وی ادامه داد: «آمریکایی‌ها خواستار مذاکره مستقیم بودند و مطرح می‌کردند که می‌خواهیم نشان دهیم که آقای بایدن، حسن نیت دارد. ما هم گفتیم آمریکا اگر حسن نیت دارد باید تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند. ما به دنبال عکس گرفتن نیستیم. به دنبال اقدام عملی هستیم و به واسطه‌ها هم گفتیم.» وزیر امور خارجه تاکید کرد: «به نقطه توافق نزدیک شدیم اما موضوعات اندک و مهم صورت مانده است و آقای مورا قرار است تا ساعتی دیگر وارد تهران شود و آخرین تبادلاتی که صورت گرفته است مورد بررسی قرار می‌گیرد.»
وی افزود: «برای بخش ضمانت‌ها، بخشی از آن به عهده مجلس است و اگر به توافق برسیم طبق قانون مجلس باید گزارشی به مجلس بدهیم که اکنون برخی از تحریم‌ها برداشته شده است و این گزارش ما است و مجلس باید این موضوع را بررسی کند و در واقع با اجازه مجلس، این خود ضمانت است. و برخی از تضمین را در متن، مذاکرات و اسناد داخلی خواهیم گرفت و در مرحله دوم مجلس آن را خواهد داد.»
امیرعبداللهیان گفت: «در مراحل پایانی مذاکرات، مانع اصلی مذاکرات این است که طرف آمریکایی، زیاده‌خواهی‌هایی را مطرح می‌کنند و حتی برخی از زیاده‌خواهی‌های آنها را به بورل مطرح کردم و به ایشان گفتم که ما هم می‌توانیم موضوعاتی را مطرح کنیم.» وی تاکید کرد: «آن چیزی را که در حال حاضر مذاکرات را به توافق نرسانده است، مسائلی اندک از طرف آمریکایی‌ها است و در برخی از موضوعات چالش‌ها و تفاوت دیدگاه ما وجود دارد و اینکه در مرحله اقدام، باید طرف آمریکایی گام‌هایی بردارد، طرف آمریکایی پذیرفته است.»
لزوم خروج سپاه از لیست تحریم‌ها
وی در این گفتگو در مورد در اولویت داشتن خروج سپاه پاسدار جمهوری اسلامی از لیست تحریم ها نکته گفت که حاشیه هایی برای او ایجاد کرد. عبداللهیان گفت: «موضوع خارج کردن لیست اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و از لیست تحریم‌های یکجانبه آمریکایی‌ها، یکی از موضوعات اصلی ما در مذاکرات است. برخی از هلدینگ ها و مؤسسات حکومتی ما قرار دارد و یکی از موضوعات هم «سپاه پاسداران» است. در موضوع سپاه پاسداران آن چیزی که مهم است، اینکه باید جایگاه و نقش سپاه، به عنوان نقش امنیتی و دفاعی ما مورد توجه قرار بگیرد.وی ادامه داد: مقامات ارشد سپاه همواره به ما یادآوری می‌کنند در راستای منافع ملی کشور، هرچه لازم است انجام بدهید و موضوع سپاه پاسداران را در اولویت خود قرار ندهید و این ازخودگذشتگی سپاه پاسداران است اما بالاخره سپاه از مجموعه‌های اصلی کشور است و زمانی که می‌گوییم که سپاه یعنی حاج قاسم سلیمانی و علیرغم اجازه مقامات سپاه، اما این موضوع از موضوعات اصلی ما است.
شروع واکنشها
«حسین شریعتمداری» مدیرمسئول روزنامه کیهان در واکنش به اظهارات اخیر امیر عبداللهیان به خبرنگار فارس گفت: «امروز آقای امیر عبداللهیان، وزیر محترم امور خارجه کشورمان در مصاحبه با شبکه خبر صدا و سیما، سخنانی بیان داشته اند که از شخصیتی در جایگاه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بسیار عجیب و غیره منتظره بوده و هست و بعید نیست به این تلقی دامن بزند که جناب ایشان از اشراف کافی و لازم بر موضوعات جاری در حوزه مسئولیت خویش برخوردار نیستند!» وی با اشاره به سخنان امیر عبداللهیان افزود: «اکنون این سئوال از آقای امیر عبداللهیان در میان است که اگر آنگونه که به درستی اعلام کرده اید « بایستی جایگاه سپاه و نقش سپاه و شان قانونی سپاه به عنوان مهمترین بخش امنیتی و دفاعی کشور ما مورد توجه قرار بگیرد » چگونه می توان امنیت کشور و مردم این مرز و بوم را با آمریکای جنایتکار تاخت زد؟!»شریعتمداری تصریح کرد: «ممکن است بفرمائید هرگز چنین نظری نداشته اید! در این صورت، طرح آن به چه معنی است و با کدام انگیزه صورت گرفته است؟! تا آنجا که بلافاصله بعد از مصاحبه جنابعالی خبرگزاری های خارجی از تصمیم ایران برای موافقت با باقی ماندن سپاه در لیست گروه های تروریستی خبر دادند! و از جمله ایندیپندنت با این تیتر به استقبال از مصاحبه شما رفت "اشاره امیر عبداللهیان به احتمال کوتاه آمدن ایران از شرط خروج سپاه از لیست گروه های تروریستی!"»
وی خطاب به وزیر خارجه گفت: «اشاره فرموده اید که فرماندهان عالی رتبه سپاه اعلام کرده اند که "اگر به نقطه ای رسیدید که موضوع سپاه مطرح بود، موضوع سپاه نباید مانعی برای شما باشد!" و از آن با عنوان "اوج از خود گذشتگی و ایثار سپاه یاد کرده اید!" که باید گفت: «اولاً انتساب این سخن به فرماندهان سپاه با هیچ یک از ویژگی های بارها شناخته شده فرماندهان سپاه همخوانی ندارد! و به یقین برداشت خطائی داشته اید! و ثانیاً فرماندهان سپاه به خوبی می دانند که سپاه پاسداران به عنوان امانت الهی و ملی در اختیار آنان است و اظهارات جنابعالی اتهام به برجسته ترین مدافعان اسلام و ایران است. ثالثاً؛ از خود گذشتگی فرماندهان سپاه در مقاومت جانانه آنها در برابر دشمنان و دفاع ایثارگرانه از جان و مال و ناموس و خاک پاک ایران است.»
شریعتمداری تاکید کرد: «اشتباه دیگر حضرتعالی آن است که "تسلیم" را به خطا "ایثار" نامیده اید و بدتر این که این تسلیم را به فرماندهان سپاه نسبت داده اید.» مدیر مسئول روزنامه کیهان گفت: «انتظار آن است که فرماندهی محترم سپاه با اعلام نظر سریع و صریح خود؛ اظهارات وزیر محترم امور خارجه را اصلاح کنند.»
