به گزارش راسخون؛ مستند ۷ قسمتی «آقا مرتضی» به کارگردانی سید عباس سید ابراهیمی و تهیه کنندگی مهدی مطهر از امشب (یکشنبه ۱۵ فرودین) هر شب ساعت ۲۰ از شبکه سه سیما پخش می‌شود.

همزمان با نمایش این مستند از تلویزیون، پلتفرم های اینترنتی فیلیمو، فیلمگردی و عماریار نیز این اثر را در بستر پخش خود قرار خواهند داد.

مستند «آقا مرتضی» که محصول سازمان هنری رسانه ای اوج و تولید شده در خانه مستند انقلاب اسلامی است، بر اساس آنچه سازندگان آن مدعی شده اند، روایتی متفاوت و بدون سانسور از زندگی شهید اهل، قلم سید مرتضی آوینی است.

عوامل این مستند عبارتند از:
کارگردان: سید عباس سید ابراهیمی، تهیه کننده: مهدی مطهر ، کارگردان بخش بازسازی: حسین علیجان نژاد، تدوین، مرتضی فتحی، نویسنده متن، مهدی نعمت الهی، سید عباس سید ابراهیمی، گویندگان: محسن بهرامی، مهدی نعمت الهی، تصویربرداران: سید روح الله سجادپور، حسین شیخانی، محمود پری، سامان مختاری، انتخاب موسیقی و صداگذاری: مرتضی فتحی، مشاور رسانه ای : مهرداد معظمی، روابط عمومی: بهنام توفیقی.

انتقاد شدید همسر شهید آوینی از صداوسیما و علی فروغی

مریم امینی - همسر سیدمرتضی آوینی - با اشاره به نامه‌ای که برای توقف پخش مستند «آقا مرتضی» به معاون سیما (حمید شاه‌آبادی) نوشته است، بیان کرد: « دلیل درخواست ما کاملا واضح و روشن است. این نمی‌شود که یک نفر جزئیاتی از زندگی خصوصی شخصیتی بزرگ را بدون اطلاع خانواده‌اش فیلم کند و به خورد مردم بدهد؛ آن هم با این ابتذال و بدون این‌که من خبر داشته باشم. اصلا مگر چنین چیزی ممکن است؟ آیا قانون این اجازه را می‌دهد که با حریم شخصی یک نفر چنین کاری کرد؟ روایت دوره جوانی ایشان (مرتضی آوینی) براساس کدام استناد است وقتی هیچ کدام از افراد خانواده آن‌ها را تایید نکند؟

وقتی بخش اول مستند را دیدم واقعا احساس کردم یک تعرض به خانواده‌ام صورت گرفته و زیر پا گذاشتن حریم خانواده را با پرده‌دری و وقاحت باور نمی‌کردم. ضمن این‌که استفاده از راش‌هایی که متعلق به تهیه‌کننده این مستند نیست هم حیرت‌آور است و راه را برای شکایت صاحبان دیگر فیلم‌ها باز می‌گذارد.»

اعتراض یک مستندساز به پخش مستند «آقا مرتضی»

حسین معززی نیا، منتقد و مستندساز با نگارش نامه‌ای به رئیس سازمان صداوسیما، نسبت به ساخت و پخش مستند «آقا مرتضی» اعتراض و اعلام کرد که به خاطر استفاده غیرمجاز این مستند از راش‌های (تصاویر خام) فیلم خودش پیگیری قضایی خواهد کرد. حسین معززی نیا، در نامه‌ای که تصویرش را در صفحه اینستاگرامش قرار داده مدعی شده که تکه های متعددی از راش های یک مجموعه تلویزیونی ۳۰ قسمتی به نام «روایت راوی» که سال‌ها پیش او آن را کارگردانی و تدوین کرده‌، درون مستند«آقا مرتضی» گنجانده شده است.

وی در این نامه خطاب به علی عسکری نوشت: مواد و مصالحی را که من تولید کرده ام اما به هر دلیل کنار گذاشته‌ام، بدون اجازه من با طرف مصاحبه شونده، در برنامه خودشان مورد استفاده قرار داده‌اند و از راش های کیومرث پوراحمد هم به همین ترتیب استفاده کرده‌اند.

در ادامه این نامه معززی نیا از پیگیری قضایی برای حل اختلاف پیش‌آمده خبر داده است.

