در این زمینه تغییر معنادار آمارها که از اوایل هفته آغاز شده است نشان می‌دهد در 24 ساعت گذشته رشد 20درصدی نرخ ابتلا و 13.5درصدی موارد بستری مهر تأییدی در این زمینه است که احتمال آغاز پیک ششم قوت گرفته است و احتمالاً در روزهای آینده باید رسماً منتظر پیک ششم کرونا در ایران باشیم.
به‌گفته کارشناسان اگرچه در این پیک به‌دلیل افزایش قابل توجه سطح واکسیناسیون مدیریت شرایط کم‌هزینه‌تر از گذشته خواهد بود اما عادی‌انگاری هموطنان می‌تواند مشکلی در این زمینه ایجاد کند که نباید نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم.
کارشناسان بهداشت و درمان با اشاره به آمارهای روز گذشته می‌گویند: نرخ ابتلا در نوزدهمین روز مهر 1400 نشان می‌دهد که بیش از 9 نفر در هر دقیقه به ویروس منحوس مبتلا می‌شوند و از این تعداد 1.3 نفر نیز در مراکز درمانی بستری شده‌اند.
این گروه تأکید می‌کنند این واقعیت آماری کاملاً واضح و شفاف نشان می‌دهد که همانطور که مسئولان وزارت بهداشت قبلاً اشاره کرده‌اند احتمال آغاز پیک ششم در هفته اول آبان 1400 رفته رفته درحال رسیدن به واقعیت است.
به‌گفته کارشناسان بهداشت و درمان درصورتی که روند صعودی نرخ ابتلا و البته موارد بستری در مراکز درمانی این هفته ادامه‌دار باشد زنجیره بستری در بخش مراقبت‌های ویژه و البته فوتی‌ها نیز دوباره تشکیل می‌شود و روند افزایشی موارد فوت براثر بیماری کرونا آغاز می‌شود، ازاین‌رو کارشناسان تأکید می‌کنند برای جلوگیری از شکل‌گرفتن این چرخه بهترین راهکار همکاری و همراهی حداکثری هموطنان با سیاست‌های وزارت بهداشت در رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مشارکت در واکسیناسیون عمومی است.
پیک پنجم کرونا در شرایطی سیر نزولی پیدا کرده است که یکی از سخت‌ترین روزهای مواجهه با این ویروس را برای مردم و کادر درمانی بیمارستان‌ها رقم زد. طبق آمارهای رسمی عبور مرگ‌میرها از ۷۰۰ نفر در روز سبب شد نقشه کرونایی کشور یکپارچه قرمز شود و دیگر اثری از رنگ آبی که نشان دهنده نقاط عاری از بیماری است به‌چشم نخورد. اما حالا که کاهش موارد فوت و ابتلا به کرونا در یک هفته گذشته سبب شده شهرهایی به رنگ آبی در نقشه دیده شوند، می‌تواند نوید دهنده پایان پنجمین پیک اپیدمی کرونا باشد؛ با این وجود همچنان نباید فراموش کرد تکرار همان خطاهایی که سبب شد کرونا در ایران پنجمین قله خود را تجربه کند می‌تواند پیک ششم این اپیدمی مرگبار را رقم بزند.
درهمین‌باره شاهین قاسمی، متخصص بیماری عفونی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به خبرآنلاین می‌گوید: «ما از پیک پنجم کرونا عبور کردیم اما این پیک هنوز به اتمام نرسیده است، هرموقع آمار مراجعه کننده به بیمارستان‌ها به‌نحو چشمگیر کاهش پیدا کند پیک شیوع بیماری، یعنی نقطعه اوج آن تمام شده است، ما از این نقطه اوج عبور کرده‌ایم طوریکه در بیمارستان طی یک هفته نا ده روز گذشته مراجعه کننده سیر نزولی داشته است، اما شرایط طوری است که همچنان با بیماری روبه‌رو هستیم و تمام مراقبت‌ها باید به‌نحو احسن ادامه پیدا کند، هرگونه سستی و سهل‌انگاری در این زمینه می‌تواند شروع کننده موج بعدی باشد.»
