گرانی و قحطی، گرسنگی و جنگ در انتظار جهان

داستان تلخ از مدت‌ها پیش شروع شد، زمانی که هنوز حتی جنگ اوکراین هم شروع نشده بود، زمانی که تغییرات اقلیمی سراسر کره خاکی را در بر گرفته و از گوشه کنار جهان خبرهای نگران‌کننده‌ای مبنی بر خشکسالی و مهاجرت گسترده منتشر می‌شد، خبرهایی که نشان می‌داد دنیا دارد به سمت و سوی عجیبی می‌رود و یکی از بزرگ‌ترین موج‌های مهاجرتی تاریخ در حال شکل‌گیری است.

بسیاری از روستا به ویرانه تبدیل شدند، مزرعه‌ها بر اثر بی‌آبی نابود شده، جنگل‌ها در پی آتش‌سوزی‌ها منهدم و تبدیل به کشتزارهایی شدند که خیلی زود به دلیل کمبود آب خود دچار بحران شده و به ناگهان به بیابانی برهوت تبدیل شدند. در کنار همه این مسائل، سیاست‌های غلط قدرت‌های بزرگ در حوزه‌های مختلف باعث بروز شکاف‌های اجتماعی گسترده‌ای شد و بی‌عدالتی شکل‌گرفته عاملی شد تا بسیاری از افراد احساس کمبود کنند.

از سال‌ها پیش سازمان خوار و بار جهانی از افزایش عجیب و غریب بهای مواد غذایی و کمبود آن صحبت می‌کرد. کاهش جمعیت در یک سمت کره خاکی و در کنار آن، افزایش بی‌رویه جمعیت در سمت دیگر بدون آنکه منابع غذایی قابل اعتنایی داشته باشند دست به دست هم دادند تا امروز شاهد بروز بحرانی‌ترین شرایط در سطح جهان باشیم که شاید در جنگ جهانی نمونه آن را دیده باشیم. این روزها باید منتظر قحطی، گرانی و به تبع آن گرسنگی و جنگ در سراسر جهان باشیم.

بحران جهانی گرسنگی به دنبال افزایش ۲۵ درصدی ناامنی غذایی در سال گذشته، در حال انفجار است زیرا جنگ در اوکراین قیمت کالاهای اساسی را بالاتر نیز خواهد برد. اقتصاددان ارشد در برنامه جهانی غذا اظهار کردند: شبکه جهانی علیه بحران‌های غذایی هشدار داد که انتظار می‌رود مشکل گرسنگی در سال جاری بسیار بدتر خواهد شد. در حالی که جنگ اوکراین برداشت محصول و صادرات یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان غلات و روغن نباتی جهان را مختل کرده است، قیمت جهانی موادغذایی نیز به رکورد بالایی رسیده است.

پیش از این اعلام شده بود که حدود ۱۹۳ میلیون نفر در ۵۳ کشور یا منطقه در سال ۲۰۲۱ از ناامنی غذایی حاد رنج می‌بردند، به این معنی که کمبود وعده‌های غذایی آنها تهدیدی فوری برای زندگی یا معیشت آنها محسوب می‌شود. این در حالی است که در سال گذشته ۱۵۵ میلیون در ۵۵ کشور بوده است و یک رکورد در ۶ سال پس از شروع گزارش است. در گزارشی اعلام شد که درگیری‌ها بحران‌ را در کشورهایی مانند اتیوپی و افغانستان تشدید کرده است و شوک‌های اقتصادی ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ دسترسی به غذا را در تقریبا ۲۲ کشور محدود کرده است. آب‌وهوای شدید مانند خشکسالی در ماداگاسکار، نیز این مشکل را تشدید می‌کند.

قیمت جهانی موادغذایی از اواسط سال ۲۰۲۰ حدود ۷۵ درصد افزایش یافته است و این سطوح در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱ مشاهده شد و به بحران‌های جهانی غذا کمک کرد و فشار بر دولت‌ها را افزایش داد. جنگ «عواقب شدید» بر امنیت غذایی جهانی خواهد داشت زیرا میلیون‌ها اوکراینی آواره شده‌اند و بسیاری از کشورهای وابسته به واردات نمی‌توانند محصولات اصلی یا کودهای شیمیایی را از اوکراین و روسیه دریافت کنند. همچنین مانع از بهبود اقتصاد جهانی از همه‌گیری می‌شود.

داستان تلخ از کمبود فقط یک بخش از ماجرا است، کمبود که باشد قیمت‌ها افزایش پیدا کرده شاید دیگر جنگ فقط بر سر آب نباشد، جنگ بر سر مواد غذایی هم هست. جدیدترین آمار منتشرشده از سوی بانک جهانی نشان می‌دهد قیمت متوسط ۱۵ ماده غذایی در بازار جهانی فقط در یک ماه ۱۳ درصد افزایش یافته است.

قیمت چای، قهوه، ماهی، روغن پالم، روغن سویا، ذرت، برنج، گندم، موز، بادام‌زمینی، پرتقال، گوشت گوساله، گوشت مرغ، میگو و شکر در ماه آوریل ۲۰۲۲ نسبت به ماه مارس این سال به طور متوسط ۱۳ درصد گران‌تر شده است. از میان این ۱۵ قلم کالا ۱۱ قلم با رشد قیمت مواجه شده‌اند و قیمت ۴ قلم کالا نیز کاهش داشته است.

گندم رکورددار گرانی در ماه آوریل بوده است به طوری که قیمت هر تن از این محصول ۲۶ درصد افزایش یافته و به ۶۷۲ دلار رسیده است. در ماه مارس هر تن از این محصول در برابر ۵۳۲ دلار معامله می‌شد. قیمت چای نیز در ماه آوریل ۲۵ درصد رشد داشته و از ۲.۶۱ دلار در هر کیلو در ماه مارس به ۳.۲۷ دلار در ماه آوریل افزایش یافته است.

میوه پرتقال رشد ۱۸ درصدی قیمت داشته و از ۷۷ سنت در هر کیلو به ۹۱ سنت در ماه آوریل رسیده است. گوشت مرغ رشد ۱۰ درصدی قیمت را در ماه آوریل تجربه کرده و از کیلویی ۳.۳۴ دلار در ماه مارس به کیلویی ۳.۶۷ دلار در ماه آوریل رسیده است.

برنج رشد ۲.۵ درصدی قیمت داشته و به ۴۲۹ دلار در هر تن بالغ شده است. در ماه مارس هر تن برنج تایلندی ۴۱۹ دلار معامله می‌شد. هر تن ذرت با رشد ۴ درصدی قیمت به ۳۴۸ دلار رسیده است. در ماه قبل از آن هر تن ذرت در برابر ۳۳۵ دلار معامله می‌شد. شکر ۲.۵ درصد در ماه آوریل گران شده و به کیلویی ۴۳ سنت رسیده است.

