در بهار ۱۹۹۶ بود که کشورهای چین، روسیه ، قرقیزستان، قزاقستان و تاجیکستان در شانگهای سنگ بنای سازمان شانگهای را نهادند.
اولویتهای اصلی همکاری اقتصادی، همکاری سیاسی، و مبارزه با تروریسم بودسال ۲۰۰۱ ازبکستان، یکی دیگر از کشورهای مهم آسیای مرکزی به این سازمان پیوست. سازمان شانگهای با در برگرفتن هند و چین و پاکستان و کشورهای عضو ، دارای ۴۰٪ جمعیت جهان است و یک سوم مساحت جهان را در بر میگیرد و فعلا در حال حاضر یک سوم اقتصاد جهان در این گوشه از جهان است، جایی که اقتصادش هر روز قدرتمندتر می شود آنهم به لطف سرعت رشد اقتصادی چین و هند و حمایت های روسیه قدرتمند و...
ایران از سال 2005 عضو ( ناظر ) سازمان شانگهای شده بود و از سال2008 تا کنون یعنی نزدیک به 13 سال به دنبال عضویت در این سارمان مهم اقتصادی بود
هند و پاکستان و ایران در سال 2016 به اتفاق هم ، دوباره درخواست داده بودند . سال 2017 هم هند و هم پاکستان همزمان عضو شدند اما به دلایلی که عرض خواهد شد با عضویت ایران در سازمان اقتصادی منطقه مخالفت میشد !!!
.jpg "آنچه که باید در مورد سازمان شانگهای بدانیم")
عضویت ایران در شانگهای
ایران که زمینه را با توجه به تنش های متعدد با غرب مساعد میدید درخواست عضویت در شانگ های را بار دیگر بصورت رسمی و با سفرهای رسمی اعلام کرددر این سفرها علاوه بر رئیس جمهور ، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت، مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد،محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس دولت، ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی و همچنین همکاران ارشد و کارشناسان زیر مجموعه های هر یک از آنها نیز دیده میشدند
ولی باز هم عضویت ایران در سازمان مورد تایید قرار نگرفت رد شد؟
با توجه به نتیجه برجام در ۲۰۱7 و اینکه، هم اینکه ایران از سوی آمریکا تحریم شد اروپایی ها رفتند، قطعا این بار ایران هم با شرق و هم غرب وارد مذاکرات اقتصادی خواهد شد کما اینکه ایران با قرارداد ۲۵ ساله، همین الان چراغ سبز به شرق رو هم نشان داده است
لذا : ایران قطعا و مجددا درخواست عضویت در سازمان
شانگهای را میداد و میتوانست تا حد زیادی امیدوار باشد که این درخواست با موفقیت ، مورد موافقت قرار خواهد گرفت
ایران در تحریم است، و بر اساس یکی از بندهای اساسنامه این سازمان یک کشور تحت تحریم نمیتواند عضو این سازمان باشد
اما فقط اساسنامه نیست، چین و روسیه نمی خواستند با عضویت ایران در این سازمان به رویارویی مستقیم و آشکارا با آمریکا بروند روسیه آخرین بار به درخواست ایران رای مثبت داد، تاجیکستان اما رای منفی داد!!
توضیح: ایران اکنون در تحریم های سازمان ملل نیست، در آمریکا هم دولت ترامپ دیگه سرکار نیست.
در ادامه توضیح این است که آسیای مرکزی سرزمینی بسیار بزرگ و سرشار از منابع غنی مهدنی و انرژی‌ست ، سرزمینی محصور در خشکی که به دریا راهی ندارد ، سرزمینی که برای دهها تحت حکومت روس‌ها بوده است ، این سرزمین همسایه دیوار به دیوار چین بوده و یکی از مهمترین مسیرهای عبور ( جاده ابریشم ) چین است . از سوی دیگر چین نیز از لحاظ اقتصادی در حال افزایش نقش در این منطقه است
لذا میتوان این برداشت را داشت که آسیای مرکزی حیاط خلوت سیاسی و امنیتی روسیه و حیاط خلوت اقتصادی چین بوده است .