تکرار سهل‌انگاری‌ها
همان‌طورکه گفته شد سهل‌انگاری در مواجهه با کووید می‌تواند یکبار دیگر نمودارهای موارد ابتلا به کرونا را صعودی کند، با صعودی شدن موارد ابتلا بدون تردید مرگ‌ومیرها افزایش پیدا می‌کند و این یعنی همان شروع پیک ششم بیماری در کشور، در این میان برخی معتقدند از همین حالا می‌شود شواهدی از جنس سهل‌انگاری در جامعه دید که باتوجه به الگوی رفتاری کرونا شروع پیک ششم این بیماری دور از انتظار نخواهد بود. دکتر شروین شکوهی، رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان حکیم در گفت‌وگویی به خبرآنلاین می‌گوید: «برای شروع پیک ششم نیاز به شرایط خاصی نیست، کمی اطراف‌مان را نگاه کنیم، به رستوران‌ها توجه کنیم، شرایط سفرهای هوایی را درنظر بگیریم، میزان استفاده از ماسک در معابر عمومی و خیابان‌ها را بررسی کنیم، به شلوغی مرزها دقت کنیم آن‌گاه متوجه می‌شویم که پیک ششم شروع می‌شود.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا می‌شود حدس زد نقطه آغاز این پیک احتمالی کِی خواهد بود، پاسخ می‌دهد: «واقعاً نمی‌شود از الان برای چنین چیزی زمان مشخص کرد اما به‌طورکلی پروتکل‌ها و دستورالعمل‌ها اصلاً رعایت نمی‌شود، اگرچه درصد رعایت پروتکل‌ها ارائه نشده اما من گمان می‌کنم درصد همکاری مردم بسیار پایین است، متاسفانه فعالیت‌های اجتماعی شروع شده، جریان دورهمی‌ها، مهمانی‌ها، تئاتر و سینما مجدد از سر گرفته شده است که بعد از پایان محرم و صفر بیشتر هم می‌شود.»
دکتر قاسمی هم در پاسخ به پرسشی مشابه بیان می‌کند: «به شروع پیک‌های قبلی توجه کنید، وقتی پیک اول تمام شد اصلاً قرار نبود پیک دوم شروع شود اما شروع شد؛ وقتی پیک دوم تمام شد قرار نبود پیک سوم بیاید اما آمد، تمام این مسائل ناشی از آن بود که وقتی بیماری سیر نزولی می‌گیرد متاسفانه ما ماسک‌ها را فراموش می‌کنیم، نکات بهداشتی که رعایت نشود پیک‌ها به دفعات تکرار می‌شود. البته جهش‌های جدیدی که خود ویروس هم پیدا می‌کند مزید بر علت است.»
آغاز پیک ششم علیرغم تزریق واکسن
اما یکی از تفاوت‌های سیر نزولی پیک پنجم با پیک‌های قبلی این است که طی یک ماه گذشته سرعت واکسیناسیون در ایران بیشتر شده است، طوریکه حالا اکثر افراد در گروه‌های سنی بالای ۱۸سال حداقل دُز اول واکسن را دریافت کرده‌اند مگر آن‌هایی که خودشان تمایل به تزریق واکسن ندارند. با این وجود باید پرسید آیا روند فعلی واکسیناسیون می‌تواند سبب جلوگیری از شیوع مجدد کرونا و مانعی برای آغاز پیک ششم شود، چیزی که دکتر قاسمی چندان به آن باور ندارد و معتقد است تا زمانی‌که بخش عمده‌ای از جامعه دو دز کامل واکسن خود را دریافت نکنند و نکات بهداشتی رعایت نشود همچنان امکان شروع پیک جدید وجود دارد: «تا زمانی‌که واکسیناسیون به‌طور کامل انجام نشود و حداقل ۷۰درصد جامعه را پوشش ندهد و در کنار همه این موارد رعایت نکات بهداشتی انجام نشود، پیک ششم که هیچ ما پیک‌های هفتم، هشتم و همین‌طور بیشتر را هم خواهیم داشت اما هر زمانی‌که واکسیناسیون در یک زمان کوتاه عمده افراد جامعه را دربربگیرد و رعایت پروتکل‌ها ادامه پیدا کند پیک‌ها حذف خواهند شد. اگر رعایت نکات کم شود و واکسیناسیون طول بکشد معلوم است که پیک ششم هم خواهیم داشت.»