قیمت هر کیلو قهوه در این ماه با رشد ۲ درصدی نسبت به ماه قبل از آن به ۵.۸۵ دلار رسیده، ماهی با رشد ۸.۵ درصدی قیمت به ۱۶۴۳ دلار در تن رسیده، هر کیلو موز با رشد ۵ درصدی قیمت به ۱.۴۶ دلار رسیده، هر کیلو میگو با رشد ۰.۵ درصدی قیمت به ۱۴.۹۹ دلار رسیده است. روغن پالم، روغن سویا، بادام‌زمینی و گوشت گوساله در ماه آوریل نسبت به ماه قبل از آن کاهش قیمت داشته‌اند. روغن پالم در ماه آوریل ۵ درصد ارزان شده و از هر تن ۱۷۷۷ دلار در ماه مارس به ۱۶۸۳ دلار در ماه آوریل رسیده است.

روغن سویا نیز ۰.۵ درصد ارزان شده و به ۱۹۴۸ دلار در هر تن رسیده است. در ماه قبل از آن هر تن روغن سویا در برابر ۱۹۵۷ دلار معامله می‌شد. هر تن بادام‌زمینی با کاهش ۳ درصدی قیمت به ۱۴۴۴ دلار در ماه آوریل رسیده است. گوشت گوساله هم ۲ درصد ارزان شده و به کیلویی ۶.۱۳ دلار رسیده است. در ماه قبل از آن هر کیلو گوشت گوساله در برابر ۶.۲۵ دلار معامله می‌شد.

ارزسوزی به قدمت ۵ سال

بررسی‌ آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد دولت‌های دوازدهم و سیزدهم در سال‌های 97، 98، 99 و 1400 به ترتیب 32، 15، 11.5 و 13.6 میلیارد دلار برای تامین کالاهای اساسی اختصاص دادند (نمودار ۲). البته پیش‌بینی می‌شود رقم تخصیصی برای سال گذشته به 18 میلیارد دلار هم رسیده باشد. محاسبات نشان می‌دهد عایدی دولت از اصلاح ارز ترجیحی با احتساب قیمت دلار نیمایی حدود 24 هزار تومانی و اختصاص 18 میلیارد دلار ارز 4 هزار و 200 تومانی حدود 360 هزار میلیارد تومان است؛ شایسته است در صورتی که دولت تصمیم به اصلاح ارز ترجیحی دارد و شواهد هم گویای آن است که دارد، یارانه‌ای نقدی برای مردم مشخص شود.

دو ملاحظه حیاتی در اجرای اصلاح ارز ترجیحی وجود دارد؛ ابتدا اینکه پیش از هر اقدامی بسته حمایتی طراحی شده و حتی چند ماه جلوتر مانند دوران اجرای موفق هدفمندی یارانه‌ها در سال 89 برای مردم واریز شود. همچنین مسؤولان اجرایی کشور به صورت مبسوط اقدام به اطلاع‌رسانی در این باره کرده و به مردم توضیح دهند به طور دقیق چه اتفاقی در حال رخ دادن است. حمید پورمحمدی، معاون سازمان برنامه و بودجه کشور پیش‌تر در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» در تشریح جزئیات یارانه پرداختی در سال 1401 گفته بود: «از 250 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده برای سال آینده، نزدیک 75 هزار میلیارد تومان مجموع ۲ یارانه‌ نقدی است که کما‌فی‌السابق پرداخت خواهد شد و مابقی مربوط به درآمدهای حاصل از اصلاح ارز ترجیحی است».

وی پیش از نهایی شدن بودجه افزوده بود: «درآمدهای حاصل از اصلاح ارز ترجیحی به صورت نقدی یا بن‌کارت و طبق جمع‌بندی‌ای که با نمایندگان انجام می‌شود، به مردم پرداخت خواهد شد». به عبارت ساده‌تر، دولت سیزدهم می‌خواست از محل حذف ارز ترجیحی 175 هزار میلیارد تومان یارانه به مردم پرداخت کند.

نان گران نشده است
طی روزهای اخیر برخی واحدهای نانوایی در پی اصلاح قیمت آرد صنف و صنعت اقدام به گرانفروشی می‌کنند که رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگکی این اقدام را گرانفروشی اعلام کرده است. طبق قیمت‌های مصوب، هر عدد نان سنگک معمولی باید با قیمت ۲ تا ۳ هزار تومان به دست مردم برسد ولی واحدهای نانوایی برای تأمین هزینه‌های خود با اضافه کردن برخی مخلفات همچون کنجد، سیاه‌دانه، کره و سیر و شوید و سایر سبزیجات هر عدد نان را تحت عنوان نان سفارشی با قیمت‌های ۵ تا ۷ هزار تومان نیز می‌فروختند اما طی روزهای اخیر با تغییر قیمت آرد صنف و صنعت برخی واحدهای نانوایی به طور خودسرانه اقدام به افزایش قیمت نان سنگک کرده‌اند.

نان یکی از محصولات و غلات اساسی در سبد غذایی مردم جهان بویژه ایرانی‌هاست که همیشه با پرداخت یارانه مورد حمایت دولت‌ها بوده تا با قیمت مناسب به دست مردم برسد. در این بین واحدهای نانوایی همچنان آرد را با قیمت‌های دولتی خریداری می‌کنند و طبق گفته مسؤولان بلندپایه کشوری همچون وزیر جهاد کشاورزی و سخنگوی اقتصادی دولت، قیمت نان برای مصرف‌کنندگان گران نمی‌شود.

ابلاغ قیمت جدید ماکارونی به کارخانه‌ها
رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان پس از افزایش قیمت آرد صنعتی، قیمت جدید انواع ماکارونی را اعلام کرد. پس از افزایش نرخ آرد صنعتی، قیمت‌های جدید ماکارونی به کارخانه‌ها ابلاغ شد. عباس تابش پس از افزایش قیمت آرد صنعتی قیمت جدید انواع ماکارونی را اعلام کرد.