این سخنان و انتقاد شریعتمداری و دیگر اهل رسانه باعث شد خبر این سخن عبداللهیان در داخل کشور مورد توجه، حمایت و انتقاد قرار گیرد. برخی آن را تقبیح کردند و برخی دیگر پسندیده و مورد حمایت و توجیه قرار ش دادند.
واکنش وزیر خارجه بعد از انتقادات
پس از واکنشها «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پستی در اینستاگرام درباره اظهارات دیروزش در مصاحبه تلویزیونی در خصوص سپاه پاسداران توضیحاتی را ارائه داد. وی نوشت: هموطنان عزیز، درود بر شما از آنجایی که بخشی از مصاحبه دیروز با شبکه خبر سؤالی را نزد برخی از دوستان ایجاد کرده است، لازم می‌دانم نکته‌ای را عرض کنم. روشن است که از این واضح تر نمی‌شد در خصوص جایگاه محوری سپاه پاسداران سرافراز صحبت کرد. سپاه پاسداران همواره حافظ کشور و ملت بوده و هست و آنچه گفته شد رویکرد فرماندهان عالی است که حتی لحظه‌ای تامین و حفاظت از منافع ملت به شرط دستیابی به یک توافق خوب، قوی و پایدار عقب نیفتد.
وزیر خارجه افزود: در عین حال همانطور که به دقت در مصاحبه توضیح داده شد، چنین توافقی فقط با رعایت کامل خطوط قرمز و بدیهیات چنین توافقی می‌تواند حاصل شود و لذا برداشت دور از ذهن و بعیدی که برخی از عزیزان از صحبت‌های دیروز کرده‌اند، نادرست است و موضوع اصلا عبور و یا مصالحه بر سر خطوط قرمز نیست. توصیه‌ام مرور دوباره مصاحبه دیروز است. امیرعبداللهیان در پایان خاطرنشان کرد: این جمله را هرگز فراموش نمی‌کنیم که امام راحل عظیم الشان (ره) فرمودند: ای کاش من هم یک پاسدار بودم.
وزیر خارجه دیروز در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره مخالفت آمریکا با خارج کردن نام سپاه از فهرست تروریستی و اخبار منتشر شده در این باره گفت: موضوع خارج کردن لیست اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و از مجموعه تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه‌ای که آمریکایی‌ها علیه ایران اعمال کرده‌اند یکی از موضوعات جدی مذاکرات اخیر ما در وین است. وقتی می‌گوییم اشخاص حقیقی و حقوقی، در حوزه اشخاص حقوقی برخی از هولدینگ‌ها (شرکت‌های) بزرگ اقتصادی ما قرار دارند برخی از موسسات بزرگ حکومتی ما قرار دارد یکی از موضوعات مربوط به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. در موضوع سپاه پاسداران حتما آنچه برای ما مهم است این است که بایستی جایگاه و نقش سپاه و شأن قانونی سپاه به عنوان مهمترین بخش امنیتی و دفاعی کشور ما مورد توجه قرار بگیرد. ما در این رابطه پیام‌هایی را با آمریکایی‌ها تبادل کرده‌ایم.
حتما موضوع سپاه بخشی از مذاکرات ماست
وزیر خارجه ادامه داد: لذا این یکی از موضوعاتی است که همچنان در دستورکار ماست. البته مقامات عالیرتبه سپاه به ما در وزارت خارجه نکته‌ای را همواره یادآوری می‌کنند و می‌گویند شما در راستای منافع کشور هر آنچه را لازم است انجام دهید و اگر به نقطه‌ای رسیدید که موضوع سپاه مطرح بود موضوع سپاه نباید مانعی برای شما باشد. این را می‌گویند و به نظر من در واقع به نوعی مقامات عالی سپاه از خودگذشتگی نشان میدهند و ایثارگری خودشان را به حد اعلا می‌رسانند که اگر واقعا دیدید منافع کشور در این توافق، جمع بندی این است که دارد حاصل می‌شود، اصلا موضوع سپاه پاسداران جزو اولویت‌هایتان قرار نگیرد.
وی گفت: ولی ما با در نظر گرفتن جمیع مسائل کشور و منافع مردم و با نگاه به رویکرد آمریکایی‌ها، بالاخره سپاه از مجموعه‌ای از اشخاص تشکیل شده و سازمانی را در خدمت به کشور و مردم تشکیل داده و وقتی می‌گوییم سپاه یعنی سردار حاج قاسم سلیمانی. هیچگاه ما به خودمان اجازه نمی‌دهیم که در کنار سایر مسائل لاینحلی که همچنان با طرف آمریکایی باقی مانده، علیرغم مجوزی که مقامات عالیرتبه سپاه به ما میدهند، به طرف آمریکایی بگوییم موضوع سپاه برای ما قابل حل است و از آن عبور کنیم. حتما موضوع سپاه بخشی از مذاکرات ماست، همانطوری که سایر موضوعاتی که همچنان بین ما و آمریکایی‌ها در حال رفت و برگشت است.
