از سال 1226 هـ. ق که عباس میرزا (ولیعهد فتحعلی شاه) اولین گروه محصلین ایرانی را به خارج اعزام کرد، طبقه و قشری از دانش آموختگان در ایران بنیاد گرفت که آموختن دانش جدید را با پشت پا زدن به باورهای میهنی، دینی و اعتقادی به سنت‌ها و باورهای عمومی مردم همراه کردند و خط غربگرایی و غرب زدگی را هر روز در جامعه پررنگ‌تر نمودند.
این تحصیل کردگان به دلیل این که به تدریج ماهیت غربی آنان بر ماهیت دینی و ایرانی آنها غلبه یافته بود، از همان ابتدا، حساب خود را از حساب مراکز علمی و فرهنگی و سنتی جدا کردند، جدایی دانشگاه و مراکز سنتی دانش و حوزههای دینی، از همان زمان پایه گذاری شد1.
در زمان رضاخان، وی از یک سو ابعاد اعزام محصل به خارج را گسترش داد و از سوی دیگر، دانش‌آموختگان غربی را در قالب دانشگاه و مراکز آموزش عالی سازماندهی نمود و سعی کرد مراکز جدید آموزش با مراکز سنتی و حوزوی، کاملاً در تضاد و دشمنی قرار بگیرند.
بدین ترتیب، جدایی دانشگاه و دانش آموختگان جدید از حوزهها و مراکز سنتی، ابعاد گسترده‌ای یافت و این جدایی بیش از گذشته شدید و عمیق گشت، عالمان آگاه دین از همان زمان متوجه طرح رضاخان شدند و درصدد برآمدند تا مراکز جدید دانش را با حوزهها و مراکز علمی و فرهنگی سنتی و اصیل جامعه پیوند بدهند.
فضلای حوزه علمیه در زمینه پیوند بین حوزه و دانشگاه شروع به تلاش نمودند. از زبده‌ترین شخصیت‌هایی که در دوره پرمصایب مبارزه با طاغوت، پیام وحدت حوزههای علمیه را به دانشگاه‌ها بردند و زمینه پیوند حوزه و دانشگاه را در جریان انقلاب اسلامی به وجود آوردند، علامه شهید مرتضی مطهری، شهید آیت الله بهشتی، شهید حجت الاسلام باهنر و شهید حجت الاسلام مفتح بودند.2
این مردان علم و عمل در راه تحقق این اندیشه و آرمان بلند که از اندیشه بلند امام راحل رحمت الله علیه برخاسته بود، تلاش‌های بیوقفه ای انجام دادند و دانشگاه و حوزه را برای تلاش مشترک راهبری کردند و در فضای سیاسی آن زمان، باب مشارکت و وحدت حوزه و دانشگاه را بازنمودند.
به پاس فعالیت‌های چشمگیر تمام عالمانی که در دانشگاه فعالیت نمودند خصوصا شهید مفتح، روز 27 آذرکه سالروز شهادت دکتر مفتح نیز می باشد، روز وحدت حوزه و دانشگاه نام گذاری شده است.
سید احمد سجادی
پی‌نوشت‌ها:
1) استحکام پیوند حوزه و دانشگاه، نشریه جمهوری اسلامی، 1382/9/27.
2) علی وزوایی، (استحکام پیوند حوزه و دانشگاه)، نشریه جمهوری اسلامی، 1382/9/27.