در این نامه خطاب به معاون صنایع عمومی وزارت صمت آمده است: با توجه به اعلام نرخ گندم بخش صنف و صنعت مورخ ۲۸ فروردین وزارت جهاد کشاورزی و تعیین نرخ آرد و تصویب آن در جلسه ۶ اردیبهشت کارگروه تنظیم بازار محصولات کشاورزی و مکاتبات متعدد انجمن‌های کارخانجات ماکارونی پیرامون درخواست افزایش هزینه‌های مرتبط از قبیل دستمزد، کرایه حمل، بسته‌بندی و... و با لحاظ آرد ۲۷ درصد سبوس‌گیری شده و طرح موضوع در جلسه مورخ ۱۰ اردیبهشت ستاد تنظیم بازار و طرح مجدد موضوع در جلسه ۱۱ اردیبهشت ستاد مذکور به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور، حداکثر قیمت مصرف‌کننده انواع ماکارونی رشته‌ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده به شرح جدول زیر اعلام می‌شود.

بدیهی است قیمت سایر احجام باید به تناسب عملیاتی شده و درباره سایر محصولات تولیدی مطابق ضوابط قیمت‌گذاری مصوب هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها اقدام شود. با توجه به مراتب شرح فوق لطفا دستور فرمایید موضوع به کارخانجات، تشکل‌ها و سایر دستگاه‌های متولی ابلاغ و نتیجه به این سازمان منعکس شود.

قیمت جدید نان‌های صنعتی
در پی افزایش قیمت آرد صنف و صنعت، قیمت محصولات آردی هم افزایش یافت. امسال با افزایش تقریبا ۴ برابری قیمت آرد صنف و صنعت، نرخ آرد ۱۸ درصد سبوس‌گیری شده به ازای هر کیلو ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان، آرد ۲۱ درصد سبوس‌گیری شده ۱۶ هزار تومان و آرد ۲۷ درصد سبوس‌گیری شده ۱۶ هزار و ۹۰۰ تومان تعیین شده است. تا چندی پیش هر کیلوگرم آرد صنف و صنعت با یارانه دولتی با نرخ کیلویی ۲۷۰۰ تومان در اختیار واحدهای صنفی قرار می‌گرفت، حال در پی اصلاح قیمت گندم داخلی به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان و قیمت هر کیلوگرم آرد صنف و صنعت به ۱۲ هزار تومان، برخی واحدهای نانوایی نیز اقدام به گرانفروشی کرده‌اند.

سهم زیر یک میلیون تنی گندم مصرفی برای صنف و صنعت
میزان مصرف آرد صنایع در یک دهه گذشته همواره از یک میلیون تن فراتر نرفته و سهم بسیار اندکی در زندگی خانوارها دارد. به رغم جوسازی‌های زیادی که این روزها برای افزایش قیمت آرد صنایع انجام می‌شود، بررسی آمار مصرف گندم در بخش صنف و صنعت در یک دهه گذشته نشان می‌دهد میزان مصرف آن در یک دهه گذشته همواره از یک میلیون تن فراتر نرفته و سهم بسیار اندکی در زندگی خانوارها دارد.

البته شایان ذکر است که افزایش تقاضای قابل توجهی در آرد یارانه‌ای واحدهای صنف و صنعت از ۸۳۱ هزار تن در سال ۹۹ به یک میلیون و ۳۱۳ هزار تن در سال ۱۴۰۰ رخ داد. با این رویه 1401 حتما با تقاضای بیشتر برای گندم و آرد یارانه‌ای مواجه خواهیم شد و بخشی از استفاده‌کننده‌های این آرد با صادرات محصولات تولیدی به کشورهای همسایه، این یارانه را به این کشورها منتقل می‌کردند.

اگر به میزان فروش گندم در طول سال در یک دهه اخیر نگاهی بیندازیم و مصارف صنف و صنعت در طول سال‌های اخیر را بالغ بر 850 هزار تن فرض کنیم، بر اساس فاصله قیمتی 2700 تومانی سال 1400 و 12 تومانی هر کیلوگرم آرد صنف، نزدیک 7 هزار و 650 میلیارد تومان دولت از این محل صرفه‌‌جویی انجام می‌دهد که به قرار 60 میلیون نفر، سهم هر نفر به صورت ماهانه نزدیک به 10 هزار تومان است. بر این اساس در نرخ‌نامه جدید هر قرص نان باگت معمولی ۱۰ هزار تومان، نان باگت فرانسوی ۱۵ هزار تومان و نان همبرگری ۷ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت‌گذاری شد.

برای هر کد ملی یارانه نان ثبت می‌شود
ابراهیم صیامی، مدیرکل آینده‌پژوهی، مدل‌سازی و مدیریت اطلاعات اقتصادی وزارت اقتصاد گفت: به طور متوسط هر ایرانی ۳۰۰ گرم مصرف نان دارد که مصرف سالانه کشور به 9.5 میلیون تن گندم می‌رسد اما آمارهای تامین گندم نشان می‌دهد سالانه 11.5 میلیون تن گندم در کشور مصرف می‌شود که نشان می‌دهد بخشی از گندم و آرد یا قاچاق می‌شود یا ضایعات است. وی با اشاره به برنامه دولت برای اصلاح یارانه آرد و نان افزود: با این اقدام ۲ میلیون تن در مصرف گندم صرفه‌جویی خواهد شد و دولت می‌تواند به مردم کمک بودجه‌ای کند.

البته قرار نیست یارانه‌ای را حذف کنیم، بلکه می‌خواهیم آن را به خانوارها برسانیم. این مقام دولتی افزود: عمده یارانه‌ای که با ارز ۴۲۰۰ تومانی در ابتدای زنجیره می‌دهیم از بین می‌رود و به مصرف‌کنندگان نمی‌رسد، بنابراین یارانه را به جای ابتدای زنجیره به انتهای زنجیره می‌دهیم. وی اضافه کرد:‌ بر اساس استاندارد مصرفی خانوارها و تغییر قیمت نان، یارانه مستقیم نان به همه مردم پرداخت می‌شود.

با استفاده از زیرساخت بانکی، مردم به هنگام خرید نان، به همان قیمت قبلی پول پرداخت می‌کنند و مابه‌التفاوت آن را دولت پرداخت می‌کند. مزیت این کار این است که افرادی که بیش از الگو مصرف کنند باید الگوی مصرف را اصلاح یا به قیمت آزاد خریداری کنند. افرادی هم که مصرف آنها کمتر از الگوی استاندارد است پولی هم برای آنها می‌ماند، بنابراین نان برای مردم گران نمی‌شود. صیامی افزود: برای هر کد ملی یارانه نان ثبت می‌شود و با هر کارت بانکی امکان خرید نان وجود دارد.