وی ادامه می‌دهد: «بنابراین برای ایجاد ایمنی حداقل باید ۷۰ تا ۷۵درصد مردم جامعه در یک دوره زمانی کوتاه واکسینه شوند، ای کاش این سرعت واکسیناسیون در یکی دو ماه اخیر خیلی زودتر شروع می‌شد، اگر زودتر شروع می‌شد شاید هزاران نفر زنده می‌ماندند. اما حالا که دارد انجام می‌شود امیدوارم زودتر تمام شود، اگر همان‌طورکه آقای وزیر وعده داده است تا دهه فجر واکسیناسیون تمام شود در کنار رعایت اصول بهداشتی امید داریم که بشود بیماری را کنترل کرد.»
درهمین‌باره، رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان حکیم می‌گوید: «یکسری از مردم هم می‌گویند ما واکسن زده‌ایم و ایمن شده‌ایم بنابراین مشکلی نداریم، درحالی‌که هفته قبل در بخش بیمارستانی که هستم چهار نفر فوت شدند و هر چهار نفر واکسن کامل زده بودند. لذا اینکه برخی گمان می‌کنند چون واکسن زده‌اند اتفاقی برای‌شان نمی‌افتد ما بارها راجع به آن گفته‌ایم چنین نیست اما متاسفانه همچنان این باور وجود دارد. البته هرچقدر واکسیناسیون گسترده‌تر شود احتمال مرگ‌ومیرها کمتر خواهد شد ولی با این وجود مردم باید همچنان رعایت کنند اگر بخواهیم این‌طوری پیش برویم باید بگوییم بله حتما دور از انتظار نیست که در آبان‌ماه پیک جدید داشته باشیم.»
شکوهی ادامه می‌دهد: «اصلاً دنبال درصدها درخصوص واکسیناسیون نباشید؛ به‌نظرم نباید با این ایده مقابل کرونا ایستاد، آن‌چه مهم است اینکه مردم باید پروتکل‌ها را رعایت کنند، بزرگترین فاکتوری که منجر به شیوع کرونا می‌شود نه واکسیناسیون بلکه عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. واکسیناسیون فقط کمک می‌کند این پیک دیرتر و کمتر باشد اما شروع پیک بستگی به رعایت پروتکل‌ها دارد که ما داریم شرایط جامعه را می‌بینیم اصلاً کسی دستورالعمل‌ها را رعایت نمی‌کند.»
