جبران سرمایه گذاری اقتصادی دولت در دانشگاه ها

در هر جامعهای جوانان به عنوان نیروی محرک اقتصاد، توسعه و پیشرفت محسوب میشوند که سرمایهگذاری صحیح برروی این نیرو کلیدی نقش مهمی در حرکت جامعه به سمت پیشرفت، خودکفایی، توسعه و مخصوصا رونق اقتصادی دارد. امسال که به نام جهش تولید نامگذاری شده است لزوم توجه به قشر جوان به عنوان سرمایه باارزش و تاثیرگذار را بیش از پیش با اهمیت نموده است. تحقق جهش تولید جز با اتکا به جوانان و تاکید بر گسترش سرمایه اجتماعی و توجه به ظرفیتهای داخلی امکانپذیر نخواهد بود.

لزوم سرمایه گذاری دولت در دانشگاهها در جهت تحقق جهش تولید

دانشگاه به جهت نقش فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود، مبدا تحولات جامعه است و به عنوان یک نهاد اجتماعی پیوند ناگسستنی با سرنوشت کشور دارد و همچنین از یک طرف جایگاه مهمی در تصمیمسازی و تحول کشور دارد و از طرفی دیگر منشا اصلاح کشور است. دانشگاه به عنوان مظهر تحول و نوآوری تاثیر قابل توجهی برجامعه دارد و درکل، دانشگاه با شرایط اجتماعی و فرهنگی هر جامعهای در تعامل است.

دانشگاه کانون تولید علم در جامعه است و نهادی برای تولید سرمایه اجتماعی است و نقش راهبردی برای جامعه روبه پیشرفت دارد. توسعه و پیشرفت هرجامعهای از دانشگاه و دانشگاهیان سرچشمه می گیرد. بنابراین برای رسیدن به خودکفایی، استقلال، عدم وابستگی، توسعه، عدالت اجتماعی، رونق اقتصادی، دولت میبایست برروی دانشگاه و دانشگاهیان سرمایهگذاری کند، این نوع از سرمایهگذاری در بلند مدت دوباره به جامعه و دولت باز میگردد. (1)

برای دستیابی به توسعه علاوه بر رشد اقتصادی مستلزم دستیابی به شاخصهای دیگر از جمله امکانات آموزشی، سطح تحصیلات و... هستیم. یکی از وظایف دانشگاهها مشارکت در سازندگی و توسعه است و توسعه با دانشگاه ها و مراکز علمی کشور پیوند می خورد. این مشارکت امسال در قالب شعار جهش تولید مطرح شده است.

سرمایه گذاری دولت در دانشگاه و برروی جوانان با مشارکت این قشر در تحقق جهش تولید میتواند موثر و منجر به سوددهی به نفع جامعه در راستای توسعه اقتصادی و شکوفایی و رونق اقتصادی شود. توسعه فرایندی بلند مدت است بنابراین نتیجه این سرمایهگذاری را در سالهای آتی میتوان مشاهده کرد.

دانشگاه رکنی اثرگذار در فرآیند توسعه، مدیریت جامعه، توسعه پایدار و اقتصاد است دانشجویان نیز برای تحقق شعار جهش تولید، رسیدن به شکوفایی اقتصادی و بازگرداندن سود این سرمایه گذاری به بطن جامعه باید علاوه بر آموزش، به تحقیق و پژوهش نیز بپردازد. این تحقیق و پژوهش مستلزم فراهم نمودن امکانات سخت افزاری و نرم افزاری برای دانشجویان است.

در واقع میبایست زمینه تحقیق و پژوهش برای دانشجو باز باشد تا دانشجو نیز بتواند به عنوان یک نیروی مولد در جامعه تاثیرگذار باشد. و به گفته مقام معظم رهبری، «دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم افزاری عمیق در اختیار این کشور و این ملت بگذارد تا کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و با قالبها و نوآوریهای علمی بتوانند بنای حقیقی یک جامعه آباد و عادلانه مبتنی بر تفکّرات و ارزش های اسلامی را بالا ببرند.»

رهبری از قشر دانشجو میخواهند که تولید علم کند و به سراغ مرزهای دانش برود، فکر کند، کار کند و با کار و تلاش از مرزهایی که امروز دانش دارد، عبور کند، این خواسته مقدور نمیشود جز با فراهم نمودن امکانات پژوهشی و در صورتی که این امکانات فراهم شود و برروی آن به صورت برنامه ریزی شده و مهندسی شده سرمایه گذاری شود تاثیر به سزایی در امر یادگیری و به تبع آن در تحقیق و پژوهش دارد. (2)

وقتی سخنان رهبران انقلاب را مطالعه مینماییم به اهمیت توجه و سرمایهگذاری بر بخش دانشگاهی پی میبریم. توجه به دانشگاه و آموزش واهمیت دادن به تحصیل علاوه براینکه زمینههای خودکفایی و استقلال و توسعه را فراهم میسازد میتواند به کشور در مقابله با چالشهای جدی فرهنگی و اجتماعی نیز کمک کند.