واکنش کاربران فضای مجازی
.png "اظهارات امیر عبداللهیان در مورد رفع تحریم ها و خروج سپاه از لیست تحریم ها همراه با واکنشها")
اردیبهشت1401
نماینده مجلس: عدم حذف سپاه از لیست یعنی به نتیجه نرسیدن برجام
اقتصادنیوز: شهریار حیدری در واکنش به توییت سید محمد مرندی گفت:ن ظر کلی نظام، حاکمیت، تیم برجام، مجلس و مردم این است که سپاه حتما باید از لیست تحریم‌ها خارج شود. به گزارش اقتصادنیوز به نقل از انتخاب، نماینده مردم قصر شیرین در مجلس درباره توییت مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران که مسئله سپاه را در مذاکرات فاقد اهمیت دانسته، می‌گوید که احتمالا نظر شخصی بوده است ولی نظر کلی نظام این است که سپاه حتما باید از لیست تحریم‌ها خارج شود. ماندن سپاه در فهرست تحریم‌ها یعنی به انجام نرسیدن برجام. شهریار حیدری در واکنش به توییت سید محمد مرندی که در آن عنوان کرده بود «بحث سپاه و لیست تروریسم هیچگاه برای ایران مهم نبود. برای ایران، بحث تضمین و راستی آزمایی همواره مهم بوده است. بقیه ی موارد اهرم است»، به «انتخاب» گفت: «ایشان دیدگاه خود را گفته و احتمالا نظر شخصی بوده است ولی نظر کلی نظام، حاکمیت، تیم برجام، مجلس و مردم این است که سپاه حتما باید از لیست تحریم‌ها خارج شود.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ادامه داد: «سپاه یعنی مردم ایران و تحریم آن یعنی تحریم مردم. ما نمی‌توانیم سپاه را جدا از مردم بدانیم؛ سپاه یک نهاد مردمی و نظامی و برای مردم ایجاد شده است. بنابراین تحریم سپاه هیچ معنا و مفهومی ندارد و خروج سپاه پاسداران از لیست تحریم‌های امریکا و غرب، جزو اولین شرط‌های تیم مذاکره کننده بود. این مهم یک واقعیت است که هم بایدطرف برجامی و هم تیم مذاکره‌کننده ما بپذیرد. کما اینکه خط قرمز دولت غرب و هم خط قرمز دولت فعلی هم خروج سپاه از لیست تحریم‌هاست.» حیدری در پایان خاطرنشان کرد: «مذاکرات داشت به خوبی پیش می‌رفت ولی متاسفانه امریکا یکبار با بحث خروج از برجام و بار دیگر هم با نگه داشتن سپاه در لیست تحریم‌ها به دنبال به نتیجه نرساندن برجام است. از این رو ماندن سپاه در فهرست تحریم‌ها یعنی به سرانجام نرسیدن احیای برجام. امیدوارم طرف غربی این منطق را بپذیرد که سپاه خط قرمز ماست و همچنین بحث‌های اساسی مثل تبادل بانکی و نفت، برای ما اهمیت دارد.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ادامه داد: «سپاه یعنی مردم ایران و تحریم آن یعنی تحریم مردم. ما نمی‌توانیم سپاه را جدا از مردم بدانیم؛ سپاه یک نهاد مردمی و نظامی و برای مردم ایجاد شده است. بنابراین تحریم سپاه هیچ معنا و مفهومی ندارد و خروج سپاه پاسداران از لیست تحریم‌های امریکا و غرب، جزو اولین شرط‌های تیم مذاکره کننده بود. این مهم یک واقعیت است که هم بایدطرف برجامی و هم تیم مذاکره‌کننده ما بپذیرد. کما اینکه خط قرمز دولت غرب و هم خط قرمز دولت فعلی هم خروج سپاه از لیست تحریم‌هاست.» حیدری در پایان خاطرنشان کرد: «مذاکرات داشت به خوبی پیش می‌رفت ولی متاسفانه امریکا یکبار با بحث خروج از برجام و بار دیگر هم با نگه داشتن سپاه در لیست تحریم‌ها به دنبال به نتیجه نرساندن برجام است. از این رو ماندن سپاه در فهرست تحریم‌ها یعنی به سرانجام نرسیدن احیای برجام. امیدوارم طرف غربی این منطق را بپذیرد که سپاه خط قرمز ماست و همچنین بحث‌های اساسی مثل تبادل بانکی و نفت، برای ما اهمیت دارد.»
فرمانده سپاه محمد رسول الله(ص): تحریم سپاه، تحریم ملت ایران است
فرمانده سپاه محمد رسول الله(ص) تصریح کرد: سپاه در هیچ زمان و مکانی محدود نخواهد شد، سپاه معادل ملت ایران و انقلاب اسلامی است و تحریم سپاه یعنی تحریم ملت ایران و این تحریم تا به امروز جواب نداده است. به گزارش خبرنگار ایرنا، سردار حسن حسن‌زاده،فرمانده سپاه محمد رسول الله(ص) با اشاره به سالروز تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: سپاه پاسداران از همان روزهای اول انقلاب رسالت خود در پاسداری از ارزش‌های انقلاب تعریف کرد. حسن زاده با اشاره به قدرت منطقه‌ای سپاه بیان داشت: سپاه پاسداران روزبه روز رشیدتر ،قدرتمندتر و با تجربه‌تر شده است و دفاع از انقلاب و حفظ ارزش‌ها را با تمام قدرت در دستور کار خود قرار داده است.
وی با اشاره به حضور مقتدرانه سپاه در جنگ تحمیلی بیان داشت:سپاه پاسدران در عرصه مقابله با ضد انقلاب با قدرت عمل کرد، در عرصه سازندگی هم با ورود قرارگاه خاتم الانبیا در عرصه سدسازی، ساخت جاده و پل‌ها خوش درخشید. فرمانده سپاه محمد رسول الله (ص) تصریح کرد: هر زمانی که ضرورت پیدا کند سپاه با تمام قوا در عرصه همکاری و هم‌یاری و مردم یاری در حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله وماجرای مانند کرونا در جامعه حضور دارد. حسن زاده با بیان اینکه سپاه پاسداران همواره در کنار مردم بوده است گفت: سپاه در هر جایی که انقلاب ایجاب کند به موقع، با قوت، قدرتمندانه و مدبرانه حضور پیدا کرده است و از انقلاب و اسلام دفاع کرده است.
وی افزود: سپاه پاسداران بارها طعم شکست را در کام ضد انقلاب، اشرار ،استکبار و نظام سلطه رژیم صهیونیستی چشانده است، سپاه پاسداران به عنوان لشکر بزرگ الهی به یک نقطه ناامیدی برای دشمنان تبدیل شده است. حسن‌زاده گفت: این روزها صحبت از محدود کردن سپاه پاسداران می‌شود. به تمام دشمنان و عناصر داخلی خود فروخته و فرومایه و کسانی که با تفکر پوسیده غرب‌گرایانه مطالبی را بیان می‌کنند می‌گویم سپاه در هیچ زمان و مکانی محدود نخواهد شد، سپاه معادل ملت ایران و انقلاب اسلامی است و تحریم سپاه یعنی تحریم ملت ایران و این تحریم تا به امروز جواب نداده و این تحریم‌کننده است که بیش از همیشه منزوی است.
وی با اشاره به حضور مقتدرانه سپاه در جنگ تحمیلی بیان داشت:سپاه پاسدران در عرصه مقابله با ضد انقلاب با قدرت عمل کرد، در عرصه سازندگی هم با ورود قرارگاه خاتم الانبیا در عرصه سدسازی، ساخت جاده و پل‌ها خوش درخشید. فرمانده سپاه محمد رسول الله (ص) تصریح کرد: هر زمانی که ضرورت پیدا کند سپاه با تمام قوا در عرصه همکاری و هم‌یاری و مردم یاری در حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله وماجرای مانند کرونا در جامعه حضور دارد. حسن زاده با بیان اینکه سپاه پاسداران همواره در کنار مردم بوده است گفت: سپاه در هر جایی که انقلاب ایجاب کند به موقع، با قوت، قدرتمندانه و مدبرانه حضور پیدا کرده است و از انقلاب و اسلام دفاع کرده است.
وی افزود: سپاه پاسداران بارها طعم شکست را در کام ضد انقلاب، اشرار ،استکبار و نظام سلطه رژیم صهیونیستی چشانده است، سپاه پاسداران به عنوان لشکر بزرگ الهی به یک نقطه ناامیدی برای دشمنان تبدیل شده است. حسن‌زاده گفت: این روزها صحبت از محدود کردن سپاه پاسداران می‌شود. به تمام دشمنان و عناصر داخلی خود فروخته و فرومایه و کسانی که با تفکر پوسیده غرب‌گرایانه مطالبی را بیان می‌کنند می‌گویم سپاه در هیچ زمان و مکانی محدود نخواهد شد، سپاه معادل ملت ایران و انقلاب اسلامی است و تحریم سپاه یعنی تحریم ملت ایران و این تحریم تا به امروز جواب نداده و این تحریم‌کننده است که بیش از همیشه منزوی است.