یارانه افزایش قیمت آرد را به مردم پرداخت می‌کنیم
وزیر جهاد کشاورزی گفت: یارانه‌ای به منظور جبران افزایش قیمت آرد به مردم خواهیم داد که بیش از هزینه‌ای است که به آنها تحمیل شده است. سیدجواد ساداتی‌نژاد با بیان اینکه جنگ روسیه و اوکراین دنیا را با بحران امنیت غذایی مواجه کرده است زیرا حجم زیادی از غذای جهان در این منطقه تولید می‌شود، گفت: این ۲ کشور ۷۰ درصد روغن و ۳۰ درصد غله جهان را تولید می‌کنند. او ادامه داد: این اتفاق باعث شده همه کشورها دچار بحران در امنیت غذایی شوند. در برخی کشورها جیره‌بندی مواد غذایی صورت گرفته و قیمت کالاهای اساسی در اقلام مختلف بین ۳۴ تا ۶۰ درصد افزایش یافته است.

وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه برای پایداری و حفظ امنیت غذایی همه دولت‌ها روی مساله امنیت غذایی تمرکز دارند، گفت: ما نیز در ایران به دلیل اینکه به گندم یارانه می‌دهیم طبیعتا با افزایش قیمت جهانی و چالش‌های بحران امنیت غذایی این فاصله زیاد شده و همین موضوع قاچاق را افزایش داده است. ساداتی‌نژاد در ادامه به وضعیت قاچاق نیز اشاره کرد و گفت: گزارش‌ها نشان می‌دهد حجم فزاینده‌ای قاچاق انجام می‌شود که جلوگیری فیزیکی از آن امکان ندارد.

برای مثال وقتی یک کیسه آرد ۵۰ کیلویی را ۳۸هزار تومان می‌فروشیم، آن طرف مرزها قیمت به ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان هم می‌رسد. او تصریح کرد: قانون بودجه سال ۱۴۰۱ دولت را ملزم می‌کند نظام توزیع یارانه را تغییر دهد. یعنی یارانه از روی کالا با توجه به بحرانی که در جهان وجود دارد و باید سفره مردم حفظ شود به سمتی حرکت کند که این یارانه مستقیما به دست مردم برسد.

این کار با توجه به شرایط جهانی سرعت گرفته است. وزیر جهاد کشاورزی در ادامه گفت: در گام اول برای اینکه قیمت نان در نانوایی‌های کشور تغییر نکند که هیچ تغییری هم نکرده، آرد صنف و صنعت یعنی گندمی که به صنف و صنعت داده می‌شد با نرخ آزاد هر کیلو ۱۲ هزار تومان محاسبه شده تا با این کار بتوانیم از قاچاق این کالا جلوگیری کنیم. همچنین دولت ملزم به جبران این موضوع است که یارانه‌ای در روزهای آینده این افزایش قیمت را جبران خواهد کرد و مبلغی که به مردم داده خواهد شد بیش از هزینه‌ای است که به آنها تحمیل می‌شود.

این اقدام در رفع فقر مطلق هم بسیار حائز اهمیت خواهد بود. ساداتی‌نژاد با بیان اینکه سال گذشته با خشکسالی شدیدی مواجه بودیم، گفت: کل گندم خریداری‌شده در سال ۱۴۰۰، 4.5 میلیون تن بود. این نشان می‌دهد نسبت به 8 میلیون تنی که در بعضی سال‌ها می‌خریدیم این خشکسالی چقدر باعث کاهش تولید شده است.

واکنش کاربران

حمایت نمایندگان مجلس از تصمیم دولت برای اصلاح ارز ترجیحی

پس از اقدام دولت سیزدهم در هدفمندسازی و اصلاح ارز ترجیحی موسوم به ۴۲۰۰ تومانی، بسیاری از کارشناسان اقتصادی ضمن حمایت این اقدام، آن‌را یک جراحی بزرگ خواندند. در همین راستا ۲۲ نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با ایرانا از اقدام شجاعانه دولت در اصلاح ارز ۴۲۰۰ تومانی حمایت کردند. این نمایندگان تاکید کردند که حذف یارانه پنهان، ضمن قطع کردن دست سودجویان و دلالان، باعث رسیدن یارانه به مصرف کنندگان واقعی می رسد.

رئیسی: به‌زودی با مردم درباره طرح مردمی‌سازی نظام پرداخت یارانه‌ها حرف می‌زنم

پس از ۷ ماه کار کارشناسی متراکم و مشورت با نخبگان، تصمیماتی به نفع اقتصاد ملی گرفته شده است. همان‌گونه که وعده داده بودم، مردم را در جریان تصمیمات دولت قرار خواهم داد. دولت در کنار مردم است و حمایت از منافع مردم و معیشت آن‌ها را خط قرمز خود می‌داند.

لیلاز: بزرگترین برنده دلار ۴۲۰۰ تومانی رانت‌خوارها و دلال‌ها بودند نه مردم

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران: موضوع ارز ترجیحی در دولت آقای خاتمی اصلاح بود که باید انجام می‌دادیم و نکردیم. این اصلاح در دولت آقای روحانی مبدل به اصلاحات دردناک و در دولت سیزدهم تبدیل به جراحی شده است؛ اگر دوباره این امر را به تعویق بیندازیم منجر به قطع عضو می‌شود. درباره این موضوع ما تعارف نداریم و می‌دانیم چه ماموریت سنگینی بر عهده آقای خاندوزی است. تا می‌توانیم باید از نظر تبلیغاتی و سیاسی از این دولت حمایت کنیم چراکه بزرگترین برنده دلار ۴۲۰۰ رانتخوارها و دلال‌ها هستند نه مردم.

مخبر: مردم نگران ذخایر کالاهای اساسی نباشند

معاون اول رئیس‌جمهور درباره وضعیت ذخایر کالاهای اساسی راهبردی کشور گفت: مردم مطلقاً نگران ذخایر کالاهای اساسی نباشند. به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس، محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور طی سخنانی در برنامه تلویزیونی «صف اول» که با موضوع تشریح برنامه های دولت سیزدهم درباره «مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها» روی آنتن شبکه خبر سیما رفت، در واکنش به کاهش تعداد فوتی ها کرونا به تک رقمی اظهار داشت: نباید حتی یک نفر هم بر اثر کرونا فوت کند و تلاش می کنیم تا تعداد فوتی ها به صفر برسد.

سه دلیل مهم افزایش قیمت اقلام خوراکی
وی با اشاره به تحولات سال‌های اخیر در حوزه کالا‌های اساسی گفت: چند موضوع باعث شده تا امنیت غذایی به چالش کشیده شود. نخست بحث خشکسالی در مناطقی است که عمدتا خود آن‌ها محل تولید بودند. بحث جنگ اوکراین هم جز مسائل جدی است، تقریبا ۷۰ درصد دانه‌های روغنی آفتابگردان توسط اوکراین تولید می‌شود که اکنون تعطیل شده و حدود ۳۰ درصد غلات دنیا از اوکراین تهیه می‌شد که با چالش مواجه شده است.

