مبارزه اسلام با جهل است یا تجاهل؟
اسلام با کسی که خود را به نفهمیدن و نشنیدن میزند مقابله میکند و بههیچ عنوان با او کنار نمیآید. در اتفاقات گوناگون که در قرآن و تاریخ آمده است میبینیم هرجا که کار انسانها گره میخورد ردپایی از تجاهل وجود داشته است. یعنی انسانها میفهمند که حق چیست و راهش کجاست؟ اما نمیخواهند آنرا قبول کنند.
دوشنبه، 27 دی 1400
تخمین زمان مطالعه:
نویسنده :
سید حسین خاتمی
موارد بیشتر برای شما
در کل روایات بسیاری در مورد عقل و جهل بهدست ما رسیده است که در عظمت عقل و مذموم بودن جهل سخن گفته است اما باید دقت کرد که جهل در دو معنا بهکار رفته است: اول جهل در برابر علم و دوم جهل در برابر عقل. پس در آیات و روایات باید دقیق ببینیم منظور کدام جهل است. جهل در برابر عقل که دومین معنای جهل است را «تجاهل» دانستهاند. یعنی کسی که ایستادگی در برابر عقل دارد و خود را به نشنیدن و نفهمیدن میزند. اسلام با کسی که میخواهد خود را بهنشنیدن بزند هیچگاه همراهی نمیکند و محکم در برابر او میایستد. اینکه پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) بسیاری از اوقات با افراد جاهل برخورد محبتآمیز داشتند، بههمین دلیل بود که آنها ناآگاه بودند اما خود را به نفهمیدن و نشنیدن نمیزدند و بهعکس آماده دریافت علم و حقیقت بودند. خداوند در قرآن میفرماید: «وَمَنْ یَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ إِلاّ مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ؛ و کیست که از آیین ابراهیم رویگردان شود، جز کسی که خویش را به نادانی و سبک مغزی زند؟»(بقره130) «سفیه» کسى است که منطق، مکتب، رهبر و راه حقّ را نادیده گرفته و به دنبال هوسهاى خود یا دیگران رهسپار شود.(تفسیرنور) سفیه را در دو قسمت آوردهاند. سفیه قاصر و سفیه مقصر؛ «سفیه قاصر آن کسی است که ذاتا دارای شعور و رشد عقلی نباشد؛ سفیه مقصر آن کسی است که بهواسطه نرفتن از پی معرفت و تحصیل رشد و کمال بهواسطه جهالت یا عناد و عصبیت، خود را سفیه نموده باشد و از این جهت پرده و حجابی روی عقل و ادراک ذاتی خود کشیده و حقایق را درک نمیکند...»(تفسیر اطیب البیان)
اسلام با کسی که خود را به نفهمیدن و نشنیدن میزند مقابله میکند و بههیچ عنوان با او کنار نمیآید. در اتفاقات گوناگون که در قرآن و تاریخ آمده است میبینیم هرجا که کار انسانها گره میخورد ردپایی از تجاهل وجود داشته است. یعنی انسانها میفهمند که حق چیست و راهش کجاست؟ اما نمیخواهند آنرا قبول کنند. گاهی این تجاهل با علم کامل صورت میگیرد تا دیگران را به اشتباه بیاندازد. بهعبارتی لباس حق را برباطل میپوشانند تا هم خود و هم دیگران را فریب دهند. خداوند در آیه42 سوره بقره به این غفلت عامدانه اشکال میگیرد و کسانیکه برخلاف علم خود عمل میکنند را توبیخ فرموده است که: «و حق را با باطل نیامیزید و حقیقت را با اینکه [از آن] آگاهید، کتمان نکنید.»
امام حسن عسکری(ع) درباره معنای «وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ» میفرمایند: «شما خود میدانید که کتمان میکنید و [با اینکار خود] با علوم و عقول خود مخالفت میورزید.» (بحار، ج۹، ص۳۰۷) البته تجاهل و تغافلی هم داریم که مذموم نیست و در روایات مورد تایید است و آن آنجاست که دامن زدن به یک گناه یا تحقیر یک انسان است. در واقع تغافل در جایی که به مطلبی علم پیدا میکنیم ولی ابراز کردن آن باعث آسیب به دین و متدینین میشود، باید خود را به نشنیدن و ندیدن بزنیم یا در جاییکه خطای غیرعمدی از کسی در موضوعی میبینیم و باید با پوشاندن آن از فتنه و بیآبرو شدن فرد یا افرادی جلوگیری نماییم. امیرمؤمنان(ع) میفرمایند: «هر کس تغافل نورزد و از بسیارى از امور [خطای دیگران] چشم نپوشد، زندگیاش تلخ میگردد.» (غرر، ص664) البته اینکه بدانیم کدام تجاهل و تغافل مذموم است و کدام ممدوح نیازمند بصیرت و بینش دینی است.
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های اخبار
«پیروزی خون بر شمشیر» را به چشم دیدم
نسل کشی آشکار در غزه توسط رژیم فاسد صهیونی
مشارکت 118 مبلغ اوقاف در طرح ضیافت بهاری 1403
به فرستاده شاه گفتیم خاطر ملوکانه مکدر باشد، ما از امام دستور میگیریم
اعلام حمایت از صلح در یمن
گزارشی از ماجرای زمین خوار ازگل و نظر کاربران فضای مجازی
خودرو بر نور
نگاهی به پرترددترین شهرهای ایران در نوروز
رابطه عقل با عقلانیت و عقل با ادب
شارژ حساب PSN در کمتر از 5 دقیقه با خرید گیفت کارت پلی استیشن از اوریکس گیم
بیشترین بازدید هفته
تنظیم دستی فرکانس در گیرنده های دیجیتالی برای شبکه های صدا و سیما
اسامی تمام بازیگران مختار به همراه نقش آنها
روزهای زیارتی امام رضا در طول سال
داستانک های زیبا از امام رضا علیه السلام
ساعات کار سینماها در ماه رمضان
ماجرای فروش کفش زنانه در سایت دیوار چیست؟!
۱۱۴ آیه پرکاربرد قرآن با ترجمه کاملا درست و البته متفاوت!
عشق پیری گر بجنبد سر به رسوایی زند
بهترین دعا برای افطار / دعایی که امام علی(علیه السلام) هنگام افطار میخواند
پاسخ آنلاین به سوالات شرعی توسط دفتر آیتالله العظمی مکارم شیرازی
موارد بیشتر برای شما
کفن کنید مرا رو به قبله حرمش
معرفی خط رُقعه
این آبشار زیبا به نیاگارای ایران معروف است
بازدید از آبراهههای زیرزمینی تخت جمشید
تصاویری زیبا و دیدنی از کتیبهٔ بیستون
هدف پلیس از افزایش نرخ جریمه رانندگی
یورش نظامیان صهیونیست به بیمارستان ناصر
یکی از زیباترین جادههای ساحلی ایران
خاطره جالب حجتالاسلام قرائتی از بیپولی و درخواست پول از امام رضا(ع)
روپایی زدن دیدنی مرد 68 ساله ایرانی
نماهنگ بزرگترین محفل قرآنی کشور
آزادکردن کبوترها به یاد شهدای غزه
طنین فریاد مرگ بر اسراییل در محفل قرآنی امام حسنیها
مولودی خوانی حجت الاسلام قاسمیان در محفل قرآنی
همخوانی چند ده هزار نفری مردم با حسین طاهری در حمایت از فلسطین