استقبال دشمنان از تحریم امریکا
۸ آوریل ۲۰۱۹ برابر با ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروو‌های تروریستی خود قرار داده است. این صمیم را دولت آمریکا یک روز پیش از "روز پاسدار" اعلام کرد.
بیانیه ترامپ
ترامپ در بیانیه خود گفت این تصمیم با هدایت وزارت خارجه آمریکا بوده و "این واقعیت را به رسمیت شناخته که ایران نه فقط دولتی حامی تروریسم است بلکه سپاه پاسدران فعالانه در تامین بودجه آن نقش دارد و از تروریسم به‌عنوان ابزاری دولتی استفاده می‌کند". در این بیانیه، رئیس جمهوری آمریکا سپاه پاسداران را "ابزار اصلی دولت ایران برای هدایت و به‌کارگیری فعالیت‌های تروریستی خود در دنیا" معرفی کرد.
استقبال نتانیاهو از این تصمیم
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، ضمن استقبال از تصمیم آمریکا گفت که این "به نفع کشورهای ما و کشورهای منطقه است." نتانیاهو در توییتر به زبان عبری نوشت که آقای ترامپ "یکی دیگر از درخواست های مهم مرا اجابت کرد." او گفت: "ما به همه شیوه ها به همکاری با یکدیگر علیه (رژیم) ایران که (کشور) اسرائیل، ایالات متحده و صلح جهانی را تهدید می کند، ادامه خواهیم داد."
واکنش مقام‌های ایران
در نخستین واکنش پس از اعلام این خبر، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس جمهوری و رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران پیشنهاد کرد شورای عالی امنیت ملی ایران، نیروهای نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا موسوم به سنتکام را در فهرست گروه‌های تروریستی جمهوری اسلامی ایران قرار دهد. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پیشنهادش به حسن روحانی به قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه استناد کرده است. خبرگزاری فارس نیز گزارش داد که شواری عالی امنیت ملی ایران نیز در واکنش به تحریم سپاه پاسداران با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد "رژیم ایالات متحده را دولت حامی تروریسم و فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام و تمامی نیروهای وابسته به آن را گروه تروریستی می‌داند."
همزمان به گزارش منابع خبری در ایران متن مصوبه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که به تلافی اقدام آمریکا علیه سپاه تنظیم شده منتشر شد. در این طرح که در مجلس به تصویب رسید، آمده بود: "به موجب این قانون نیروهای فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) و سازمان‌ها و یا نهادهای تحت اختیار این فرماندهی، تروریست اعلام می‌شوند و هرگونه کمک اعم از نظامی اطلاعاتی، مالی، فنی، آموزشی، خدماتی و تدارکاتی به این نیروها همکاری در اقدام تروریستی محسوب می‌گردد." ماده دیگری از این طرح می گوید: "دولت مؤظف است از کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی که با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همکاری می‌کنند و از این جهت در معرض آسیب قرار می‌گیرند حمایت حقوقی، مادی و معنوی نماید."
در بخش دیگری از این طرح آمد: "کلیه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده پنج قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶.۷.۱۸ مجلس شورای اسلامی همچنین کلیه مؤسسات و شرکت‌های دولتی، عمومی، غیر دولتی، مؤسسات مالی، بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های خصوصی مکلف به همکاری و ارائه خدمات به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اشخاص حقیقی و حقوقی شاغل، وابسته یا مرتبط بوده و چنانچه به استناد تحریم‌های خارجی یا بین‌المللی از همکاری و ارائه خدمات خودداری نمایند مجرم و مستوجب مجازات تعزیری درجه ۵ قانون مجازات اسلامی می‌گردند."
بیانیه ترامپ
ترامپ در بیانیه خود گفت این تصمیم با هدایت وزارت خارجه آمریکا بوده و "این واقعیت را به رسمیت شناخته که ایران نه فقط دولتی حامی تروریسم است بلکه سپاه پاسدران فعالانه در تامین بودجه آن نقش دارد و از تروریسم به‌عنوان ابزاری دولتی استفاده می‌کند". در این بیانیه، رئیس جمهوری آمریکا سپاه پاسداران را "ابزار اصلی دولت ایران برای هدایت و به‌کارگیری فعالیت‌های تروریستی خود در دنیا" معرفی کرد.
استقبال نتانیاهو از این تصمیم
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، ضمن استقبال از تصمیم آمریکا گفت که این "به نفع کشورهای ما و کشورهای منطقه است." نتانیاهو در توییتر به زبان عبری نوشت که آقای ترامپ "یکی دیگر از درخواست های مهم مرا اجابت کرد." او گفت: "ما به همه شیوه ها به همکاری با یکدیگر علیه (رژیم) ایران که (کشور) اسرائیل، ایالات متحده و صلح جهانی را تهدید می کند، ادامه خواهیم داد."
واکنش مقام‌های ایران
در نخستین واکنش پس از اعلام این خبر، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس جمهوری و رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران پیشنهاد کرد شورای عالی امنیت ملی ایران، نیروهای نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا موسوم به سنتکام را در فهرست گروه‌های تروریستی جمهوری اسلامی ایران قرار دهد. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پیشنهادش به حسن روحانی به قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه استناد کرده است. خبرگزاری فارس نیز گزارش داد که شواری عالی امنیت ملی ایران نیز در واکنش به تحریم سپاه پاسداران با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد "رژیم ایالات متحده را دولت حامی تروریسم و فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام و تمامی نیروهای وابسته به آن را گروه تروریستی می‌داند."
همزمان به گزارش منابع خبری در ایران متن مصوبه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که به تلافی اقدام آمریکا علیه سپاه تنظیم شده منتشر شد. در این طرح که در مجلس به تصویب رسید، آمده بود: "به موجب این قانون نیروهای فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) و سازمان‌ها و یا نهادهای تحت اختیار این فرماندهی، تروریست اعلام می‌شوند و هرگونه کمک اعم از نظامی اطلاعاتی، مالی، فنی، آموزشی، خدماتی و تدارکاتی به این نیروها همکاری در اقدام تروریستی محسوب می‌گردد." ماده دیگری از این طرح می گوید: "دولت مؤظف است از کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی که با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همکاری می‌کنند و از این جهت در معرض آسیب قرار می‌گیرند حمایت حقوقی، مادی و معنوی نماید."
در بخش دیگری از این طرح آمد: "کلیه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده پنج قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶.۷.۱۸ مجلس شورای اسلامی همچنین کلیه مؤسسات و شرکت‌های دولتی، عمومی، غیر دولتی، مؤسسات مالی، بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های خصوصی مکلف به همکاری و ارائه خدمات به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اشخاص حقیقی و حقوقی شاغل، وابسته یا مرتبط بوده و چنانچه به استناد تحریم‌های خارجی یا بین‌المللی از همکاری و ارائه خدمات خودداری نمایند مجرم و مستوجب مجازات تعزیری درجه ۵ قانون مجازات اسلامی می‌گردند."