وی ادامه داد: یک حرکتی که در کشور‌های بزرگ انجام شد و هنوز هم ریشه‌های اصلی آن مشخص نیست، جمع آوری عجیب کالا‌های اساسی در نقاط مختلف دنیاست که باعث کم شدن عرضه و در نتیجه افزایش قیمت‌ها و مسائل مختلف شد. مخبر بیان داشت: اکنون هم با توجه به اینکه وضعیت منطقه، وضعیت روشنی نیست و در مقابل ما یک تابلوی روشنی از آینده منطقه وجود ندارد و مشخص نیست تا چند سال باید گرفتار بحث‌های این منطقه باشیم که عرضه را دچار چالش کرده، این مورد هم جزو مواردی است که در ایران هم به شدت نسبت به آن مراقب هستیم.

یارانه نان و دارو به هیچ وجه حذف نمی‌شود
معاون اول رئیس جمهور در بخش دیگری با بیان اینکه یارانه نان و دارو به هیچ وجه حذف نمی‌شود، گفت: برای نان سنتی یارانه‌ای در نظر ‌گرفته شده که طبق مصوبه مجلس باید به صورت کالابرگ‌ الکترونیکی پرداخت شود ‌و برای کالاهای اساسی دیگر نیز مبلغی ماهانه در نظر گرفته شده تا افزایش قیمت‌ها جبران شود. اقشار با درآمد بالاتر بخشی از هزینه تأمین این کالاها را پرداخت می‌کنند اما اقشار نیازمند و کم‌درآمد جامعه به‌طور کامل از این کمک‌هزینه‌ها بهره می‌برند و پولی که به آنها تعلق می‌گیرد، آرامش آنها را تأمین می‌کند.

مخبر تاکید کرد: این کمک‌هزینه‌ها قبل از آزادسازی قیمت‌ها به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد. در کنار این تمهیدات برای دهک‌های پایین جامعه سبد سهام نیز در نظر گرفته شده است.

نباید آحاد مردم خصوصاً طبقات کم‌درآمد جامعه را نگران کرد
مخبر با بیان اینکه ارز ترجیحی‌ اگر در مقطعی که نرخ ارز ۱۲ هزار تومان بود حذف می‌شد هزینه‌های کمتری داشت اما امروز به دلیل افزایش نرخ ارز تبعاتی جدی دارد و باید برای آن از آبرو گذشت‌، گفت: از همه دلسوزان و نخبگان می خواهیم که در این اصلاح اقتصادی، دولت را یاری دهند و برای آحاد جامعه تبیین کنند که ارز ۴۲۰۰ تومانی مغایر عدالت بوده و تولید کشور را با چالش مواجه کرده و هیچ سودی برای مردم نداشته است. همچنین در تبیین مسئله، نباید آحاد مردم خصوصاً طبقات کم‌درآمد جامعه را نگران کرد. مسلما این کار بزرگی است که به نفع مردم و کشور خواهد بود.

معاون اول رئیس جمهور گفت: ۳۰ درصد هزینه‌ سبد خانوار را هزینه مسکن تشکیل می‌دهد، دولت تمهیداتی برای کاهش این هزینه دارد که این اقدامات نیز موجب افزایش توان اقتصادی خانوارها می‌شود. تعیین مالیات برای ۵۶۰ هزار خانه خالی شناسایی شده، پرداخت کمک‌ ودیعه مسکن‌ برای اقشار کم درآمد، تکمیل مسکن مهر و مسکن نیمه‌تمام‌ طرح اقدام ملی و اجرای‌ نهضت ملی مسکن به‌ عنوان تمهیدات مسکنی دولت سیزدهم است.

رئیس جمهور در موضوع اصلاح اقتصادی و جهت‌دهی یارانه‌ها حدود چهار تا پنج جلسه با کارشناسان اقتصادی داشت
معاون اول رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص بهره‌گیری دولت سیزدهم از دیدگاه‌های نخبگان برای اصلاح ساختارهای اقتصادی به‌ویژه ساماندهی ارز ترجیحی افزود: رئیس جمهور نسبت به مسائل مردم بسیار حساس است و موضوعات را لحظه‌ای پیگیری می‌کند. آیت‌الله رئیسی بسیار به مشورت اهمیت می‌دهد و از جمع‌بندی‌های کارشناسی و نظرات نخبگان با دیدگاه‌های مختلف بهره می‌برد و در موضوع اصلاح اقتصادی و جهت‌دهی یارانه‌ها حدود چهار تا پنج جلسه با کارشناسان اقتصادی داشتند و در همین ایام تعطیلات هم هر روز تا دیروقت پیگیر موضوع بود.

وی گفت: دولت برای حل مشکل اشتغال نیز تدابیر خوبی دیده، یکی از این تمهیدات را استفاده از ظرفیت‌های معطل مانده در کشور است. معاون اول رئیس جمهور گفت: در کشور کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل زیادی داشتیم که در مدت ۶ ماه با نهضت احیای کارخانه‌های تعطیل و نیمه‌تعطیل، بخش عمده آنها به مدار تولید بازگشت. فقط در دو ماه گذشته حدود ۱۰۰ کارخانه غیرفعال مجدداً به عرصه تولید بازگشته‌اند و در کنار اینها پیشران‌های توسعه اقتصادی نیز ساماندهی و ۱۵۰۰ همت توسط بنگاه‌های بزرگ به سمت تولید رفته که روی همه شاخص‌ها اثر خواهد داشت. وی یادآور شد: خط قرمز دولت در سفرهای استانی کلنگ‌زنی طرح‌های جدید بوده است. اولویت دولت در سفرهای استانی تزریق اعتبار به پروژه‌هایی بوده که بیش از ۶۰ درصد پیش رفته اما بر زمین مانده‌اند. دولت به دنبال آن است که با تهیه طرحی جدید مردم را در تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام برزمین مانده مشارکت دهد.