مخصوصا در جامعه جوان ما برهمگان نقش سازنده دانشگاه در ساختن جامعه پویا و صنعتی پوشیده نیست، آن هم در جامعهای که مدام در تیررس حملات فرهنگی است. اگر دولت بتواند در بخش آموزش و دانشگاه سرمایهگذاری کند میتواند جوانان فرهیخته ای تربیت کند که استقلال فکری و فرهنگی دارد در نتیجه در سالهای آتی سرمایه کمتری را مجبور است صرف گذر از چالشهای فرهنگی و تهاجم فرهنگی کند.

این نکته باید مدنظر همگان باشد گذر از بحران اقتصادی و تحریمها نباید حواس ما را از بخش فرهنگی دور کند. جهش تولید، رونق تولید، رونق اقتصادی، استقلال، گسترش عدالت اجتماعی و... همگی با رشد فرهنگی در جهت کم کردن مشکلات اجتماعی پیوندی ناگسستنی دارند.

دانشگاه میتواند منشا اصلاح کشور باشد و جامعه دانشگاهی میتوانند به عنوان افراد تحصیلکرده و فهیم در روند فعالیتهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعـه نقـش مثبـت ایفـا کنند. هرچه افراد تحصیلکرده در یک جامعه بیشتر باشد، وابستگی فکری به جریانات روشنفکری غربی کمتر میشود و از بحرانهای فکری، سیاسی جلوگیری میکنند.

بنابراین توجه به سرمایهگذاری در بخش دانشگاهی به اندازه سرمایهگذاری در بخش صنعت باید مورد توجه دولت قرار بگیرد. سرمایهگذاری که در لایههای پنهان جامعه مانند فرهنگ و خط فکری مردم جامعه تاثیرگذار است و کار دولت را در مواجه با انواع چالشهای اجتماعی و فرهنگی تر آسانتر میکند.

جهش تولید، دانشگاه و دستاوردهای صنعتی

بخشی از جهش تولید به دستاوردهای دانشگاهی حاصل از تحقیق و پژوهش پژوهشگران و دانشجویان برمیگردد، اینکه بتوانیم دستاوردهای پژوهشی آنان را به یک محصول صنعتی دربیاوریم یعنی یک دستاورد را بتوانیم تجاری سازی کنیم تا هزینههای این پژوهش که قبلا دولت پرداخت کرده است هم به دولت و هم به جامعه بازگردد.

اگر میخواهیم در سال جهش تولید، دانشگاهها گامی در این مسیر بردارند، باید روند تجاری سازی و صنعتی سازی دستاوردهای دانشگای تسهیل شود و دانشگاه برای ایجاد بستر حمایت از تجارى سازى و انتقال دانش به صنعت، باید به سرمایه گذارى ریسک پذیر به عنوان یکى از مهمترین زیرساختهاى حمایت از کارآفرینى فناورانه توجه ویژهای داشته باشد.

سرمایه گذاری ریسک پذیر علاوه بر منابع مالی شامل کمکها، مشاورههای مدیریتی و بازاریابی است. همینطور تا مادامی که نتایج تحقیقات دانشگاهى به شرکتهاى بخش خصوصى و عمومى انتقال نیابد و توسط آن ها به کارگرفته نشود، عملا سودى از پژوهش عاید مردم و یا دانشگاه نخواهد شد.

به همین جهت زیرساختهاى انتقال فناورى به صنعت و تجارى سازى دانش باید هرچه بیشتر در دانشگاه فراهم باشد. در همین راستا باید این نگرش که تعداد مقالات و کتب منتشره نشان دهنده کیفیت دانشگاه است، باید تغییر کند و انجام فعالیتهای کارآفرینی و تأسیس کسب و کارها به معیار مهمی برای تعیین موفقیت و سنجش دانشگاهها تبدیل شود و اینکه فراموش نکینم که یکی از رسالتهای دانشگاه کارآفرینی است که در همین راستا دانشگاه باید به طور جامع سیستم داخلی خود را برای تجارى سازی دانش توسعه دهد و دامنه وسیعی از زیرساختهای حمایتی جدید را جهت پرورش کارآفرینی در دانشگاه فراهم سازد.

یکی از راههای پرورش کارآفرینی حمایت از شرکت های دانشبنیان دانشگاهی است که به عنوان یکی از انشعابات دانشگاهى، موثرترین شیوه انتقال دانش و فناورى دانشگاهى به محیط صنعت است. (3)

انتقال دانش و فناوری دانشگاهی به محیط صنعت، همان چیزی است که نشان میدهد اگر دولت در این عرصه سرمایهگذاری نماید میتواند در سالهای آتی شاهد رشد چشمگیری در صنعت و اقتصاد باشد و زمینه پیشرفت را فراهم سازد. با توجه به اهمیت بسیار فرآیند تجاری سازی فناوری در کنار تأثیر آن بر توسعه، پیشرفت و بهبود وضعیت اقتصادی، در سال جهش تولید توجه به دانشگاه، دستاوردهای دانشگاهی و صنعتیسازی آن و به تبع آن برنامهریزی برای سرمایگذاری روی آن شکل خاص و ویژهای به خودش گرفته است.