چرا بایدن برای خارج کردن نام سپاه از FTO تعلل می‌کند؟
در هفته‌های اخیر، یکی از مهمترین موضوعات اختلافی باقی‌مانده میان ایران و آمریکا در مذاکرت وین، موضوع حذف نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی خارجی آمریکا (FTO ) عنوان شد؛ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان، مقامات و نمایندگان کنگره آمریکا اعلام کرده‌اند دلیلی بر باقی‌ماندن نام سپاه در این لیست از سوی دولت بایدن نیست چرا که به گفته خودشان به اندازه کافی سپاه ایران تحریم است.
به گزارش ایسنا، در ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه‌های تروریستی وزارت امور خارجه این کشور قرار داده است. این اقدام یک سال پیش از خروج آمریکا از برجام و در چارچوب سیاست "فشار حداکثری" اعمال و اجرا شد. این اقدام آمریکا از دوران جنگ سرد تا کنون بی‌سابقه بوده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نهاد قانونی و رسمی نظامی جمهوری اسلامی است و اقدام آمریکا برای قرار دادن نام سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی FTO در حالی که حکومت جمهوری اسلامی را در سال ۱۳۵۷ به رسمیت شناخته است، نقض آشکار حاکمیت ملی ایران محسوب می‌شود. به گفته بسیاری از کارشناسان بین‌المللی، این اقدام آمریکا یک بدعت تمام عیار و خطرناک در تاریخ حقوق و روابط بین‌الملل و به نوعی اعلان جنگ و تجاوز علیه یک کشور دیگر است. اما فهرست نهادهای تروریستی خارجی (Foreign Terrorist Organization) چیست؟
این فهرست تحت دو «قانون مهاجرت و ملیت» ١٩۶۵ و «قانون ضدتروریستی و مجازات مرگ مؤثر» ١٩٩۶ ایجاد شده و مطابق آن وزارت خارجه آمریکا اختیار تعیین مصادیق و اعمال تحریم‌هایی را بر اساس «مقررات تحریم سازمان‌های تروریستی خارجی» و «مقررات تحریم تروریسم جهانی» دارد. در مقررات مربوطه، از ممنوعیت ارائه «کمک‌های عینی» به سازمان‌های مندرج در لیست FTO و «تعقیب کیفری متخلفین» گفته شده است، به این معنا که متخلفان نه تنها در معرض تحریم‌های معمول مثل منع شدن از کسب و کار در بازار آمریکا و منع دسترسی به نظام پولی آمریکا و … قرار می‌گیرند، بلکه به عنوان «متخلف جنایی» مشمول پیگرد کیفری ملی و فراملی، با مجازات بیست سال زندان و جریمه‌های بسیار سنگین نیز می‌شوند. وزارت خارجه آمریکا همچنین، بیش از ۶۰ گروه و سازمان از جمله القاعده، گروه حکومت اسلامی (داعش)، حزب‌الله لبنان و برخی از تشکیلات فلسطینی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» قرار داده است.
اقدام ترامپ در قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست FTO در چارچوب حقوق بین الملل تهدید و نقض صلح و امنیت بین‌الملل و نیز نقض کنوانسیون مصونیت دولت‌ها و اموال متعلق به آنها، اصول پایه حاکمیتی و برابری دولت‌ها، اصل حاکمیت سرزمینی و اصل عدم توسل به‌زور است. وزارت خزانه داری دولت ترامپ همچنین، علاوه بر قرار دادن نام سپاه در فهرست FTO، در اکتبر سال ۲۰۱۷، (مهرماه ۱۳۹۶) سپاه را به دلیل حمایت از تروریسم در شمول فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار داد. فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ در سال ۲۰۰۱ به دستور جرج بوش صادر شد که اشخاص یا نهادهایی را در بر می‌گیرد که آمریکا آنها را با عنوان تروریست جهانی (SDGT) می‌خواند. آمریکا در سال ۲۰۰۷ نیز نیروی قدس سپاه (شاخه عملیات برون‌مرزی سپاه) را در لیست شمول فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار داده بود.
شایان ذکر است، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش‌تر و به اتهام حمایت از تروریسم مورد تحریم‌های گسترده و یکجانبه آمریکا تحت عنوان قانون "کاتسا" قرار گرفته بود. کاتسا (قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم) در مرداد ۱۳۹۶ با امضای دونالد ترامپ به قانون تبدیل شد و همین مساله باعث شد تا لغو تحریم‌های سپاه در این قالب نیازمند رای و تصمیم کنگره و سنای آمریکا شود. به گزارش ایسنا، ترامپ در حالی اقدام به قرار دادن نام سپاه در فهرست FTO کرد که بنا بر گزارش رسانه‌های آمریکایی در زمان اجرای این تصمیم، وزارت دفاع آمریکا و سازمان اطلاعات مرکزی آن کشور، مخالف تصمیم وی بودند. ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا، به طور علنی اعلام کرد که مخالف خارج کردن نام نیروی قدس سپاه پاسداران از این فهرست است.
روزنامه "وال استریت ژورنال" نیز در آن مقطع گزارش کرد، بعضی مقام‌های پنتاگون از جمله ژنرال جو دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش نسبت به عاقبت این تصمیم برای امنیت نیروهای آمریکایی ابراز نگرانی کرده است. این مقام‌های نظامی هشدار دادند که تروریست دانستن سپاه پاسداران می تواند باعث تحریک خشونت علیه نیروهای آمریکایی در خاورمیانه شود، بی‌آنکه تاثیری جدی بر اقتصاد ایران داشته باشد. این هشدارها از این جهت بود که نیروهای نظامی آمریکا در منطقه، به خصوص در خلیج فارس در تماس دائم و نزدیک با نیروهای سپاه ایران هستند و با این اقدام، نیروهای آمریکایی نمی‌توانند با یک گروه تروریست خوانده شده مماشات یا هر نوع تماس و تعامل کنند؛ این نکته بالقوه به این معنی بوده و هست که اگر قایق‌های سپاه به دور ناوهای آمریکایی مانور بدهند که همواره در این منطقه شاهد این مساله بوده‌ایم، ممکن است از دید نیروهای آمریکایی نتوان تنها به تذکر بسنده کرد بلکه این موارد می‌تواند به اقدامات نظامی و قهری منجر شود.