مردم مطلقاً نگران ذخایر کالاهای اساسی نباشند
معاون اول رئیس جمهور درباره وضعیت ذخایر کالاهای اساسی راهبردی کشور گفت: مردم مطلقاً نگران ذخایر کالاهای اساسی نباشند. مخبر افزود: اقتصاد کشور مشکل دارد اما لاینحل نیست و اگرچه اصلاح اقتصادی کاری زمان‌بر است اما با همدلی قوا و همراهی مردم و همه دلسوزان حتماً نتایج خوبی در پی دارد و به آینده نظام خوشبینم. وی خاطر نشان کرد که رئیس جمهور در دو سه شب آینده خبرهای خوبی برای مردم در خصوص اصلاح نحوه تخصیص ارز ترجیحی خواهد داشت. معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه دولت سیزدهم مُصر است همه‌ منابع عادلانه توزیع شود و همه عزتمندانه زندگی کنند و کسی محتاج و ناتوان در تأمین معاش نباشد، خاطرنشان کرد: خوشبختانه همه قوا در اصلاح نظام اقتصادی وحدت نظر کامل و همکاری صمیمانه‌ای دارند.

از شایعه تا واقعیت کارت یارانه نان

تصویری با عنوان کارت یارانه‌ نان در فضای مجازی در حال دست به دست شدن است که صحت ندارد. از شایعه تا واقعیت: دولت سیزدهم، اقدامی که دولت روحانی باید سال‌ها پیش در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام میداد را در دستور کار قرار داده است. دولت رییسی قصد دارد اصلاحات مهم اقتصادی را در راستای عدالت و حذف سود عده‌ای خاص کلید بزند و آن طور که دولتمردان گفته‌اند حاضرند در این راه از آبروی خودشان هم بگذرند. یکی از موضوعات مهم در این خصوص آزادسازی قیمت ‌ها و پرداخت مستقیم یارانه نان به مردم است.

در همین رابطه برخی مغرضان تصاویری فتوشاپی را با عنوان کارت یارانه نان منتشر کردند که صحت ندارد. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در این باره گفت: زیرساختی طراحی شده که مردم با کارت‌کشیدن در زمان خرید کالا‌های اساسی در همان زمان یارانه خود را دریافت کنند. به این شکل که مبلغی از هزینه خرید از یارانه فرد و مبلغی از حساب بانکی‌اش کسر می‌شود. در این روش یارانه فقط به آردی که به دست مردم رسیده تعلق می‌گیرد نه تمام آردهای نانوایی‌ها. نیازی به هیچ کارت جدید و حساب بانکی جدید نیست و خرید با کارت‌ بانکی فعلی افراد صورت می‌گیرد. قیمت و شکل خرید نان هم هیچ تغییری نمی‌کند.

همچنین مخبر، معاون اول رئیس جمهور شب گذشته با تاکید بر اینکه یارانه نان و دارو به هیچ وجه حذف نمی‌شود، گفت: برای نان سنتی یارانه‌ای در نظر ‌گرفته شده که طبق مصوبه مجلس باید به صورت کالابرگ‌ الکترونیکی پرداخت شود ‌برای کالاهای اساسی دیگر نیز مبلغی ماهانه در نظر گرفته شده تا افزایش قیمت‌ها جبران شود. اقشار با درآمد بالاتر بخشی از هزینه تأمین این کالاها را پرداخت می‌کنند اما اقشار نیازمند و کم‌درآمد جامعه به‌طور کامل از این کمک‌هزینه‌ها بهره می‌برند و پولی که به آنها تعلق می‌گیرد، آرامش آنها را تأمین می‌کند.

مخبر تاکید کرد: این کمک‌هزینه‌ها قبل از آزادسازی قیمت‌ها به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد. در کنار این تمهیدات برای دهک‌های پایین جامعه سبد سهام نیز در نظر گرفته شده است. وزارت کشور نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد صدور کارت یارانه نان، شایعه‌پراکنی رسانه‌های معاند و از اساس کذب است. در این اطلاعیه آمده است: رسانه‌های معاند از روز گذشته با انتشار تصاویر کارت جعلی یارانه نان به دنبال تشویش اذهان عمومی و ایجاد نگرانی نسبت به عرضه نان در داخل کشور برآمده اند.

احتکار تدبیر

مهدی عبداللهی: در هفته گذشته با اعلام حذف یارانه آرد صنعتی، قیمت اقلام این بخش به‌طور جالب‌توجهی رشد کرد. برای مثال قیمت ماکارونی از 8 تا 10 هزارتومان به 17 تا 24 هزارتومان رسید. درخصوص نان‌های صنعتی نیز برای نمونه با حذف یارانه آرد صنعتی، هر قرص نان باگت معمولی ۱۰ هزارتومان، نان باگت فرانسوی ۱۵ هزارتومان و نان همبرگری ۷ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده است. اتفاقات هفته گذشته موجب شکل‌گیری اعتراضات گسترده‌ای در فضای مجازی نسبت به اقدام دولت شد.

دولت می‌گوید به‌دلیل شکاف قیمتی جالب‌توجه آرد یارانه‌ای با کشورهای همسایه، قاچاق آرد یارانه‌ای به شکل جالب‌‌توجهی افزایش یافته و در سالی که تورم جهانی موادغذایی بالاست و دو مسیر اصلی واردات گندم درگیر جنگ هستند، تامین آرد یارانه‌ای بخش صنعت برای دولت بسیار دشوار است. اما منتقدان می‌گویند نان، آرد و ماکارونی ازجمله قوت غالب سفره خانوارهای کم‌درآمد بوده و دولت نباید بدون برنامه اقدام به حذف یارانه این بخش می‌کرد.

دولت می‌گوید به‌زودی یارانه‌ای برای تامین رفاه ازدست‌رفته گروه‌های کم‌درآمد طراحی و اجرا خواهد کرد اما منتقدان می‌گویند با چندصدایی‌ای که در دولت و مجلس درخصوص سیاست ارز ترجیحی وجود دارد و همچنین با نبود اطلاعات جامع رفاهی، بعید به نظر می‌رسد دولت بتواند رفاه ازدست‌رفته خانوارهای کم‌درآمد را به آنان برگرداند. دومین انتقاد به دولت این است که اگر حذف ارز ترجیحی اقلام اساسی با اصلاح سیاست‌های پولی و بانکی و بودجه‌ای همراه نشود، این اقدام دولت، تورم را شعله‌ورتر کرده و مصداق از چاله درآمدن و به چاه افتادن خواهد بود.

تورم جهانی موادغذایی در اوج 30ساله
یکی از استدلال‌هایی که دولت برای حذف ارز 4200 آرد صنعتی می‌آورد، تورم جهانی قیمت اقلام غذایی و به‌ویژه کمبود و تورم بالای گندم است. دولت می‌گوید با وجود اینکه مجبور است گندم را به قیمت گزافی از خارجی‌ها بخرد، در داخل با عرضه آرد به قیمت دلار 4200 و شکاف قیمت آرد در ایران و کشورهای همسایه موجب تشدید قاچاق آرد به کشورهای همسایه شده و خواهد شد. درخصوص تورم جهانی موادغذایی، یکی از شاخص‌هایی که تورم جهانی موادغذایی را اندازه می‌گیرد، شاخص قیمت موادغذایی فائو(FFPI) است. این شاخص شامل میانگین پنج شاخص قیمت گروه کالایی است که براساس میانگین سهم صادرات هریک از گروه‌ها طی سال‌های 2016-2014 وزن شده است.