پر واضح است که هیچ کسب و کاری بدون سرمایه گذاری به موقع و کافی نمیتواند دوره رشد خود را به درستی پشت سر بگذارد و حتی در اکثر مواقع کسب و کارهای مختلف به دلیل برنامه ریزی نادرست، شکست خورده اند.

بنابراین دسترسی به منابع مالی برای ایده های فناورانه و شرکت های دانش بنیان به خصوص شرکتهای دانشبنیان دانشگاهی، یکی از اصول مهم تحقق شعار جهش تولید و رونق تولید، خودکفایی و گشایش رونق اقتصادی است که در سایه توجه به سرمایه گذاری دولت در بخش دانشگاهی صورت می گیرد.

سرمایه گذاری بلندمدتی که بعدها به کشور کمک میکند تا درگیر چالشهای مهمی در زمینه اقتصاد و سیاست نشود.

ارتباط صنعت با دانشگاه و تحقق جهش تولید

از ثمرات ارتباط صنعت و دانشگاه، پویایی اقتصاد و فناوریهای جدید، افزایش بهرهوری و... است که رسیدن به این اهداف در گرو ارتباط پویا و موثر و هدفگذاری و برنامهریزی جدی بین صنعت و دانشگاه است.

ارتباط صنعت و دانشگاه فرآیندی است برگرفته از ضرورتها ونیازهای جامعه و در طول زمان شکل میگیرد. ارتباط صحیح و موثر صنعت و دانشگاه میتواند موجب افزایش نوآوری و انتقال دانش گردد و تنها در صورت تعامل پایدار بین این دو نهاد، توسعه صنعتی و تکنولوژی و متعاقب آن توسعه اقتصادی و اجتماعی را شکل میگیرد.

صنعت برای انجام پروژههای خود به نیروی متخصص نیازمند است و دانشگاه برای عملی کردن ایدههای خود به صنعت نیازمند است. اگر برای این رابطه دوسویه برنامهریزی مناسب و مدیریت کارآمد وجود نداشته باشد، نمیتوان انتظار رشد چشمگیری در تولید و رونق تولید و اقتصاد داشت.

بخش مهم تحقق جهش تولید در دانشگاه و صنعت بستگی به این رابطه دوسویه دارد هرچه این رابطه به شکل درست و مدیریت شده پیش برود امید برای تحقق جهش تولید در دانشگاه و البته بازگشت سرمایه گذاری دولت در دانشگاهها بیشتر خواهد شد. در نتیجه اگر انتظار یک نتیجه مطلوب در راستای گشایش اقتصادی، رونق اقتصادی و خودکفایی را داریم باید یک نظام جامع در دستگاههای دولتی، برنامه ریزی مدون و تجدیدد ساختار ایجاد شود تا ضعف های برقراری ارتباط با صنعت را از بین ببرد.

اگر دولت میخواهد سرمایه خود را از دانشگاه دوباره به چرخه اقتصادی باز گرداند باید موانعی از قبیل عدم وجود ارتباط کافی بین رشتههای دانشگاهی با نیاز صنایع، مشکلات مربوط به میزان و نحوه تخصیص بودجه تحقیقات، ضعف قوانین و مقررات، بوروکراسی اداری و... را حل و فصل نماید.

دولت در جهت هماهنگی بین صنعت و دانشگاه و با نگاهی بلندمدت به این ارتباط خودش به عنوان متولی واقعی جهت برقراری و نظارت برارتباط بین صنعت و دانشگاه اقدام نماید و زمینه مناسب برای بهرهمندی از دیدگاههای صاحبنظران و تبادل اطلاعات و نظرات بین کارشناسان صنعتی و دانشگاهیان را فراهم سازد.

برگزاری هماندیشی صنعت و دانشگاه و تشویق و ترغیب اساتید به گذراندن دوره در صنعت، از آن دست کارهایی است که میتواند به ارتباط موثر و کارآمد بین صنعت و دانشگاه منجر شود. و در ذیل نتیجه آن، گام های اساسی برای تحقق جهش ملی برداشته شود.

نتیجه گیری و جمع بندی

دانشگاه به عنوان مهمترین رکن نظام آموزشی کشور در ایجاد توسعه علمی و به تبع آن توسعه اقتصادی، نقش مهم و موثری را دارد که میتواند با سرمایه گذاری در دانشگاه زمینه پیشرفت خود در سال های آینده را رقم بزند. این آینده نگری و اعمال سیاستهای بلندمدت و هدفمند، ضامن موفقیت و ساخته شدن ایران آینده است.

پی نوشتها