در همین حال ایران نیز اقدام متقابل انجام داد و در واکنش قرار گرفتن نام سپاه در FTO، "ستاد فرماندهی ارتش آمریکا" (سنتکام) در خاورمیانه و شرق آفریقا را نیروی تروریستی اعلام کرد. با این تصمیم در عمل فضای درگیری و تنش در خلیج فارس و منطقه به طور چشمگیر و قابل توجهی میان ایران و آمریکا افزایش یافت تا جایی که پس از ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی توسط ترامپ، مجلس ایران "پنتاگون، ارتش آمریکا و تمامی شرکت‌ها و نهادهای زیر مجموعه آن" را در فهرست نهادها و گروه‌های تروریستی کشور قرار داد. به گزارش ایسنا، جدای از ابعاد نظامی و بین‌المللی قرار داشتن نام سپاه در فهرست FTO و کاتسا، اقدام دونالد ترامپ به لحاظ سیاسی، مانعی بسیار بزرگ و دشوار بر سر راه هر گونه بازگشت احتمالی به برجام در دولت‌های آینده آمریکا بود. شاید بتوان گفت که جدای از تاثیرات بین‌المللی و حقوقی و اقتصادی این تحریم‌ها و محدودیت‌ها، موضوع برجام و تاثیر این اقدامات بر ممانعت از دوباره اجرا شدن توافق هسته‌ای تنها دلیل اعمال این تحریم‌ها از سوی دولت وقت آمریکا بوده است.
با توجه به حضور و مشارکت سپاه در فعالیت‌های اقتصادی و زیربنایی کشور قرار دادن نام سپاه در FTO ضربه محکمی به منافع اقتصادی ایران ناشی از اجرای احتمالی برجام وارد می‌کند. به علاوه با این تحریم و محدودیت‌هایی از این دست در عمل کشورها و شرکت‌های خارجی که تعاملی کوچک با آمریکا داشته باشند فرصت حضور در بازار ایران را پیدا نمی‌کنند. این درحالی است که اساسا وجود چنین قوانین و دستورالعمل‌های سرسختانه کمتر شرکتی ریسک حضور در ایران و سرمایه‌گذاری را خواهد داشت. در صورت باقی ماندن نام سپاه در FTO، معامله با شرکت‌های وابسته به سپاه صرفا جنبه نقض تحریم‌های آمریکا را نخواهد داشت، بلکه افراد و شرکت‌های خاطی با خطر جدی حمایت از تروریسم روبرو هستند که می‌تواند به بازداشت، استرداد، و زندانی شدن افراد بیانجامد.
انواع تحریم‌ها از سوی آمریکا تا کنون علیه سپاه اعمال شده است و جدای از اینکه سپاه در FTO بماند یا نه، تحریم‌ها علیه آن در قالب های دیگر وجود دارد و مشخص نیست دولت و سیاستمداران آمریکا به چه دلیل برای نگه داشتن نام سپاه در لیست مزبور اصرار دارند. بنابراین تاثیر عملی نگه داشتن نام سپاه در FTO برای آمریکا چیزی در حد "صفر" است. از نقطه نظر ایران، فعالیت‌های متعدد سپاه پاسدارن ایران با توجه به تحریم‌های طولانی علیه این نهاد نظامی به هیچ وجه وابسته به نیروهای بیرونی و خارجی نیست و تحت تاثیر فضاسازی و اقدامات بیرونی در سطح منطقه و کشورهای همسایه قرار نمی‌گیرد. به علاوه، جو بایدن و اغلب مقامات وزارت خارجه آمریکا از جمله کسانی بوده‌اند که در زمان اعمال این محدودیت‌ها و تحریم‌ها با این اقدام ترامپ مخالفت کردند و مشخص نیست چرا در برداشتن این محدودیت‌ها که یک روز کاملا غیرمنطقی و مخل امنیت ملی آمریکا بود، امروز تعلل می‌کنند و محکم به آن چسبیده‌اند.
جناح جک سالیوان مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در دولت بایدن که سابقه حضور در تیم مذاکراتی آمریکا در بحث هسته‌ای ایران را دارد و در ماه‌های گذشته از این مسئولیت کنار گذاشته شده است، احساس می‌کند بعد از برجام امکان مذاکره با ایران نیست و سعی دارد از قبل سپاه و درخواست ایران برای خارج کردن نام آن از FTO امتیازگیری بیشتری داشته باشد. متاسفانه با تاخیر در مذاکرات و به نتیجه نرسیدن آن در یک سال گذشته و همزمان تحولات داخلی آمریکا به ویژه که در آستانه انتخابات کنگره قرار داریم، مساله ایران و برجام به مساله داخلی دولت بایدن تبدیل شده است و این مساله موجب شده تصمیم‌گیری درباره برجام با تاخیر بیشتری مواجه شود.
همچنین بر خلاف انتظار شاهد هستیم که موضوع برجام یا خروج سپاه از FTO دارد به موضوع رقابت انتخاباتی میان بایدن و رقبایش تبدیل می‌شود که این روند اصلا به نفع برجام و ایران نخواهد بود. بایدن در حالی برای ورود به انتخابات کنگره آماده می شود که هنوز شعار انتخاباتی‌اش در کمپین انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۱ درباره بازگشت به برجام را عملی نکرده است. آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه فعلی آمریکا نیز وقتی سپاه در FTO در دولت ترامپ قرار گفت، از منتقدان این اقدام بود و آن را خلاف توصیه‌های نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا دانست اما امروز که خودش و همراهانش در دولت هستند و می دانند که خارج کردن سپاه از فهرست کار سختی نیست، از این کار خودداری می‌کنند.
در این میان از آنجایی که لابی صهیونیستی و رهبران برخی کشورهای منطقه از جمله امارات متحده عربی و عربستان نسبت به اجرای دوباره برجام نگران هستند، از انجام هر اقدامی که این مساله را به تاخیر بیندازد یا از بین ببرد حمایت می‌کنند. برخی منابع اعلام کردند که آنچه تحت عنوان تلاش برای مقابله سازی خروج سپاه از FTO و در مقابل اعلام اینکه ایران دست از پیگیری عاملات ترور سردار سلیمانی به طور علنی در فضای رسانه‌ای مطرح می‌شود، سناریویی طراحی شده از سوی رژیم اسراییل و هم‌پیمانان منطقه‌اش‌اش است.
دولت بایدن از زمان روی کار آمدن تا کنون نشان داده است که بر خلاف شعارهای انتخاباتی‌اش، توان دل کندن از شیرینی میراثی که ترامپ به جای گذاشته است، ندارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند بایدن در همان ابتدای کار می‌توانست به راحتی با امضای دستورالعمل‌های اجرایی نسبت به لغو بسیاری از دستورات اجرایی رییس جمهور قبلی که برجام را به ورطه نابودی کشاند، بازگشت همه اعضا به برجام را کلید بزند اما از انجام این کار سر باز زد.
اکنون دولت آمریکا به بهانه‌های واهی و البته درخواست‌های فرابرجامی از انجام اقداماتی که مسیر انتفاع ایران از منافع اقتصادی برجام را تسهیل خواهد کرد، سر باز می زند و در این شرایط تلاش هم دارد تا ایران را مقصر بر هم خوردن مذاکرات نشان دهد. به گفته منابع ایرانی، روسی و برخی کشورهای اروپایی، تنها طرفی که آماده بازگشت به برجام نیست، آمریکاست. باید دید دولت بایدن و تیم وزارت خارجه‌اش در نهایت حاضر به چشم پوشیدن از میراث دردسرساز جامانده از دوره ترامپ برای بازگشت به برجام خواهد شد یا خیر.