تعطیلات پیش‌رو و احتمال تکرار یک اشتباه
همان‌طورکه توسط کارشناسان گفته شد علیرغم سرعت گرفتن واکسیناسیون با توجه به اینکه همچنان بسیاری از افراد دز دوم واکسن خود را دریافت نکرده‌اند و درکنار رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی، وقوع پیک ششم کرونا اصلاً دور از انتظار نیست و نشانه‌های شروع آن می‌تواند از چند هفته آینده دیده شود، جایی‌که به‌دلیل تعطیلات پیش‌رو احتمالاً قرار است موج جدیدی از مسافرت‌ها در داخل کشور آغاز شود و این یکی از همان اشتباهاتی‌ست که سبب شد پیک‌های قبلی کرونا خودنمایی کنند. ضمن آنکه مسافران سفر اربعین نیز بازگشته‌اند.عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به‌همین مسئله یادآور می‌شود: «خیلی زیاد باید مراقب باشیم تا پیک ششم ایجاد نشود، اگر پیک جدیدی آغاز شود آمار مرگ‌ومیر مجدد افزایش پیدا می‌کند. هفته بعد سه چهار روز تعطیلات داریم واقعاً باید مردم از مسافرت پرهیز کنند درغیراین‌صورت دو هفته بعد از پایان تعطیلات قول می‌دهم که پیک ششم را خواهیم داشت. اگر اپیدمی دوباره اوج بگیرد با مرگ هزاران نفر مواجه می‌شویم، خانواده‌ها عزادار می‌شوند، من اگر مسئول بودم اجازه مسافرت در چهار روز هفته آینده را نمی‌دادم، چون‌که نتیجه آن مواجه شدن با مرگ‌ومیر است و این اصلاً شوخی نیست، می‌دانید ۱۲۰هزار فوتی یعنی چه، بنابراین اطلاع‌رسانی کنید تا پیک جدید شروع نشود.»
پیک ها چه زمانی تمام می شوند؟
مسعود یونسیان متخصص اپیدمیولوژی می گوید: «شاید این هم پرسش خیلی ها باشد که پیک ها چه زمانی تمام می شوند و اگر تمام جمعیت واکسینه شده و اغلب افراد تابع پروتکل های بهداشتی باشند، دیگر پیکی اتفاق نمی افتد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگویم، اگر ما با ویروس ووهان و یا همان ویروس اولیه چینی طرف بودیم، حتی لازم نبود همه جمعیت واکسن بزنند و اگر ۸۰ درصد جمعیت ما با آن واکسن هایی که عمدتا بالای ۹۰ درصد کارآیی داشتند، واکسینه می شدند، انتظار داشتیم که ۷۲ درصد جامعه ما مصون شوند و در آن صورت می توانستیم به زندگی عادی برگردیم اما اتفاق جدیدی رخ داده و واریانت های آلفا و بتا قدرت سرایت پذیری شان ۱.۵ برابر شده و قدرت سرایت پذیری دلتا، ۲ تا ۳ برابر شده است، در نتیجه در حال حاضر صاحب نظران بزرگ دنیا معتقدند ما به جای آنکه به دنبال ایمنی جمعی باشیم و انتظار داشته باشیم با واکسیناسیون تمام محدودیت هایمان را برداریم و به زندگی عادی برگردیم، سعی کنیم به زندگی عادی مان نزدیک شویم و با اعمال محدودیت های جزئی با بیماری کنار بیاییم، به خاطر اینکه با واریانت دلتا باید بیش از ۸۵ درصد جامعه را مصون کرده باشیم، که در اینجا به جای واکسینه کردن، واژه «مصون» را به کار بردم، به این علت که واکسن ها در پیشگیری از مرگ بالای ۹۰درصد کارآیی دارند ولی کارآیی این واکسن ها در پیشگیری از آلوده شدن، عمدتا زیر ۹۰درصد و بعضا ۷۰ تا ۸۰ درصد است و حتی اگر ۱۰۰ درصد جامعه هم واکسن تزریق کنند، چون واکسن ها برای واریانت های جدید مقداری کارآیی پایین تری دارند، ما به آن زندگی عادی که قبل از بهمن ماه ۹۸ داشتیم نخواهیم رسید اما با مقداری از توصیه های سهل