محمدعلی شعبانی - کارگردان مستند «انحصار ورثه» - هم به دلیل استفاده بی‌اجازه از اثرش، خواستار توقف پخش این مجموعه شده است. او هم بیان کرده است:

«همه امید من این است که نامه خانم امینی (همسر شهید آوینی) راهگشا باشد و این دوستان دست کم رفتاری را که با من داشتند، با خانواده آقای آوینی نداشته باشند چون وقتی با دوستان در اوج و نیز با تهیه‌کننده این مستند صحبت کردم، به دلیل اعتماد به نفس بیش از حد آقایان و در واقع رویکردی که داشتند، احساس شهروند درجه دو بودن در من ایجاد شد. آن‌ها می‌گفتند این حرف‌ها (اعتراض‌های شعبانی و خانواده شهید آوینی) قرون وسطایی است و شهید متعلق به همه است. در واقع ملغمه‌ای از "همینی که هست" را دیدم.

این‌ها در حالی است که وقتی کسی از دنیا می‌رود همه امور حقوقی‌اش بر عهده خانواده‌اش قرار دارد و امیدوارم این حقوق بدیهی محترم شمرده شود چون من اندوه عمیق خانم امینی را دیدم و اگر الان این در بسته نشود، از فردا دیگر جلو چیزی را نمی‌شود گرفت.»

اساسا بحث این نوشتار زندگی شهید آوینی و فراز و فرودهای آن نیست بلکه مسئله اصلی این است که سازمان اوج به عنوان متولی اصلی این مستند چرا چنین رفتار و برخوردی داشته است؟

آیا برای ساخت مستندی متفاوت و بدون سانسور از زندگی شهید اهل قلم سید مرتضی آوینی باید همه مرز ها و مبانی اخلاقی رسانه ای و حرفه ای را فراموش کرد؟

نکته دردناک ماجرا این است که این اتفاق برای نشان دادن زندگی شخصی است که خود بسیار ملتزم و معتقد به رعایت حفظ حرمت و حریم انسانهایی بود که در مستندهای روایت فتح به تصویر می کشید.

فارغ از سازمان اوج و خانه مستند انقلاب اسلامی به عنوان سازندگان این مجموعه آیا تلویزیون و پلتفرم های ویدیویی پخش کننده «آقا مرتضی» هیچ نظارت و یا راستی آزمایی برای محصولاتی که به آنها ارائه می شود ندارند؟ یا اینکه چون از سازمان اوج است به آنها اعتماد کرده اند و الان با چنین چالشی رویرو شده اند.
در تمام جهان وقتی که از زندگی شخصی یک نفر فیلم مستندی ارائه می شود حداقل اجازه از خانواده آن شخص متوفی است مگر اینکه با حالتی رویرو باشیم که گروه مستندساز با مدرک و سند بر این اعتقاد باشند که روایت خانواده شخص درگذشته جانبدارانه و یا خلاف واقعیت است و حال آنها با ارائه دلیل و سند بخش های ناگفته یا نادیده ای از زندگی شخص مذکور را به تصویر می کشند، حال باید دید که مستند آقا مرتضی از این دست است؟

تا به الان که غیر از یک روایت ناقص و خام از ارتباط عاطفی- عشقی شهید آوینی و غزاله علیزاده (داستان نویس) به هیچ نکته خاصی اشاره نشده است!

واکنش عوامل مستند «آقا مرتضی» به یک اعتراض

مهدی مطهر درباره تصاویر آرشیوی استفاده شده در این مستند گفت: ما ارتباط تنگاتنگی با مجموعه روایت فتح داشتیم و این مجموعه دسترسی ما به آرشیوهایی که مرتبط با شهید آوینی بود را باز کرد. صاحبان همه این مستندها یا روایت فتح بوده است، یا تلویزیون و یا سازمان اوج. ما هم از مجموعه این آرشیوها استفاده کردیم و اجازه آن از سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده‌هایش گرفته شده است. در تیتراژ هم با ذکر نام اثر و صاحب آن تشکر لازم صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: اگر این راش‌ها متعلق به ایشان بود، باید در دفتر کارشان می‌بود. این در حالی است که ایشان اکنون در خارج از ایران است و ما دسترسی به ایشان نداریم. مجموعه این مستندها متعلق به روایت فتح بوده، کارگردان پولی که بابت ساخت باید دریافت می‌کرده را دریافت کرده و در آرشیو روایت فتح گذاشته شده است. آنها هم این آرشیو را در اختیار ما قرار دادند. البته از آنجا که کارگردان این آثار آقای معززی‌نیا یا پوراحمد بوده است، در تیتراژ ازشان تشکر کردیم.

