» که در سال‌های ۸۰ - ۷۹ دقیقا از همان محدوده مشخص‌شده در کتاب، از زیر خاک درآوردیم. یا «گنبد فخرالدوله» که شناسایی آن را براساس مستندات آن کتاب پیش می‌بریم. بر همین اساس صحبت‌هایی برای شناسایی محل دفن زکریای رازی مطرح و قرار شد آن محدوده را با توجه به تصاویر و اسناد قدیمی پیدا کنیم.
این ری‌شناس ادامه می‌دهد: در کتاب دکتر کریمان، محدوده قبر زکریای رازی، قبرستان قدیمی ری در نزدیکی امامزاده شعیب گمانه‌زنی شده است. صحبت‌هایی هم با محلی‌ها شده است و شواهدی در قبرستان قدیمی این امامزاده وجود دارد که می‌تواند ادعای مطرح‌شده در کتاب دکتر کریمان را تایید کند. اما این‌که دقیقا قبری و جنازه‌ای بعد از یک‌هزار سال پیدا شود، منطقی نیست. هدف از طرح این موضوع هم جانمایی برای ایجاد یک یادبود از زکریای رازی در محل دفن احتمالی او بوده است. با همین منطق برای فردوسی و عمرخیام نیز بنای یادبود ساخته شده است، وگرنه محل دفن ایشان که دقیق مشخص نبود.
ابوحمزه می‌گوید: زکریای رازی یکی از مهمترین و اثرگذارترین شخصیت‌ها در علم پزشکی و فلسفه بوده است، ولی هیچ نمادی از او در شهرری دیده نمی‌شود. فقط یک مجسمه به اسم زکریای رازی در میدان گمرک تهران وجود دارد که اصلا معلوم نیست به چه دلیل و با چه انگیزه‌ای این مجسمه را در آن منطقه قرار داده‌اند.
امیرمسیب رحیم‌زاده. مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرری ـ نیز این سخنان را تکرار می‌کند و به ایسنا می‌گوید که کشفی صورت نگرفته است. محل دقیق دفن زکریای رازی هم نه مشخص شده و نه جانمایی. حتی تا به حال مطالعات باستان‌شناسی با این محور و موضوع در منطقه فیروزآباد یا بخش قلعه نو کنونی صورت نگرفته است. جا دارد باستان‌شناسان مطالعاتی را در این‌باره انجام دهند.
او در پاسخ به این سوال که با توجه به وجود طرح این ادعا براساس کتاب حسین کریمان که در دهه ۵۰ منتشر شده و گفته می‌شود کشف و ادعای تازه‌ای رخ نداده است، چرا میراث فرهنگی تا کنون روی این موضوع مطالعات و تحقیقاتی نداشته است، اظهار می‌کند: به هر حال از دهه ۴۰ و ۵۰ کاری صورت نگرفته است، اما درنظر بوده که انجام شود. ضمن این‌که امامزاده شعیب همان محدوده‌ای که به عنوان محل دفن زکریای رازی گمانه‌زنی شده، قبلا در فهرست آثار ملی ثبت شده است اما خیلی جزئی و تخصصی وارد قضیه نشده‌اند و موضوع هم مغفول مانده است. ما اعلام کرده‌ایم درصورت تامین اعتبار بررسی و مطالعات آغاز می‌شود.
رحیم‌زاده درباره تامین امنیت محدوده محل دفن زکریای رازی اظهار می‌کند: آن منطقه متولی دارد که اوقاف است و تامین امنیت آن را باید به عهده بگیرد. هرچند یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز در هفته چند نوبت در محدوده تمام آثار ثبت‌شده گشت دارد و حتما دقت لازم می‌شود.
سرگذشت محمد بن زکریای رازی
محمد بن زکریای رازی یکی از دانشمندان بزرگ ایرانی سده سوم هجری است. رازی بزرگـترین طـبـیب بالیـنی اسلام و قـرون وسطی، فـیزیکدان، عـالم کـیمیا ( شیمی ) و فیلسوف صاحب استـقلال فکر است.
رازی آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته‌است و به‌عنوان کاشف الکل، جوهر، گوگرد (اسید سولفوریک) و نفت سفید ، مشهور است. وی همچنین دربارهٔ کیهان شناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد .
رازی بزرگـترین طـبـیب بالیـنی اسلام و قـرون وسطی، فـیزیکدان، عـالم کـیمیا ( شیمی ) و فیلسوف صاحب استـقلال فکر است. ظاهرا درری ریاضیات، فلسفه، نجوم و ادب را فرا گرفت. احتمالا در جوانی به تحصـیل کیـمیا مشغـول شد و بعـد به سبب بـیـماری چشم به تحصیل طب پرداخت و در این عـلم شهرت فراوان یافت و حوزه درسش بلند آوازه شد. در خدمت ابوصالح منصوربن اسحاق سامانی،حاکم ری، ریاست بـیمارستان جدیدالتاسیس آنجا را یافت. بعـدها در بغـداد رئیس بیمارستان بود. به سبب شهرت فراوانش فرمانروایان مختـلف او را به دربار خود دعوت می کردند. رازی صاحب اخلاق نیکو و رفـتار پسنـدیده بود و با بـیماران به مهربانی و عـطوفت رفـتار می کرد و در حق فـقرا و ضعـفا اعـانـت می کرد. عـده‌ای تالیـفات اورا تا ۱۹۸ و عـده دیگر کتاب‌های منسوب به او را تا ۲۳۷ بر شمرده اند.
رازی در تاریخی بین ۵ شعبان ۳۱۳ (قمری) ه. ق تا ۳۱۳ ه.ق در ری وفات یافته‌است.
آثار
درمورد آثار رازی در لغت نامهٔ دهخدا آمده‌است: ابن‌الندیم در کتاب «الفهرست» خود تعداد آثار رازیرا یک‌صدوشصت‌وهفت و ابوریحان بیرونی در کتاب فهرست کتب کتاب در ریاضیات و نجوم، ۷کتاب در تفسیر و تلخیص و اختصار کتب فلسفی یا طبی دیگران، ۱۷ کتاب در علوم فلسفی و تخمینی، ۶ کتاب در در مافوق الطبیعه، ۱۴ کتاب در الهیات، ۲۲ کتاب در کیمیا، ۲ کتاب در کفریات، ۱۰ کتاب در فنون مختلف که جمعاً بالغ بر یک‌صدوهشتادوچهار مجلد می‌شود و ابن اصیبعه در عیون الانباء فی طبقات الاطباء دویست‌وسی‌وهشت کتاب از برای رازی برمی‌شمارد.محمود نجم‌آبادی استاد دانشگاه تهران کتابی به عنوان «مولفات و مصنفات ابوبکر محمدبن زکریای رازی» نوشته‌است که در سال ۱۳۳۹ به وسیله انتشارات دانشگاه تهران چاپ شده‌است در این کتاب فهرست‌های ارائه شده توسط ابن الندیم و ابوریحان بیرونی و قفطی و ابن اصیبعه با یک‌دیگر تطبیق داده شده است و در مجموع دویست‌وهفتادویک کتاب و رساله و مقاله فهرست شده‌است.
افتخارات رازی
ابن سینا پزشک معروف ایرانی کتاب قانون که یکی از مهمترین کتاب های پزشکی دنیاست را با کمک از کتاب الحاوی رازی نگارش کرده است. رازی جزء اولین پزشکان دنیاست که تجربه کار در آزمایشگاه و مواد شیمیایی را داشته.است. رازی جزء اولین پزشکانی است که توانست بیماری آبله و سرخک را تشخیص دهد ، به همین خاطر کتابی تحت عنوان آبله و سرخک تالیف کرد و در آن نشانه های دقیق بروز آبله و روش های انتقال این بیماری را ذکر کرده است. رازی بسیاری از کشفیات پزشکی را سامانی دوباره داد. رازی اولین پزشک در تاریخ بود که توانست به طور دقیق علائم و نشانه های آبله و سرخک را بر اساس معاینه بالینی توصیف کند و اولین کسی بود که بین این دو بیماری تمایز قائل شد؛ مهارتی در پزشکی که امروزه «تشخیص افتراقی» نامیده می شود. این تشخیص وی در کتاب «دردهای آبله و سرخک» بسیار واضح است.در تاریخ آمده که رازی جراحی های مهمی در زمینه برداشتن سنگ کلیه و مثانه هم انجام می داده.است
منبع:
1.تسنیم / آرامگاه زکریای رازی بعد از ۱۱ قرن در شهرری کشف شد
2.ایسنا / ماجرای کشف قبر زکریای رازی در شهرری چه بود؟
3.دانشگاه رازی / محمد بن زکریای رازی
4.بهار ایران / زکریای رازی: کاشف الکل