آمریکا، هند را تشویق می کند تا حضور اقتصادی اش را در آسیای مرکزی گسترش دهد، و از آنجایی که بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی ترک زبان هستند، آمریکا ترکیه (کشور عضو ناتو) را نیز تشویق به حضور گسترده در این منطقه میکند، تلاش آمریکا در جهت تضعیف حضور و نفوذ چین و روسیه است.
.jpg "آنچه که باید در مورد سازمان شانگهای بدانیم")
از ۴ همسایه ایران پاکستان عضو کامل این سازمان شده، ترکیه، ارمنستان و آذربایجان هر سه جزو گروه تماس» هستند. یعنی درباره اتفاقات این سازمان و مذاکرات نظر میدهند و نظرشان جویا می شود. ترکیه تقریبا براش مسلمه که وارد اتحادیه اروپا نخواهد شد، میخواهد همه تخم مرغهاش را در یک سبد نگذارد.
پیمان ناتو
بعد از جنگ جهانی دوم، پیمان ناتو به ریاست آمریکا شکل گرفت، کشورهای عضو ناتو، عمدتا عضو پیمان های تجاری با همدیگر هم هستند، نمونه اش اتحادیه اروپا که یک بازار مشترک است ، اما نکته مهم پیمان ناتو، بند پنجم این سازمان است ، که اگر یک کشوری به هر کدوم از آنها حمله کرد، مثل این است که به همه حمله کرده و همه باید برای مقابله با متهاجم متحد و آماده باشن و برن به دفاع از یکدیگر .پیمان شانگهای اما اساسا چنین بندی ندارد. بخش دفاع نظامی از یکدیگر ندارند و به آن نمی‌پردازند !! اگر دلیلش را هم بخواهید که واضح دانیم این است که ، ترس خود این کشورها از تشکیل داد یک بلوک دفاعی نظامی» است. چون وقتی آنها یک سازمان نظامی در نضر بگیرند، دقیقا پیام واضحی در واکنش به ناتو است یعنی پیمان نظامی کشورهای غربی که به سرعت باعث به وجود آمدن یک جنگ سرد و کشمکش های عمیق است و اختلافات شروع و تضادهای منافع در بالاترین شکل دیپلماسی ، اقتصادی خود را نشان خواهد داد .
کشورهای شرق عمدتا در حال پیشرفت اقتصادی هستند و از سوی دیگر کشورهای غربی جای پای خود را در اقتصاد محکم کرده‌اند و هم پیمان خوبی برای ایالات متحده آمریکا هستند ، در این میان آمریکا به دنبال هر بهانه‌ای ست تا جلوی پیشرفت آنها را بگیرد و در نتیجه از قدرتشون بکاهد .
با مقداری دقت میتوان دریافت که آمریکا دائم در حال تذکر دادن های متعدد به چین است در اصطلاح عام ( گیرهای مختلف میده) ، مانند مسلمانان شرق چین ، مشکلات هنگ کنگ ،داستان های تایوان دالایی لاما و... ولی چین عامدانه خیلی کم جواب میدهد ، و سعی میکند تا تنش را بالا نبرد و تا میتواند زمان بخرد و رشد اقتصادی کند و در نتیجه فاصله اش را با آمریکا کم کند.
مشکل و دغدغه‌های آمریکا هم «اقتصادی است » ولی خب مسلمانهای چین و... را بهانه میکند. (در حالی که درباره مسلمانهای کشمیر در هند و یا فلسطین و یا خود مردم لیبی و افغانستان و عراق که بهشون حمله کرده چیزی نمیخواهد بگوید ) در حقیقت دعوا و جنگ و مزاحمت ، برای اقتصاد است !؟
آمریکا دائم و دائم روسیه را مانند یک تهدید نشان میدهد و دائما تبلیغ میکند که روسیه دشمن ماست و یک تهدیده بزرگه . روسیه اما تلاش میکند تا بگوید من مثل هر کشوری دنبال منافع خودم هستم و آمریکا دارد به من و حامیانم حمله های بی جهت و بی مدرک میکند و...