آمارهای فائو نشان می‌دهد شاخص قیمت موادغذایی در ماه مارس با یک جهش بزرگ، به بالاترین سطح تاریخی خود رسیده است. شاخص قیمت موادغذایی فائو(FFPI) در مارس 2022 به‌طور متوسط 159 بود که 17/9 واحد (12/6درصد) نسبت به ماه فوریه افزایش داشته است. این مقدار بزرگ‌ترین جهش از زمان آغاز به‌کار شاخص در سال 1990 را داشته است.

براساس آمارهای اعلامی فائو، با افزایش نگرانی‌ها درمورد شرایط محصول در ایالات‌متحده آمریکا، قیمت جهانی گندم در ماه مارس 19/7درصد افزایش را تجربه کرده است. پس از افزایش 20/4درصدی در ماه مارس، قیمت‌های بین‌المللی غلات درشت به رکورد بالایی رسید و قیمت‌های ذرت، جو و سورگوم همگی به بالاترین سطح خود از سال 1990 رسیدند. فائو اعلام کرده است روسیه و اوکراین با هم به ترتیب حدود ۳۰ و ۲۰درصد از صادرات جهانی گندم و ذرت را به خود اختصاص می‌دهند.

کاهش چشمگیر انتظارات صادرات ذرت از اوکراین، صادرکننده اصلی این محصول علاوه‌بر افزایش هزینه‌های انرژی و نهاده، موجب افزایش 19/1درصدی قیمت جهانی ذرت شده است. عدم قطعیت عرضه نیز فشار بیشتری را بر بازار جو که قبلا دچار مشکل شده بود، وارد کرد و قیمت جو را 1/27درصد نسبت به فوریه افزایش داد. ماحصل این اتفاقات این بوده که برای اغلب کشورها یک نااطمینانی در تامین گندم و موادغذایی وجود دارد.

کمبود ارز؛ عامل حذف یارانه آرد
در کنار استدلال‌هایی که دولت برای حذف ارز 4200 آرد می‌آورد، فارغ از اینکه سیاست ارز 4200تومان موفق شده به اهدافش برسد یا خیر، به نظر می‌رسد کمبود ارز در دسترس دولت عامل تعیین‌کننده برای حذف یارانه آرد صنعتی است. در این خصوص بررسی آمارهای واردات بخش کشاورزی نشان می‌دهد درحالی‌که طی سال‌های 96 و 97 میزان واردات گندم نیز صفر بوده، اما در سال 98، 549 هزار تن گندم به ارزش 147 میلیون دلار وارد کشور شده است.

این میزان در سال 1399 به 3/3میلیون تن به ارزش 919 میلیون دلار رسیده اما در سال 1400 که خشکسالی کشور را دربرگرفت، 7 میلیون و 75 هزار تن گندم به ارزش نزدیک به 2/5میلیارد دلار وارد کشور شده است. این مقدار واردات رکورد دو دهه اخیر واردات گندم را شکسته است. برای تصور درشتی رقم واردات گندم کافی است تصور کنیم کل خرید تضمینی سالانه دولت سالانه 8/5 تا 9 میلیون تن است. به نظر می‌رسد دولت با مدنظر قرار دادن این موضوع که ارز کافی برای تخصیص به واردات گندم ندارد، در پی حذف آرد صنعتی برآمده است.

20 تا 25 درصد هزینه سفره خانوار مربوط به نان، آرد و ماکارونی
یکی از مواردی که دولت و درمجموع سیاستگذار باید در برنامه‌های اصلاحی خود آن را مدنظر داشته باشد، اثرات این سیاست‌ها بر معیشت دهک‌های درآمدی است. در این خصوص نگاهی به آمارها نشان می‌دهد مهم‌ترین داده‌های مستند در این حوزه، گزارش هزینه-درآمد خانوارهای شهری و روستایی است که مرکز آمار ایران آن را منتشر می‌کند. آخرین و جدیدترین گزارش مرکز آمار از هزینه-درآمد خانوار مربوط به سال 1399 است که سال گذشته منتشر شده است.

گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد طی سال 1399 خانوارهای روستایی ایرانی به‌طور میانگین 13/6 میلیون تومان برای اقلام خوراکی هزینه کرده‌اند که سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن حدود سه‌میلیون و 354 هزار تومان یا به‌عبارتی 24/6 درصد بوده است. طبق نتایج گزارش مرکز آمار، بالاترین سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن مربوط به دهک دوم و سوم به ترتیب با 27/5 و 27/3 درصد است. در دهک اول این مقدار 25/9درصد است. در دهک چهارم 26 درصد، در دهک پنجم 25/3 و در دهک هفتم این مقدار 25/1 درصد است. در دهک‌های هشتم و نهم به‌ترتیب 22/8 و 22/1 درصد و در دهک پردرآمد دهم نیز این مقدار 25/3 درصد است.

اما در خانوارهای شهری کشور نیز سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن در سفره دهک‌های درآمدی به‌طور میانگین 20/7 درصد است. به‌عبارتی خانوارهای شهری کشور طی سال 1399 درحالی 16/1 میلیون تومان صرف هزینه‌های خوراکی کرده‌اند که سهم هزینه‌های آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن حدود سه‌میلیون و 330 هزار تومان بوده است. بین خانوارهای شهری، بالاترین سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن در سفره خانوار مربوط به دهک‌های اول با 25/2 و دوم با 24/6 درصد است. در دهک سوم 23/4 درصد، در دهک چهارم 22/8 درصد، در دهک پنجم 22/3 درصد، در دهک ششم 21/7 درصد، در دهک هفتم 21 درصد، در دهک هشتم 20/3 درصد و در دهک‌های نهم و دهم به ترتیب 19/2 و 16/9 درصد است.