در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا نام مستندی که تصاویر از آن برداشته است، نباید ذکر می‌شد، گفت: با توجه به تراکم زیرنویس‌ها در تصویر فیلم، نمی‌توانستیم بنویسیم که این تصاویر برگرفته از فلان مستند است. در حقیقت با توجه به تراکم نوشته‌ها اگر این نوشته‌ هم اضافه می‌شد، چیزی از تصویر باقی نمی‌ماند. علاوه بر این بسیاری از پلان‌ها در حدود 10 تا 15 ثانیه است و فرصتی نیست که در هر پلان چنین نوشته‌ای ذکر شود. به همین دلیل سعی کردیم این موضوع را در تیتراژ جبران کنیم و ازشان تشکر کنیم.

سیدعباس سیدابراهیمی، کارگردان مستند «آقا مرتضی» نیز در توضیح این اتفاق بیان داشت: مستند «روایت راوی» متعلق به دهه 80 است و مستندی که آقای علی شعبانی تولید کرده، چند سال پیش ساخته شده است. آنان برای ساخت این کارها تهیه‌کننده‌هایی داشتند که شخص نبوده است. برای مثال آقای معززی‌نیا در آن زمان کارمند روایت فتح بوده و این موسسه تصمیم می‌گیرد کاری درباره آقا مرتضی بسازد و سرمایه‌گذاری می‌کند. در نهایت آقای معززی‌نیا به عنوان کارگردان، با پول این مؤسسه که دولتی است مجموعه مستند «روایت راوی» را می‌سازد. در این بین مالکیت راش‌ها با چه کسی است؟ طبیعتاً متعلق به تهیه‌کننده یعنی روایت فتح است.

وی اضافه کرد: بنده در زیر پست آقای معززی نیا در فضای مجازی کامنت گذاشتم و نوشتم که راش‌های شخصی شما قاعدتاً باید در اتاق کار شخصی‌تان می‌بود اما چون راش‌ها متعلق به شما نیست و برای روایت فتح است در آرشیو آنجا قرار دارد. من هم به صورتی قانونی این آرشیوها را زمانی که آقای بختیاری مسئولیت داشتند دریافت کردم.

او در پاسخ به این سوال که نباید از مستندهای ساخته شده قبلی در تصاویر «آقا مرتضی» نامی برده می‌شد، گفت: بستگی به مالک آن اثر دارد. یک زمان هست که از مالک اثر می‌خواهند که برای کار دیگری خروجی فیلمش یا راش‌هایش را در اختیار بگذارد. او مختار است که خروجی همراه با لوگو یا بدون لوگو را به شما بدهد و بستگی به توافقی دارد که صورت گرفته است. روایت فتح، هم راش و هم خروجی را در اختیار ما قرار داد و بدون شرط گفت می‌توانید استفاده کنید.

سیدابراهیمی درباره انتقاداتی که توسط کارگردان مستند «انحصار ورثه» به مستندش وارد شده است، گفت: علی شعبانی می‌گوید فیلم من توقیف شده است اما این موضوع در حالی است که خروجی فیلمش در نماشا که وی او دی رسمی است، وجود دارد. در انتهای همان نسخه نوشته شده است که این کار در خانه مستند تهیه شده است. برای ساخت مستند آقا مرتضی از هیچ راشی از مستند «انحصار ورثه» استفاده نکردیم و تنها چیزی که حسین افشار، تهیه‌کننده آن مستند در اختیار ما قرار داد، خروجی بدون لوگو بود. از آن خروجی هم فقط چند پلان را استفاده کردیم که بسیار کم و در حدود 5 درصد فیلم ماست. انحصار ورثه مستندی 70-80 دقیقه‌ای است در حالی که آقا مرتضی حدود 350 دقیقه است، چگونه ممکن است که آن کار را تا این اندازه کش داده باشیم؟

وی تاکید کرد: علاوه بر این باید بگویم که آقای شعبانی نسخه‌ای از فیلم مستند خود را به صورت غیرقانونی در اینستاگرامش پخش کرده است در حالی که رضایت تهیه‌کننده را نگرفته است.

نظرات کاربران

منبع:
1. ایرنا/ اعتراض یک مستندساز به پخش مستند «آقا مرتضی»
2. تسنیم/ واکنش عوامل مستند «آقا مرتضی» به یک اعتراض/ "راش‌های شخصی" باید در اتاق کارتان باشد نه دفتر آرشیو روایت فتح!
3. عصر ایران/ کدام شهید آوینی؟ روایت مستند آقا مرتضی یا ...
4. شهرآرا نیوز/ مجموعه مستند «آقا مرتضی»، روایتی متفاوت از زندگی شهید آوینی + تریلر

** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.