منابع:
فارس
ایسنا
تابناک
ایرنا
اقتصاد نیوز
به گزارش ایسنا، در ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه‌های تروریستی وزارت امور خارجه این کشور قرار داده است. این اقدام یک سال پیش از خروج آمریکا از برجام و در چارچوب سیاست "فشار حداکثری" اعمال و اجرا شد. این اقدام آمریکا از دوران جنگ سرد تا کنون بی‌سابقه بوده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نهاد قانونی و رسمی نظامی جمهوری اسلامی است و اقدام آمریکا برای قرار دادن نام سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی FTO در حالی که حکومت جمهوری اسلامی را در سال ۱۳۵۷ به رسمیت شناخته است، نقض آشکار حاکمیت ملی ایران محسوب می‌شود. به گفته بسیاری از کارشناسان بین‌المللی، این اقدام آمریکا یک بدعت تمام عیار و خطرناک در تاریخ حقوق و روابط بین‌الملل و به نوعی اعلان جنگ و تجاوز علیه یک کشور دیگر است. اما فهرست نهادهای تروریستی خارجی (Foreign Terrorist Organization) چیست؟
این فهرست تحت دو «قانون مهاجرت و ملیت» ١٩۶۵ و «قانون ضدتروریستی و مجازات مرگ مؤثر» ١٩٩۶ ایجاد شده و مطابق آن وزارت خارجه آمریکا اختیار تعیین مصادیق و اعمال تحریم‌هایی را بر اساس «مقررات تحریم سازمان‌های تروریستی خارجی» و «مقررات تحریم تروریسم جهانی» دارد. در مقررات مربوطه، از ممنوعیت ارائه «کمک‌های عینی» به سازمان‌های مندرج در لیست FTO و «تعقیب کیفری متخلفین» گفته شده است، به این معنا که متخلفان نه تنها در معرض تحریم‌های معمول مثل منع شدن از کسب و کار در بازار آمریکا و منع دسترسی به نظام پولی آمریکا و … قرار می‌گیرند، بلکه به عنوان «متخلف جنایی» مشمول پیگرد کیفری ملی و فراملی، با مجازات بیست سال زندان و جریمه‌های بسیار سنگین نیز می‌شوند. وزارت خارجه آمریکا همچنین، بیش از ۶۰ گروه و سازمان از جمله القاعده، گروه حکومت اسلامی (داعش)، حزب‌الله لبنان و برخی از تشکیلات فلسطینی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» قرار داده است.
اقدام ترامپ در قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست FTO در چارچوب حقوق بین الملل تهدید و نقض صلح و امنیت بین‌الملل و نیز نقض کنوانسیون مصونیت دولت‌ها و اموال متعلق به آنها، اصول پایه حاکمیتی و برابری دولت‌ها، اصل حاکمیت سرزمینی و اصل عدم توسل به‌زور است. وزارت خزانه داری دولت ترامپ همچنین، علاوه بر قرار دادن نام سپاه در فهرست FTO، در اکتبر سال ۲۰۱۷، (مهرماه ۱۳۹۶) سپاه را به دلیل حمایت از تروریسم در شمول فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار داد. فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ در سال ۲۰۰۱ به دستور جرج بوش صادر شد که اشخاص یا نهادهایی را در بر می‌گیرد که آمریکا آنها را با عنوان تروریست جهانی (SDGT) می‌خواند. آمریکا در سال ۲۰۰۷ نیز نیروی قدس سپاه (شاخه عملیات برون‌مرزی سپاه) را در لیست شمول فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار داده بود.
شایان ذکر است، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش‌تر و به اتهام حمایت از تروریسم مورد تحریم‌های گسترده و یکجانبه آمریکا تحت عنوان قانون "کاتسا" قرار گرفته بود. کاتسا (قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم) در مرداد ۱۳۹۶ با امضای دونالد ترامپ به قانون تبدیل شد و همین مساله باعث شد تا لغو تحریم‌های سپاه در این قالب نیازمند رای و تصمیم کنگره و سنای آمریکا شود. به گزارش ایسنا، ترامپ در حالی اقدام به قرار دادن نام سپاه در فهرست FTO کرد که بنا بر گزارش رسانه‌های آمریکایی در زمان اجرای این تصمیم، وزارت دفاع آمریکا و سازمان اطلاعات مرکزی آن کشور، مخالف تصمیم وی بودند. ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا، به طور علنی اعلام کرد که مخالف خارج کردن نام نیروی قدس سپاه پاسداران از این فهرست است.
روزنامه "وال استریت ژورنال" نیز در آن مقطع گزارش کرد، بعضی مقام‌های پنتاگون از جمله ژنرال جو دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش نسبت به عاقبت این تصمیم برای امنیت نیروهای آمریکایی ابراز نگرانی کرده است. این مقام‌های نظامی هشدار دادند که تروریست دانستن سپاه پاسداران می تواند باعث تحریک خشونت علیه نیروهای آمریکایی در خاورمیانه شود، بی‌آنکه تاثیری جدی بر اقتصاد ایران داشته باشد. این هشدارها از این جهت بود که نیروهای نظامی آمریکا در منطقه، به خصوص در خلیج فارس در تماس دائم و نزدیک با نیروهای سپاه ایران هستند و با این اقدام، نیروهای آمریکایی نمی‌توانند با یک گروه تروریست خوانده شده مماشات یا هر نوع تماس و تعامل کنند؛ این نکته بالقوه به این معنی بوده و هست که اگر قایق‌های سپاه به دور ناوهای آمریکایی مانور بدهند که همواره در این منطقه شاهد این مساله بوده‌ایم، ممکن است از دید نیروهای آمریکایی نتوان تنها به تذکر بسنده کرد بلکه این موارد می‌تواند به اقدامات نظامی و قهری منجر شود.
در همین حال ایران نیز اقدام متقابل انجام داد و در واکنش قرار گرفتن نام سپاه در FTO، "ستاد فرماندهی ارتش آمریکا" (سنتکام) در خاورمیانه و شرق آفریقا را نیروی تروریستی اعلام کرد. با این تصمیم در عمل فضای درگیری و تنش در خلیج فارس و منطقه به طور چشمگیر و قابل توجهی میان ایران و آمریکا افزایش یافت تا جایی که پس از ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی توسط ترامپ، مجلس ایران "پنتاگون، ارتش آمریکا و تمامی شرکت‌ها و نهادهای زیر مجموعه آن" را در فهرست نهادها و گروه‌های تروریستی کشور قرار داد. به گزارش ایسنا، جدای از ابعاد نظامی و بین‌المللی قرار داشتن نام سپاه در فهرست FTO و کاتسا، اقدام دونالد ترامپ به لحاظ سیاسی، مانعی بسیار بزرگ و دشوار بر سر راه هر گونه بازگشت احتمالی به برجام در دولت‌های آینده آمریکا بود. شاید بتوان گفت که جدای از تاثیرات بین‌المللی و حقوقی و اقتصادی این تحریم‌ها و محدودیت‌ها، موضوع برجام و تاثیر این اقدامات بر ممانعت از دوباره اجرا شدن توافق هسته‌ای تنها دلیل اعمال این تحریم‌ها از سوی دولت وقت آمریکا بوده است.