سهم 24 درصدی نان و آرد و ماکارونی در سبد غذایی کارگران
اثر گرانی نان و آرد و ماکارونی و رشته را از زاویه دیگری نیز می‌توان بررسی کرد. این بخش مربوط به سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن در سفره گروه‌های شغلی است. داده‌های هزینه-درآمد مرکز آمار ایران نشان می‌دهد کمترین سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن از کل هزینه‌های خوراکی خانوار بین گروه‌های شغلی مربوط به تکنسین‌ها و دستیاران و کارمندان امور اداری و دفتری هرکدام با 18 درصد است. پس از این گروه، گروه شغلی قانونگذاران، مقامات عالی‌رتبه و مدیران و متخصصان (علمی و فنی) در رتبه دوم قرار دارند. سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن از کل هزینه‌های خوراکی خانوار 19 درصد است. کارکنان خدماتی و فروشندگان با 20 درصد سوم هستند.

سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن از کل هزینه‌های خوراکی خانوار در گروه شغلی کارکنان ماهر کشاورزی، جنگلداری و ماهی‌گیری، صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوط و متصدیان مونتاژکاران ماشین‌آلات و دستگاه‌ها و رانندگان وسایل نقلیه و همچنین افراد غیرشاغل 21 درصد است. اما بین گروه‌های شغلی، سهم هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن از کل هزینه‌های خوراکی خانوار در گروه شغلی کارگران با 24 درصد، بالاترین رقم را به خود اختصاص داده است.

سبقت مصرف ماکارونی از گوشت قرمز و ماهی
براساس گزارشی که مرکز آمار ایران منتشر کرده است، سرانه مصرف سالانه گوشت قرمز و ماهی و میگو طی دهه 90 به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. درمقابل آن، سرانه مصرف ماکارونی و رشته بین خانوارهای ایرانی افزایش داشته است. براساس این آمارها، در سال 1390 هر ایرانی سالانه به‌طور میانگین 13 کیلوگرم گوشت قرمز مصرف می‌کرده که این مقدار با کاهش 54 درصدی به 6 کیلوگرم تا پایان سال 1400 رسیده است. همچنین میزان مصرف سالانه ماهی و میگو برای هر ایرانی در سال 1390 حدود چهار کیلوگرم بوده که این مقدار با کاهش 50 درصدی به دو کیلوگرم در پایان سال 1400 رسیده است. اما برخلاف این دو قلم، طی این مدت نقش ماکارونی و رشته در سفره خانوار پررنگ‌تر شده است.

به‌طوری‌که میزان مصرف سالانه ماکارونی و رشته از حدود هفت کیلوگرم در سال 1390 با رشد 14 درصدی به هشت کیلوگرم در سال 1400 رسیده است. به‌عبارتی درحالی که طی سال 1390 مجموع مصرف سالانه ماهی و میگو و گوشت قرمز هر ایرانی 17 کیلوگرم و مصرف ماکارونی و رشته هفت کیلوگرم بوده اما حالا سرانه مصرف ماکارونی درحالی به‌ازای هر ایرانی هشت کیلوگرم است که کل مصرف گوشت قرمز و ماهی و میگوی ایرانی‌ها نیز هشت کیلوگرم شده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد با گران‌شدن ماهی و میگو و گوشت قرمز، خانوارهای کم‌درآمد بیشتری به سمت مصرف ماکارونی و رشته روی آورده‌اند که نسبت به دو قلم مذکور ارزان‌تر است. نکته مهم دیگر اینکه، با از‌دست‌رفتن رفاه و قدرت خرید خانوار، اگر ماکارونی و رشته نیز از سبد سفره خانوار حذف شود، خانوارهای زیادی دچار فقر غذایی خواهند شد.

شوک بی‌برنامه به سفره خانوار
براساس آنچه بحث شد، سهم مصرف نان، آرد و رشته و ماکارونی در سبد هزینه‌ها و سفره گروه‌های کم‌درآمد و کارگران بسیار بالاتر از سایر گروه‌هاست. از آنجایی که حذف ارز ترجیحی آرد صنعتی باعث رشد شدید قیمت اقلامی همچون ماکارونی و رشته و نان‌های صنعتی شد، پرواضح است سیاستگذاری در حوزه ارز ترجیحی دارای حساسیت بسیار بالایی است، چراکه این موضوع علاوه‌بر درگیر کردن معیشت مردم، بودجه دولت (با ایجاد کسری) و بخش‌های تولیدی را نیز درگیر خود می‌کند. بر این اساس هرگونه تصمیم‌گیری در حوزه ارز ترجیحی نیازمند بسته جامع سیاستی است که سرعت، اجزا و ترتیب اجرای تمام اجزا در آن مشخص شده و البته مورد وفاق همه دولتی‌ها و مجلسی‌ها نیز باشد.

به‌عبارتی، اگر همچنان در دولت و مجلس درخصوص ارز ترجیحی چندصدایی وجود داشته باشد، همچنین دولت درکنار حذف ارز ترجیحی یک برنامه حساب‌شده برای طراحی و اجرای نظام جامع رفاهی نداشته باشد و همزمان طرحی برای مدیریت بازار ارز و کسری بودجه خود و همچنین محدود کردن اقدامات مخرب بانک‌ها در خلق نقدینگی نداشته باشد، هر اقدام دولت در حوزه ارز ترجیحی مصداق از چاله درآمدن و به چاه افتادن خواهد بود؛ چراکه براساس اعلام سازمان برنامه و بودجه، اقدام اصلاحی دولت در حوزه ارز ترجیحی خود تورم 6 تا 10درصدی را در پی خواهد داشت و درکنار این اگر تنور خلق نقدینگی در نظام بانکی داغ باشد و همزمان دولت بخواهد کسری بودجه‌اش را از بانک مرکزی بردارد، تورم فزاینده بخش زیادی از جمعیت کشور را حتی با وجود تخصیص یارانه‌های نقدی به کام فقر خواهد کشاند.

در همین خصوص یکی از بالاترین انتقادها به عملکرد دولت در حذف ارز ترجیحی آرد صنعتی، بی‌توجهی دولت به نظام رفاهی بوده است. منتقدان می‌گویند (در گزارش حاضر اعداد و ارقام آن بررسی شد) زمانی که اقلامی همچون ماکارونی به قوت غالب بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد تبدیل شده، حذف یارانه حمایتی آرد صنعتی عملا به‌معنی ایجاد و گسترش بیشتر فقر غذایی در خانوارهای کم‌درآمد است که طبق آمارهای وزارت رفاه معادل 33درصد از جمعیت کشور را شامل می‌شوند. بر این اساس منتقدان اقدام اخیر دولت، حتی آنهایی که بیشترین نقدها را به ادامه سیاست ارز 4200تومانی داشته‌اند، این است که دولت دقیقا زمانی به سفره خانوارها شوک وارد کرده که برنامه‌ای برای جبران رفاه از‌دست‌رفته خانوارهای کم‌درآمد ندارد.