در نتیجه سیاست چین و روسیه، تحریک گسترده غرب نیست! یعنی در حقیقت خواستار تشکیل یک پیمان نظامی نیستند .
آیا در یک آینده ۲۰ ساله یا ۳۰ ساله، روسیه، چین، هند و.. یک پیمان نظامی تشکیل خواهند داد؟
پاسخ میتوتند این باشد که اصلا بعید نیست. کشورهای عضو فعلا درگیر مشکلات زیادی هستند. و همزمان مشکلات زیادی از سوی غرب به ایشان تحمیل میشود ، با تحریم های اقتصادی، سیاسی و دفاعی برخی تحریم علیه چین، تحریمهای روسیه، تحریم ایران، تحریم اخیر ترکیه و...اما روزهای روشن‌تر برای شانگهای نزدیک است
همه ما این را به خوبی میدانیم که بانک جهانی که به دولتها وام میدهد زیر نظر آمریکاست و تبدیل به یکی از ابزارهای فشار آمریکاشده است ، و معمولا فقط به دوستان آمریکا وام میدهد !!!
چین اما بانکی چون بانک توسعه آسیایی و... بانکهای دیگر تاسیس کرده است ،و در حال شکستن این انحصاره... چین اخیرا حدود ۸ میلیارد دلار وام به ترکیه داده است درست زمانی که ترامپ تحریمش کرده بود .
.jpg "آنچه که باید در مورد سازمان شانگهای بدانیم")
با نگاهی به همین نقشه متوجه میشوید که آروم آروم بخش بزرگی از کشورهای شرقی دارند عضو این سازمان بزرگ و قدرتمند میشن. نگارنده احتمال میدهد در آینده کشورهای آذربایجان، ارمنستان و گرجستان عضو اتحادیه اروپا می‌شوند ولی ترکیه را بعید میداند . بخش عمده این راه که البته فقط راه نیست و از مقاصد اصلی و بزرگ سرمایه گذاری چین خواهد بود، از همین کشورهای عضو میگذرد. برای چین بحث امنیت در آسیای مرکزی یک اولویت بسیار بالاست.
از آن رو که شریان حیاتی اقتصاد چین و برنامه بزرگ چین قراره از این منطقه از جهان بگذرد. برای همین به محض راه اندازی این سازمان بحث «مقابله با تروریسم» و مشخص کردن مرزها بین چین و کشورهای آسیای مرکزی از اولویت های اصلی بود. برای همین چین (برای اقتصادش ) و روسیه (برای امنیتش) هیچ علاقه ای ندارند، آمریکا در آسیای مرکزی حضور داشته باشند چیزی که مورد نظر ایران هم هست .
چین و روسیه هر دو تلاش کردند تا هم هند و هم پاکستان را با هم و همزمان عضو سازمان کنند. جمعیت بسیار بالای این دو کشور، و رشد اقتصادی آنها ، بازار
بزرگی که دارند، تلاش چین و روسیه برای افزایش جایگاه سازمان باعث شد، هر دو کشور رو با هم در سال ۲۰۱۷ عضو سازمان کنند (ولی ایران حتی با روابط بین الملل هم نتوانست عضو شود )
اکنون با روی کار آمدن دولت انقلابی و کارآمد آیت‌ا... رئیسی مشاهده شد که در یک بازه‌ی زمانی بسیار کوتاه ، این دولت توانست با تدبیر و با رهنمودهای موثر رهبر عزیزمان عضویت کامل و عزت مندانه در این سازمان بزرگ و مهم را به دست بیاورد تا شاهد ریل گزاری موفق و موثر در سالهای روشن پیش رو باشیم .
با تدابیری که شرح داده شد ایران وارد یک باشگاه اقتصادی بزرگ خواهد شد ، که اعضاش به طور پیوسته در حال رشد اقتصادی و پیشرفت هستند و خود سازمان هم در حال گسترش بیشتر است . شاید اکنون زود باشد ولی هیچ بعید نیست در یک چشم اندازه ۱۰-۲۰ ساله شانگهای به سمت تشکیل یک اتحادیه اقتصادی کامل پیش بروند و پیروزی های بزرگ هیچ دور از انتظار نیست .