با توجه به حضور و مشارکت سپاه در فعالیت‌های اقتصادی و زیربنایی کشور قرار دادن نام سپاه در FTO ضربه محکمی به منافع اقتصادی ایران ناشی از اجرای احتمالی برجام وارد می‌کند. به علاوه با این تحریم و محدودیت‌هایی از این دست در عمل کشورها و شرکت‌های خارجی که تعاملی کوچک با آمریکا داشته باشند فرصت حضور در بازار ایران را پیدا نمی‌کنند. این درحالی است که اساسا وجود چنین قوانین و دستورالعمل‌های سرسختانه کمتر شرکتی ریسک حضور در ایران و سرمایه‌گذاری را خواهد داشت. در صورت باقی ماندن نام سپاه در FTO، معامله با شرکت‌های وابسته به سپاه صرفا جنبه نقض تحریم‌های آمریکا را نخواهد داشت، بلکه افراد و شرکت‌های خاطی با خطر جدی حمایت از تروریسم روبرو هستند که می‌تواند به بازداشت، استرداد، و زندانی شدن افراد بیانجامد.
انواع تحریم‌ها از سوی آمریکا تا کنون علیه سپاه اعمال شده است و جدای از اینکه سپاه در FTO بماند یا نه، تحریم‌ها علیه آن در قالب های دیگر وجود دارد و مشخص نیست دولت و سیاستمداران آمریکا به چه دلیل برای نگه داشتن نام سپاه در لیست مزبور اصرار دارند. بنابراین تاثیر عملی نگه داشتن نام سپاه در FTO برای آمریکا چیزی در حد "صفر" است. از نقطه نظر ایران، فعالیت‌های متعدد سپاه پاسدارن ایران با توجه به تحریم‌های طولانی علیه این نهاد نظامی به هیچ وجه وابسته به نیروهای بیرونی و خارجی نیست و تحت تاثیر فضاسازی و اقدامات بیرونی در سطح منطقه و کشورهای همسایه قرار نمی‌گیرد. به علاوه، جو بایدن و اغلب مقامات وزارت خارجه آمریکا از جمله کسانی بوده‌اند که در زمان اعمال این محدودیت‌ها و تحریم‌ها با این اقدام ترامپ مخالفت کردند و مشخص نیست چرا در برداشتن این محدودیت‌ها که یک روز کاملا غیرمنطقی و مخل امنیت ملی آمریکا بود، امروز تعلل می‌کنند و محکم به آن چسبیده‌اند.
جناح جک سالیوان مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در دولت بایدن که سابقه حضور در تیم مذاکراتی آمریکا در بحث هسته‌ای ایران را دارد و در ماه‌های گذشته از این مسئولیت کنار گذاشته شده است، احساس می‌کند بعد از برجام امکان مذاکره با ایران نیست و سعی دارد از قبل سپاه و درخواست ایران برای خارج کردن نام آن از FTO امتیازگیری بیشتری داشته باشد. متاسفانه با تاخیر در مذاکرات و به نتیجه نرسیدن آن در یک سال گذشته و همزمان تحولات داخلی آمریکا به ویژه که در آستانه انتخابات کنگره قرار داریم، مساله ایران و برجام به مساله داخلی دولت بایدن تبدیل شده است و این مساله موجب شده تصمیم‌گیری درباره برجام با تاخیر بیشتری مواجه شود.
همچنین بر خلاف انتظار شاهد هستیم که موضوع برجام یا خروج سپاه از FTO دارد به موضوع رقابت انتخاباتی میان بایدن و رقبایش تبدیل می‌شود که این روند اصلا به نفع برجام و ایران نخواهد بود. بایدن در حالی برای ورود به انتخابات کنگره آماده می شود که هنوز شعار انتخاباتی‌اش در کمپین انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۱ درباره بازگشت به برجام را عملی نکرده است. آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه فعلی آمریکا نیز وقتی سپاه در FTO در دولت ترامپ قرار گفت، از منتقدان این اقدام بود و آن را خلاف توصیه‌های نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا دانست اما امروز که خودش و همراهانش در دولت هستند و می دانند که خارج کردن سپاه از فهرست کار سختی نیست، از این کار خودداری می‌کنند.
در این میان از آنجایی که لابی صهیونیستی و رهبران برخی کشورهای منطقه از جمله امارات متحده عربی و عربستان نسبت به اجرای دوباره برجام نگران هستند، از انجام هر اقدامی که این مساله را به تاخیر بیندازد یا از بین ببرد حمایت می‌کنند. برخی منابع اعلام کردند که آنچه تحت عنوان تلاش برای مقابله سازی خروج سپاه از FTO و در مقابل اعلام اینکه ایران دست از پیگیری عاملات ترور سردار سلیمانی به طور علنی در فضای رسانه‌ای مطرح می‌شود، سناریویی طراحی شده از سوی رژیم اسراییل و هم‌پیمانان منطقه‌اش‌اش است.
دولت بایدن از زمان روی کار آمدن تا کنون نشان داده است که بر خلاف شعارهای انتخاباتی‌اش، توان دل کندن از شیرینی میراثی که ترامپ به جای گذاشته است، ندارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند بایدن در همان ابتدای کار می‌توانست به راحتی با امضای دستورالعمل‌های اجرایی نسبت به لغو بسیاری از دستورات اجرایی رییس جمهور قبلی که برجام را به ورطه نابودی کشاند، بازگشت همه اعضا به برجام را کلید بزند اما از انجام این کار سر باز زد.
اکنون دولت آمریکا به بهانه‌های واهی و البته درخواست‌های فرابرجامی از انجام اقداماتی که مسیر انتفاع ایران از منافع اقتصادی برجام را تسهیل خواهد کرد، سر باز می زند و در این شرایط تلاش هم دارد تا ایران را مقصر بر هم خوردن مذاکرات نشان دهد. به گفته منابع ایرانی، روسی و برخی کشورهای اروپایی، تنها طرفی که آماده بازگشت به برجام نیست، آمریکاست. باید دید دولت بایدن و تیم وزارت خارجه‌اش در نهایت حاضر به چشم پوشیدن از میراث دردسرساز جامانده از دوره ترامپ برای بازگشت به برجام خواهد شد یا خیر.
منابع:
فارس
ایسنا
تابناک
ایرنا
اقتصاد نیوز