الوصول می توانیم به زندگی عادی نزدیک شویم و مطمئن هستم که ما هم بعد از این ممکن است مانند برخی کشورها که از قبل این فرهنگ را داشته اند به هنگام سرما خوردگی، ماسک بزنیم و کمتر با دیگران تماس نزدیک داشته باشیم و به نظر می رسد که آینده این بیماری بیشتر شبیه آینده آنفلوآنزا باشد و هرسال تعدادی از افراد را مبتلا کند که برخی ممکن است با شدت بیشتری به بیماری مبتلا شوند اما اکثریت قریب به اتفاق چون واکسینه شده اند و پادتن آن را در بدن دارند، بیماری بسیار خفیفی خواهند داشت و درصد کمی به بستری نیاز پیدا می کنند. در حال حاضر یکسری داروها شناخته شده و در آینده داروهای موثرتر دیگری هم پیدا می شود و می دانیم که اکسیژن باید در دسترس این افراد باشد. بی تردید ما باید هرطور شده با این ویروس کنار بیاییم، چون معاش مردم ما هم بسیار مهم است، خیلی از مشاغل و افراد جامعه آسیب دیده اند که منجر به افزایش بزهکاری شده و باید به محض آنکه واکسیناسیون جمعیت بالغ را تمام کردیم، محدودیت ها را یکی یکی و به تدریج برداریم، نباید همه محدودیت ها را به یکباره برداریم، به خاطر اینکه ممکن است بیماری شعله ور شود و در این صورت نمی دانیم کدام یک از محدودیت هایی که برداشته ایم، کار را خراب کرده است. به عنوان مثال ابتدا دانشگاه ها را بازگشایی کنیم و دو تا چهار هفته بعد، مدارس را باز کنیم و دو تا چهار هفته بعد مشاغل کوچک را باز کنیم و در نهایت فرهنگسراها و تالارها و ورزشگاه ها را بازگشایی کنیم تا به زندگی عادی خود نزدیک شویم.»
احتمال رخ دادن پیک های بعدی اجتناب ناپذیر است/ واکسیناسیون علت کاهش پیک پنجم نبود
یونسیان به این پرسش که چرا بعضی از پیک های ما طولانی تر و بعضی کوتاه ترند و آیا به این دلیل که سرعت واکسیناسیون ما تا قبل از این کند بوده و مردم هم خیلی تابع موازین بهداشتی نبوده اند برخی پیک ها طولانی تر بوده، این گونه پاسخ می دهد: «واقعیت آن است که هم دانش ما هنوز کافی نیست و هم ماهیت ویروس تغییر می کند ولی به طورکلی، طولانی ترین پیک ما، پیک دوم بوده که چند ماه این عارضه طول کشید، اگرچه ارتفاع پیک و یا تعداد مواردی که روزانه درگیر می شدند، خیلی زیاد نبود اما به هرحال پیک دوم طولانی بود. سایر پیک های ما در عرض دو تا سه هفته بالا رفتند و بعدهم در عرض دو تا سه هفته پایین آمدند. ارتفاع پیک پنجم خیلی زیاد بود که عمدتا به سرایت پذیری بالای این ویروس برمی گردد که دو تا سه برابر ویروس اولیه بود. در پیک های قبلی رفتارهای ما بسیار تاثیرگذار بود اما همانطور که اشاره کردم در پیک پنجم، عامل اصلی؛ افزایش سرایت پذیری ویروس در جامعه است که درصد ناچیزی از افراد واکسن دریافت کرده بودند لذا تمام واکسن هایی که ما در استان های مختلف تزریق کرده ایم، علت کاهش پیک پنجم نبوده، این پیک خودش پایین آمده و ما انتظار داریم نتیجه واکسیناسیون را در پیک های بعدی که احتمال رخداد آن اجتناب ناپذیر است، ببینیم.»منبع:
1. دنیای اقتصاد/ پیک پنجم تمام نشده، باید منتظر پیک ششم کرونا باشیم؟
2. بورسان/ پیک ششم شیوع کرونا شروع شد؟
3. مگ ایران/ بررسی عواملی که می تواند ما را به سمت پیک ششم ببرد؛ پیک ششم کرونا چگونه رخ می دهد؟
